Op 22 december 2010 zat Linda Breesch (50) zonder werk na 25 jaar trouwe dienst bij Opel Antwerpen (GM). Vandaag lacht de toekomst haar weer toe. Voor Ford Genk-werknemer Rony Banken, al even hondstrouw met 28 jaar op de teller, hangt momenteel een dik mistgordijn voor zijn toekomst. Een dubbelgesprek waarin hoop, wanhoop, vreugde en gelatenheid haasje-over spelen.

Limburg siddert en beeft onder de crisis. Het epicentrum mag dan in Ford Genk liggen, waar momenteel duizenden banen op de lopende band staan, heel de provincie is bang voor de naschokken die nog zullen volgen. We spreken af met Linda Breesch en Rony Banken in Hasselt aan Kaai 16, een voormalige meelfabriek die werd omgetoverd tot een hotspot voor jonge, gepassioneerde ondernemers. Ideale potgrond voor creatief ondernemerschap. Zuurstof voor een sputterende economie. Linda en Rony schudden er elkaar onwennig de hand, een blind date is altijd spannend. Maar ook al kennen ze elkaar van haar noch pluimen, al snel blijkt dat ze meer ‘verleden’ gemeen hebben dan ze zelf ooit vermoed hadden. Ze zijn allebei geboren en getogen Limburgers, ze hebben allebei twee tienerdochters, en ze hebben allebei ooit hun hart verloren aan de fel geplaagde automobielsector, met alle gevolgen van dien.

LIEFDE OP HET EERSTE GEZICHT

Het begon nochtans als een sprookje. Zowel Linda als Rony rolde meteen na hun studie in de automobielsector. Linda : ?Ik studeerde Toegepaste Economische Wetenschappen (TEW). Met mijn diploma nog niet in de hand solliciteerde ik op een jobbeurs bij Opel Antwerpen (General Motors). Enkele maanden later was ik afgestudeerd en startte ik op de financiële afdeling, in 1985.” Rony hield het na zijn humanoria voor bekeken (?Ik dacht dat ik het beter wist dan mijn ouders”) en begon als stagiair bij Ford Genk in 1982, aan de lopende band. De ouders van mijn vriendin – nu mijn vrouw – zeiden : ?Kom maar mee naar den Ford.” Rony besefte al vlug dat hij niet zijn hele leven aan de motorenlijn wou parkeren, en haalde een diploma informatica via avondschool. Na een korte tussenstop bij een ander bedrijf, keerde hij terug naar Ford Genk. Voorgoed. Hij werkte zich snel op van arbeider tot bediende, schopte het tot supervisor van een productieafdeling en werd hoofdafgevaardigde van de bediendenvakbond BBTK. ?De jaren negentig waren de gouden jaren. We schakelden toen over van twee naar drie shifts. We rekruteerden zelfs in Wallonië tientallen werknemers. Ik deed supervisie in de nachtpost en probeerde het werk zo efficiënt mogelijk te verdelen. Ik heb me altijd rot geamuseerd, tot nu.”

Die gouden jaren heeft Linda nooit gekend bij Opel Antwerpen (GM), de motor sputterde al toen ze startte, in 1985. Linda : ?Ford Genk was de benchmark voor ons. Bij jullie zaten op de financiële afdeling slechts de helft zoveel werknemers als bij ons. Tegen het jaar daarop moest onze financiële afdeling ook halveren. Iedereen zei : ‘Onze baas is gek geworden’, maar hij kreeg gelijk. Ik heb meegemaakt hoe we van twee fabrieken naar één slonken, en van twee modellen naar één.” Desondanks kreeg Linda er alle kansen om door te groeien. ?Na anderhalf jaar ben ik verhuisd naar de personeelsafdeling. We kregen telkens de kans om deel te nemen aan interne vacatures. Ik heb als coach in de productie gewerkt, op de logistieke afdeling, op de personeelsdienst en de laatste zes maanden als interne communicatieverantwoordelijke.”

Linda ontmoette er ook de man van haar leven. Liefde op het eerste gezicht, op de werkvloer. Linda : ?We beseften snel : ‘Dit komt niet goed met Opel Antwerpen’. Als we ooit samen een gezin en kinderen willen, moet een van ons tweeën het schip verlaten. Want anders riskeren we allebei ons inkomen bij een sluiting of zware herstructurering.” En zo geschiedde, haar man kreeg een interessant aanbod en koos het hazenpad.

IEDEREEN IN HETZELFDE SCHUITJE

Op 22 december 2010 rolde de allerlaatste auto van de band bij Opel Antwerpen. Na drie bewogen jaren, waarin hoop en wanhoop voortdurend met elkaar in de clinch gingen, stond plots ook het leven van Linda Breesch stil. Linda : ?De directie is voordien nog naar Detroit getrokken, samen met minister-president Kris Peeters, tevergeefs. We voelden de bui natuurlijk al langer hangen. Ik ben tot de laatste snik gebleven. De eerste zes maanden van 2010 werkte ik nog op de personeelsdienst en begeleidde ik de werknemers. De mensen stortten ook hun hart uit bij mij. ‘Weet je wel wat ik meemaak of wat moet er met mijn gezin gebeuren ?’ Het waren bijzonder emotionele maanden, zeker omdat je weet dat die laatste ontslagbrief voor uzelf bestemd is.”

?De laatste zes maanden zat ik op de interne communicatieafdeling. Ik had nog zoveel werk dat ik geen seconde heb gedacht aan wat ik daarna zou doen. Hoewel we allemaal al met één been buiten stonden, probeerde ik mijn job zo goed mogelijk te doen. Ik voelde bijna geen hiërarchie meer. Van directeur tot secretaresse : iedereen zat in hetzelfde schuitje.”

?Ik organiseerde mee het ‘afscheidsmoment’. De allerlaatste dag heb ik nog langer gewerkt dan voorzien. De allerlaatste wagen heb ik niet van de band zien rollen, dat vond ik emotioneel te zwaar. Maar hoe raar het ook klinkt, ik ben er met een goed gevoel naar buiten gestapt, omdat ik alles heb gedaan wat in mijn vermogen lag.”

Als vakbondsafgevaardigde heeft ook Rony Banken zijn uiterste best gedaan om de meubelen te redden.

Rony : ?In 2010 onderhandelde ik samen met de collega’s een investeringsakkoord, zeg maar toekomstcontract, in Keulen. We hebben toen 12 procent bespaard op de totale loonkost, bezuinigden waar we konden. Er werd ons beloofd dat we drie modellen konden produceren in de toekomst. En twee jaar later, patat…”

Bij hem ligt de dag waarop Ford Genk de sluiting van de fabriek aankondigde, nog bijzonder vers in het geheugen. ?Op 24 oktober was er om negen uur een speciale ondernemingsraad gepland. Om kwart voor acht was ik er al. Ik had wel een afslanking verwacht, maar een volledige sluiting, neen. Het nieuws werd in twee minuten meegedeeld.”

Linda (pikt in) : ?Ik vond het erg dat ook bij ons de lokale directie het slechte nieuws moest melden in de fabriek. De topman (GM-topman Nick Reilly) beperkte zich tot een droge mededeling in een Brussels hotel.”

PROEVEN VAN BIER NA HET C4

Een job bepaalt voor een deel je status, je identiteit, je eigenwaarde. Wanneer die job plots verdwijnt, wordt de grond onder je voeten weggemaaid. Linda : ?Ik belandde in het spreekwoordelijke, zwarte gat in januari 2011. Na de kerstvakantie waren kinderen en man opnieuw het huis uit, en opeens zit je alleen. Ik ben toen geregeld bij de dokter geweest, en dat was niet mijn gewoonte.” Gelukkig kon ze snel starten met een outplacementkuur. Vanaf 45 jaar heeft elke werknemer bij collectief ontslag recht op outplacementbegeleiding. ?Je ontdekt nieuwe vaardigheden bij jezelf, leert sollicitatievaardigheden. Ik had nog maar één keer gesolliciteerd in mijn leven.” Linda wist wel heel goed wat ze wilde : een job als verantwoordelijke opleiding en vorming. ?Maar de plaatsjes waren dun gezaaid. Ik hield er rekening mee dat ik niet snel werk zou vinden. Ik moet toegeven dat ik een mooie ontslagvergoeding had gekregen, waardoor ik me min of meer een sabbatjaar kon veroorloven. Ik ben toen ook met een opleiding gestart als zytholoog in Hasselt (een zytholoog is een bierkenner en houdt zich bezig met het degusteren en adviseren van de juiste bieren bij bepaalde gerechten). Ik had een weddenschap afgesloten met mijn man. Hij droomt ervan ooit zelf wijn te produceren, ik stortte me in het bier (begint luid te lachen).”

Rony (droogjes) : ?Ik hou ook van bier drinken, maar dan wel op café. Als ik daar nu binnenkom, hoor je er trouwens de wildste verhalen over ontslagvergoedingen. ‘Rony, nu ben je toch binnen man !'”

Linda knikt heftig. ?Je wint geen lotje van de loterij hé. Oké, ik ben zeker niet koudweg op straat gezet en kon rustig op zoek naar een nieuwe job, maar onze levensstandaard is gestoeld op twee inkomens. We hebben op dat gezinsinkomen geleend, we hebben ook twee studerende dochters waarvan er eentje al naar de unief gaat. Van dat brutobedrag romen de belastingen trouwens een groot deel af.”

Beiden beamen dat het niet zo gemakkelijk is om financieel een stap terug te zetten. Rony : ?Je kunt altijd rondkomen met minder, maar evident is het niet, ook niet voor je kinderen.” Linda en Rony zijn familiedieren. Hun gezin is heilig. Toen Linda vroeger moest kiezen tussen nog een stapje hogerop de ladder of het gezin, koos ze voor haar man en kinderen. ?Onder mijn toenmalige bazen had je ook conservatieve types. Ze hielden weinig rekening met het gezin en belegden een vergadering om 17 uur, zodat je je in alle bochten moest wringen om de kinderen op tijd uit de opvang te halen.” Ook Rony stelde het gezin altijd boven zijn eigenbelang. ?Mijn vrouw is aankoopmanager in een bedrijf. Ik wou haar nooit belemmeren in haar carrière. Ik heb twaalf jaar ‘de nacht’ gedaan, maar ik bracht de dochters altijd van en naar school.”

SOLLICITEREN : OEFENING IN GEDULD

Eind 2011 begon Linda te solliciteren naar een nieuwe job. Rony vraagt opeens wanneer ze opnieuw een job had. Hij belandt binnenkort in de situatie waar zij twee jaar terug in zat. Linda : ?Ik heb heel positieve en heel negatieve sollicitatie-ervaringen meegemaakt. Sommige rekruteerders in selectiebureaus zijn nog heel groen achter hun oren en kunnen je potentieel niet altijd naar waarde inschatten. In het slechtste geval lezen ze je cv zelfs niet grondig. En bij elke neen brokkelt je zelfvertrouwen een beetje af. Ik heb ook rechtstreeks bij bedrijven gesolliciteerd. Zodra ik het gevoel had dat ik ‘de hoop moest opvullen’, hoefde het niet voor mij. Ja, ik was best kieskeurig. Ik had ook geen zin om elke dag naar de andere kant van Vlaanderen te pendelen.”

?Gelukkig waren er ook selectiebureaus die sterk meeleefden. Op een dag zag ik een jobomschrijving van Continental Automotive die mij op het lijf geschreven was. Het leek alsof ze mijn job bij Opel Antwerpen weer in de krant hadden gezet. In veertien dagen tijd was het geklonken.” Sinds 2 april is ze aan de slag bij deze automotive toeleverancier, als verantwoordelijke voor de interne opleidingen. ?Ik heb een boeiende job, maar eerlijk, ik had niet gedacht dat het zo zwaar zou zijn. Nieuwe collega’s, nieuwe procedures, nieuwe processen,… Ik dacht : ‘Ik trek mijn lade open en begin eraan’, maar dat draaide even anders uit. Vroeger kwam iedereen mij om uitleg vragen, nu was ik weer het groentje dat alles moest vragen. Weet je wat ik zo leuk vind ? Ik heb mijn hele leven bij een bedrijf gewerkt dat non-stop herstructureerde. Nu zit ik bij een groeibedrijf dat investeert en geregeld nieuwe mensen aanwerft.”

LEVEN MET EEN STOMA

Rony glimlacht, hij is oprecht blij voor Linda, maar zelf ziet hij zijn toekomst en die van Limburg minder rooskleurig in. Als vakbondsleider kent hij zijn provincie natuurlijk als zijn broekzak.

?Binnenkort komen er veel meer dan tienduizend mensen op de arbeidsmarkt in Limburg. Sommige herstructureringen halen zelfs de krant niet meer. Als volgend jaar ook de bouwsector stilvalt, dan vrees ik het ergste. Mijn eigen kansen op de arbeidsmarkt schat ik heel klein in. Vier jaar geleden is mijn volledige dikke darm weggenomen, waardoor ik nu met een stoma door het leven ga. Ik kan geen fysieke arbeid meer aan, zelfs een bak cola opheffen lukt nauwelijks nog. Mijn leven heeft al enkele keren aan een zijden draadje gehangen, maar toch ben ik altijd blijven werken, uitgezonderd de maanden dat ik in het ziekenhuis lag.”

Hij vertelt het bijzonder sereen, zonder veel omhaal. Het wordt voor de eerste keer heel stil aan tafel. Rony vult de stilte zelf weer op. ?Ik heb nu geen enkel zicht op mijn toekomst, maar ik ben een optimist, of beter realist. Ik kan gelukkig terugvallen op een trouwe vriendenkring en breed netwerk. Ik ben gemeenteraadslid in Bilzen en zit in zeker tien verenigingen. Ik heb een heel boeiend leven.” Linda steekt hem nog een hart onder de riem : ?Rony, geef de hoop niet op, je kunt zeker nog werk vinden.” De een troost de ander. Gedeelde smart is halve smart, zeker in crisistijden.

DOOR SAM DE KEGEL – FOTO FILIP VAN ROE

Rony : ?De jaren negentig waren de gouden jaren. We rekruteerden zelfs in Wallonië tientallen werknemers”

Linda : ?Als we ooit een gezin wilden, kon een van ons tweeën Opel beter verlaten. Mijn man vertrok”

Rony : ?In het café hoor je de wildste verhalen. ‘Rony, nu ben je toch binnen man !'”

Linda : ?Hoe raar het ook klinkt, ik ben er met een goed gevoel naar buiten gestapt”