‘Waar sta ik in het leven en waarom doe ik wat ik doe ?’, het zijn de kernvragen in het eerste boek van de Nederlandse Inez van Oord, stichter van succesbladen als Seasons en Happinez. Met Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan ? kaapte ze de prijs weg voor het beste spirituele boek van 2016.

Inez van Oord heeft iets met cirkels. Ze tekent ze op kladpapiertjes, droedelt ze tijdens telefoongesprekken, gebruikte ze op de cover van mindstyle-magazine Happinez. Na Seasons was dat het tweede populaire tijdschrift dat ze oprichtte en ook weer achter zich liet. Het probleem was telkens hetzelfde : mettertijd moest het creatieve werk steeds meer wijken voor vergaderingen en managementgedoe. In beide gevallen nam Inez een drastische beslissing : helemaal opnieuw beginnen. Een derde tijdschrift, Humanize, kwam niet van de grond. Waarna ze piekerde over wat er was misgelopen en hoe ze het misschien beter had aangepakt. Die zoektocht naar voldoening en geluk resulteerde in een boek, dat de vorm kreeg van een reis door de levenscirkel. Een cirkel vol tegenstellingen, waarin het ene alleen kan bestaan dankzij het andere : ik en de ander, lichaam en geest, vorm en inhoud, materialisme en spiritualiteit.

Inez van Oord : “In het midden van de cirkel : de essentie, die we maar al te gemakkelijk vergeten. Het gevaar is dat je één richting uitglijdt en in de eenzijdigheid terechtkomt. Daar gaat mijn boek over : dat we weer naar het midden moeten en woorden als ‘bezieling’, ‘verbeelding’ en ‘verbinding’ in ons leven integreren.”

Het soort jargon dat mensen die niet tot het spirituele clubje horen doet huiveren…

Voor sommigen is het een raar zweefwoord, ‘bezieling’. Maar we weten allemaal wat het is. Straks is het lente, dan zie je toch die levenskracht, die energie uit de grond schieten.

Ik heb het meegemaakt toen ik aan het sterfbed van mijn vader zat : van het moment dat hij dood was, leek hij niet meer op de man die ik altijd gekend had. De levensenergie, de ziel was weg. Wat overbleef was een leeg omhulsel.

Is het geen moeilijk moment om mensen aan te zetten om hun zekerheid op te geven en voor een nieuwe invulling van hun leven te kiezen ? De economie sputtert, er is werkloosheid, onzekerheid op alle gebied.

In deze maatschappij worden we voortdurend richting economie gedreven, richting rendement. We moeten vooral van nut zijn. Maar is wat je doet ook goed voor jou, voor je idealen, de anderen, de kwaliteit ? Meestal is de vraag : levert het geld op ? Maar er komt vanzelf een tegenbeweging. Je ziet nu al dat veel jongeren beslissen : ik wil dit niet meer, ik wil niet weggeduwd worden in bedrijven waar ik niet méér ben dan een computerrobot. In Amsterdam beginnen veel jongeren voor zichzelf, omdat ze met eigen handen kwaliteitsvolle producten willen maken. Dat is een antwoord op al die hardheid.

Maar is zo’n keuze niet het privilege van enkelingen ? Wat moet je met je ontevredenheid als je in de fabriek aan de lopende band staat ? Niet iedereen heeft het talent om creatief aan de slag te gaan.

Je hebt altijd mensen bij wie het niet lukt. Wat zit daarachter ? Dat moet je geval per geval bekijken. Maar over het algemeen geldt : de plek waar je bent terechtgekomen is niet zo definitief als je wel denkt. Los van wat je doet, een creatief beroep of in de fabriek : als het echt van binnenin komt, kun je veranderen. Zo heb ik het in mijn leven ervaren, ik heb veel risico’s genomen. Stel je voor dat je op de maan staat en kijkt : daar is de hele aarde en dat is mijn plekje, voor de rest van mijn leven.

Voor de meeste mensen is dat de realiteit.

Ik pik het niet. En jij ook niet. Maar stel dat je niet van baan kunt veranderen. Buiten je werk heb je nog een heel leven dat je een andere kleur kunt geven. Het gaat meer om de bewustwording : hoe sta ik in het leven, hoe ga ik om met mijn partner, met mijn kinderen ? Wat doe ik voor anderen, voor mijn buurt ? Wat geeft mij voldoening ? Als je echt nul komma nul voldoening hebt, dan ga je toch dood. Dan moet je in actie komen. Gun jezelf dat. Maar ik wil geen coach zijn. Ik heb gewoon mijn eigen ervaringen opgeschreven en als een ander daar iets aan heeft, is dat mooi meegenomen.

Het lijkt me gevaarlijk om te zeggen : als het mij lukt, dan lukt het iedereen.

Het is ook niet mijn intentie om zoiets te roepen. Het gaat om de samenleving die we zo opgebouwd hebben dat we ons allemaal laten wegdrukken in de hoek van de economie, ergens aan de rand van de cirkel. Mijn boek is een oproep om verbindingen te zoeken in het leven en het licht te laten schijnen op dingen die wel goed kunnen gaan en die je in je leven kunt integreren.

Hebt u geen heimwee als u in de bladenwinkel Seasons en Happinez ziet, twee magazines die u hebt bedacht en in de markt gezet, en die het heel goed doen ?

Nee, geen heimwee. Wel trots. Soms zie ik Seasons en Happinez naast elkaar liggen in de winkel en dan denk ik : kijk, mijn kinderen. Ze zijn het huis uit, ze zijn op kamers. Ik vind het geweldig dat andere mensen het werk voortzetten, dat het niet verdween toen ik zelf stopte.

Het blad Humanize waar u van droomde is er nooit gekomen. Ervaart u dat als een mislukking ?

Nee, geen mislukking. Eerder als : het is niet gelukt. Ik heb het blad nooit gezien, het is niet eens verschenen. Voor mij als bladenmaker was Humanize het logische vervolg op de twee andere magazines.

Seasons was een ode aan het buitenleven als bron van ruimte en rust. Maar na een tijdje merkte ik : naar een koe in de wei kijken is geen garantie op geluk. Op een bepaald moment was ik doodongelukkig in mijn boerderij. Vandaar Happinez, een zoektocht naar de essentie, gericht op het binnenleven.

Humanize zag ik dan weer veel maatschappelijker. Waar staan we voor ? We hebben al onze waarden ingeleverd, die van de kerk, van de moraal, van de politiek. Iedereen doet maar wat. Dat vind ik het mooie aan deze tijd : dat we weer gaan zoeken. Wat zijn mijn waarden, wat wil ik laten zien ? Wat is onze gebruiksaanwijzing ? Niemand die het voor ons uitzoekt, we moeten het zelf doen. Gisteren leidde ik een mini-workshop…

Dus toch een coach.

Maar nee, gewoon een verteller, een kletser. Aan het eind van zo’n sessie kunnen de mensen zelf kiezen : wat zijn mijn waarden ? In deze periode van mijn leven zijn dat voor mij helderheid en verwondering, om er een paar te noemen. Als ik alleen maar in vergaderzalen zit en me meer erger dan verwonder, dan gaat het niet goed met me, dan moet ik mezelf tot de orde roepen. Daarom besefte ik : ik moet stoppen met dit werk. Ik moet een plek vinden waar ik die helderheid kan uitwerken en trouw blijven aan waarden waarvan ik weet : die passen echt bij mij. Daar is dan dit boek van gekomen dat veel reacties oproept, en nieuwe ontmoetingen en workshops. Geweldig toch dat een verlangen dat helemaal uit jezelf komt, tot succes leidt en iets kan betekenen voor anderen, zelfs anderen werk geeft. Dat is wat mensen nu willen horen.

Seasons en Happinez zijn mooie, glossy bladen en ook dit boek is heel aantrekkelijk gemaakt. Dan komen we toch weer bij het materiële terecht.

Zingeving is mooi, waarom zou je de boodschap dan niet mooi mogen verpakken ? De verbinding van inhoud en vorm is iets waar ik veel belang aan hecht. Kijk om je heen, degene die dit allemaal heeft gemaakt, die deze planeet heeft bedacht, was ook niet zuinig met schoonheid : mooie bloemen, mooie vogels, mooie watervallen. Baby’s zijn mooi, wij zijn mooi, de wereld is echt wel knap in elkaar gezet.

En dat is geen toeval ? U gelooft in een intelligent ontwerp ?

Maar dat is zo groot, daar gaat zo’n energie vanuit, daar kun je niet bij. Ik zou het jammer vinden om dat af te doen als puur biologie. Daar mag toch het parapluutje van een wonder overheen. Ja, ik zou wel van een grote geest willen gewagen. Dus moeten wij het ook doen, mooie dingen maken. In elk geval geen lelijke dingen. Daar barst het nu van in de wereld, van lelijke dingen. Omdat ze minder kosten.

Hebt u het altijd gehad, de drang naar spiritualiteit ?

Als kind moest ik naar de kerk. Dat vond ik moeilijk, want de kerk is een systeem, een geheel van regels. Het is een constante in mijn leven : zodra ik in een systeem terechtkom, verzet ik me. Maar verzet is ook een bron. Ik wilde niet naar de kerk, maar ik was op zoek, de interesse voor het spirituele was er al heel vroeg. En als je dan iets meemaakt in je leven, als je een absoluut dieptepunt bereikt, dat je niets meer kunt behalve verdrietig zijn, dan wordt die behoefte aan spiritualiteit enorm groot.

Ach, het overkomt zoveel mensen : veel te hard werken, een burn-out. En toen was die man ook ineens weg en zat ik daar in die boerderij, met een mooie auto en al die spullen die me niets bijbrachten. Dat was het begin. Het besef : dit kan het leven toch niet zijn. Maar ook : alles mag worden afgenomen, alles mag weg, maar ik ben er nog, dat ‘zelf’ blijft. Toen ben ik echt beginnen leven en daar is dan Happinez van gekomen.

Sindsdien heb ik veel gereisd en ervaren, en in tempels gezeten en volkeren bezocht. Waanzinnig toch dat je dat allemaal mag uitzoeken. Hoe mooi kan het leven zijn ? Ja, ik zit op een bevoorrechte plek, maar die heb ik wel zelf gecreëerd.

U had veel te verliezen toen u met Happinez begon. Uw huis bijvoorbeeld.

Ja, die angst heb ik wel gehad. Toen ben ik naar de allergoedkoopste huurwijk gereden. Hoe is het hier ? Niets aan de hand, hier kun je toch gewoon wonen. Als je je angst onder ogen ziet, is die niet meer zo eng. Toen ik weer thuiskwam en die boerderij zag, dacht ik : ze is er nog. Laat ik genieten van wat er vandaag is en morgen zien we wel weer. Lukt het niet met het blad, dan heb ik de sprong toch gewaagd.

Vaak zie je dat mensen van het ene systeem in het andere stappen. Van het christelijke geloof in het boeddhisme, om maar iets te zeggen.

We zijn met z’n allen uit de kerk gegaan omdat het een dwingend en soms vernederend systeem is. Als kind voelde ik dat al aan : de kerk maakte mij niet groter, ze onderdrukte me. Maar vaak zie je dat mensen die in de spiritualiteit stappen net zo afhankelijk worden van een systeem : je moet de juiste yoga beoefenen, de juiste goeroe volgen. Zodra iets te groot wordt, ligt dat gevaar op de loer. Dan zit je weer bij status, imago, afhankelijkheid. Terwijl alles terug te voeren is tot de essentie : wie ben ik, waar sta ik ? Dat is voor mij en de hele wereld de uitdaging van deze eeuw. Dat we het hele leven kunnen leven in plaats van dat ene stukje.

Als jouw leven een cirkel is, waar sta je dan ? Inez van Oord, Kosmos, 263 p., 22,50 euro.

“De plek waar je bent terechtgekomen, is niet zo definitief als je wel denkt”

“Als je nul komma nul voldoening hebt, ga je dood. Dan moet je in actie komen”

“Het is een constante in mijn leven: zodra ik in een systeem terechtkom, verzet ik me”