Peter Beales is de bescheidenheid zelve, ook al wordt zijn “Classic Roses” omschreven als dé bijbel van de rozen en heeft hij in zijn kwekerij in Attelborough de grootste verzameling rozenvariëteiten ter wereld.

Aan de ingang prijken enkele struiken heerlijk ouderwetse Rosa Mundi of Rosa gallica versicolor, een van de oudste bekende rozen. Elk jaar worden in Peter Beales‘ kwekerij in Attelborough, Norfolk, zowat 2000 verschillende rozenvariëteiten vermeerderd, van de bestseller Madame Alfred Carrière tot de meest illustere onbekende, waarvan misschien maar een twaalftal exemplaren worden verkocht.

Toch is het werk van Beales niet te verwarren met dat van andere bekende Engelse rozenkwekers, zoals David Austin. Hij is geen veredelaar die nieuwe variëteiten op de markt brengt. Historicus Peter Beales is een verzamelaar. Zijn collectie omvat zowel rozen die al eeuwen bekend zijn als nieuwe creaties, waaronder de muskushybriden van Pemberton en Lens, die zijn voorkeur genieten. Een opmerkelijk fenomeen in het Verenigd Koninkrijk is dat in het hele land nationale verzamelingen van botanische of gekweekte plantensoorten bestaan, zeer vaak in privé-tuinen. Zo heeft Peter Beales de zorg voor de botanische rozen op zich genomen. Zijn patrimonium omvat 120 van de tot nu toe 150 bekende rozensoorten in de hele wereld. De verzameling groeit nog met de zoektochten en de reizen die hij onderneemt om lezingen te kunnen geven. Hij koos voor rozen “omdat de wilde rozen een genetisch reservoir bevatten dat essentieel is voor het selecteren van rozen in de toekomst. De oorspronkelijke ouders kunnen immers interessante kwaliteiten of kenmerken aan het licht brengen waarvan men in de toekomst gebruik zou kunnen maken.”

Met deze schitterende verzameling vervult Peter Beales een kinderdroom. Hij groeide op in Norfolk en herinnert zich nog levendig hoe hij als kind gefascineerd luisterde naar zijn grootvader die hem vertelde over de schoonheid van bloemen als de Cuisse de Nymphe – in Angelsaksische landen beter bekend als Maiden’s Blush. Natuurkennis en geschiedenis waren zijn lievelingsvakken. Daarom begon hij als leerjongen in een rozenkwekerij. Nadien zette hij zijn studies voort en werd directeur van een garden center vlakbij Londen.

Tegen het eind van de jaren ’60 besefte hij dat hij zichzelf pas helemaal zou kunnen ontplooien als hij zijn eigen zaak had. Hij trok opnieuw naar de universiteit om een diploma te behalen en keerde dan naar zijn geboortestreek Norfolk terug, waar hij, nu 30 jaar geleden, een bescheiden rozenkwekerij opende. Beetje bij beetje toverde hij de omliggende korenvelden om tot wat nu de grootste verzameling van rozenvariëteiten ter wereld is geworden, met minstens 300 exclusiviteiten die enkel de kwekerij van Peter Beales te bieden heeft. “Ondanks alle moeilijkheden en tegen het advies van bankiers en boekhouders in”, voegt hij er nadrukkelijk aan toe, alsof hij daarmee die vele jaren van onverdroten inspanningen wil bezweren. Hij heeft veel geduld nodig gehad, voor hij erkenning kreeg voor zijn werk. “En hoe ouder ik word, hoe meer ik ervan overtuigd raak dat ik gelijk had en heb. Ik weet dat tweederde van de 250.000 rozen die ik verkoop tot de 250 populairste, meest verkochte variëteiten behoren. Ook de exportcijfers bewijzen dat ik de juiste keuze heb gemaakt: terwijl Engeland toch hét land van tuinen is, voeren wij maar liefst een kwart van onze productie uit, waarvan een groot deel naar Japan.”

Het enige wat Beales betreurt, is dat hij niet kan uitvoeren naar de Verenigde Staten. Door de strenge hygiënische voorschriften wordt aan de planten een quarantaine opgelegd die ze nauwelijks overleven. Dat moet wel erg frustrerend zijn voor iemand wiens boek “Classic Roses” in Amerika bekender is dan in eigen land.

Opmerkelijk is dat van alle variëteiten de klimrozen het meest succes hebben. “Wij bieden meer dan 350 variëteiten aan, terwijl het gemiddelde aanbod tussen 20 en 30 bedraagt. En ja, de meeste mensen hebben wel een muur of een pergola die ze met rozen willen bedekken.” Peter is ook bijzonder trots op wat de “Beales-stijl” wordt genoemd. Het type van rozen dat hij promoot, heeft namelijk aanleiding gegeven tot een heel nieuwe mise-en-scène van rozen, waarbij men ze langs een boom laten klimmen. Aanvankelijk was er natuurlijk de schrik dat de boom zou verstikken, hoewel men in dat geval ook een minder decoratief exemplaar kan uitkiezen. Maar beetje bij beetje hebben de Engelse tuiniers deze toepassing van rozen geadopteerd. Ze werden daarin gevolgd door andere collega’s. Paul’s Himalayan Musk, Rambling Rector, Bobbie James, Seagull of Rosa helenae zijn geschikte variëteiten. “Voor Kiftsgate moet je ofwel een grote boom hebben, ofwel een buurman die je niet wil zien”, voegt hij er met een knipoog aan toe.

Wanneer je al die rozen even overloopt, dan vraag je je toch af waar de term classic roses vandaan komt, die zo nauw met Beales’ naam verbonden is. “Classic roses kunnen zowel oude als moderne rozen zijn. Dat is eigenlijk van geen belang. Maar al tijdens onze eerste deelneming aan de Chelsea Flower Show merkten we aan de bestellingen dat het publiek de neiging had om rozen te kiezen die er inzake kleur en allure vrij klassiek uitzagen. Rozen die dus een geschiedenis hadden. Dat was voor ons een signaal om in die richting voort te gaan. Want voor zover ik weet, was er 25 jaar geleden niemand die zich daarvoor interesseerde.”

Dus keek Peter Beales, telkens wanneer hij op stap ging, in alle parken en tuinen uit naar rozen en ging hij aan de eigenaars scheutjes of enten vragen. Inmiddels is zijn faam zo groot dat rozenliefhebbers hem spontaan planten toesturen. Soms heeft hij jaren nodig om bepaalde variëteiten op het spoor te komen, waarvan hij beschrijvingen of commentaren uit het verleden bezit.

“De naam classic roses is er eigenlijk pas gekomen toen ik het manuscript van de eerste uitgave van mijn naslagwerk beëindigd had. Ik liet het lezen door een van mijn vrienden die toevallig op bezoek was, een kunstenaar uit Nieuw-Zeeland. Hij kwam met die titel op de proppen.” Dat die term verschillende ladingen dekt – zowel botanische rozen als moderne hybriden – vindt Peter geen punt: “Het is zoals met klassieke danseressen en callgirls. Ik zou zowel met de ene als met de andere eens uit eten willen gaan. Ze zijn heel verschillend, en allebei interessant. Maar ik zou niet naar hetzelfde restaurant gaan en de twee culturen niet vermengen. De vergelijking klinkt misschien wat gewaagd, maar ik denk wel dat ze duidelijk maakt wat ik wil zeggen.”

Van danseressen naar schone kunsten is voor Peter Beales ook maar een stap, die hij graag zet. Want het is in kringen van schrijvers en plastische kunstenaars dat hij zich op z’n best voelt. Hij is lid van de Chelsea Arts Club, een plek waar hij musici, artiesten en schrijvers treft, wanneer hij in Londen is. “Wat ik zo jammer vind wanneer ik in Chelsea tentoonstel, is dat de mensen enkel oog hebben voor de botanische aspecten. Ik krijg bijna nooit opmerkingen of complimenten voor de aankleding van de stand of de mise-en-scène van de rozen. Nochtans is tuinieren voor mij ook een kunst, die we zouden moeten kunnen benaderen zoals de Japanners.”

Tekst en foto’s Jean-Pierre Gabriel