Een tuin in de Alpilles doet met bloemen, vormen, kleuren en getallen aan alchemie.

Tekst en foto’s Jean-Pierre Gabriel

De huidige eigenaars, Marie de LarouziĆØre en haar echtgenoot, besloten de landbouwgrond niet opnieuw te verpachten, maar er een tuin van te maken die paste bij het gebouw. “Wij zijn tegen het reconstrueren van historische tuinen, vooral als er ter plekke geen geschreven bronnen bestaan over dat verleden, wat hier het geval is. Maar om toch iets te maken wat aansloot bij het toenmalige tijdsbeeld, zochten we een interessant thema voor de tuin. Alchemie lag voor de hand, vooral ook omdat Michel de Nostre-Dame, de beroemde Nostradamus, afkomstig is uit het naburige stadje Saint-RĆ©my de Provence.”

Maar wat is alchemie anders dan die vorm van occulte wetenschap – het filosofische terrein van de geleerden – die in het Westen intensief beoefend werd tussen de twaalfde en de achttiende eeuw. Haar wortels liggen nochtans in het Midden-Oosten. De school van AlexandriĆ«, of de esoterische interpretatie van de bijbel en de joodse kabbala, heeft de West-Europese denkers wel degelijk beĆÆnvloed.

“De alchemie gebruikt drie talen die bruikbaar zijn in de tuin: geometrische vormen, kleuren en – op een indirecte manier – getallen. Wij hebben die samen met de tuinarchitecten Eric Ossart en Arnaud MauriĆØres bestudeerd, uiteindelijk kozen we kleur als leidraad. We zijn al te gauw geneigd alchemie te vereenzelvigen met de materiĆ«le drijfveren, zeg maar tovenaars die lood in goud proberen te veranderen. Maar in de grond is het een zoektocht naar de zin van het leven, het leven dat voortdurend herboren wordt uit zijn as.”

Blijft de vraag hoe die kleurentheorie in een aanlegplan voor een tuin vorm krijgt. Logischerwijs werden drie percelen afgebakend. Zwart is terug te vinden in de leistenen die hier en daar op de grond liggen. De fysieke ontwikkeling van het kind wordt gesymboliseerd door een parcours tussen haagbeuken, dat doet denken aan een labyrint.

Aan de kleurensymboliek werd ook nog de getallensymboliek toegevoegd. In de alchemie zijn sommige getallen heilig, zoals 5, 7, 9, maar ook 11 en twee veelvouden daarvan, 22 en 33. In de eerste tuin vind je 11 terracotta potten en daarin een plantensoort met bijna zwarte bladeren die ook droge grond verdraagt: Aeonium ‘Zwartkop’, een soort vetplant.

In juni, als de rozen op hun mooist zijn, is de overgang naar de witte tuin een emotioneel moment. De metafoor van die immense overvloed lijkt wel het zoeken naar kennis, waarvoor je moet verdwalen in een massa informatie. Het is duidelijk dat deze tuin uitnodigt om verloren te lopen tussen miljoenen bloemblaadjes van Iceberg-rozen gemengd met discretere soorten als Gaura lindheimeri, die uit de bladeren van Miscanthus sinensis ‘Variegatus’ tevoorschijn lijken te komen. Het getal 22 is vertegenwoordigd door evenveel witte buddleja’s.

Wanneer de mens de zin van het leven heeft gevonden, lijkt hij te weten wat hij wil en waar hij naartoe wil. Het is zeker daarom dat in de rode tuin meer symmetrie voorkomt, dat je op de grond discrete geometrische vormen aantreft. Behalve rozen staan er ook 33 granaatappelbomen. “De granaatappel is de vrucht van God, gewoon omdat je de kleine pitten niet kunt tellen, net zomin als de goedheid van God meetbaar is.”

De tuin die de symboliek van de alchemie exploreert, is op een aparte manier afgebakend, namelijk met grote witte hangende sterren, net een reusachtige partij wasgoed. Florence Jullion die er rondleidingen doet, vertelt: “Het decoratieve aspect van dit scherm is er louter toevallig gekomen. We wilden deze tuin in feite verlengen, omdat hij geen botanische tuin is met magische planten. Dat geeft ons de kans het verschil te maken met de magie van de apothekers van weleer, de aandacht te vestigen op de heilzame krachten van bepaalde planten en te doen begrijpen wat alchemie niet is! Wij wilden echter niets verbergen, geen muur of omheining bouwen, ook geen haag die de coherentie van de beplantingen had kunnen verstoren.”

Florence Jullion is herboriste van opleiding. Ze voelt zich echt in haar sas als ze de eigenschappen van al die plantjes in de vele grote en kleine vierkanten van de magische tuin kan uitleggen. Je bevindt je tussen de realiteit van de plantenfarmacopee en de volksverbeelding die soms de gekste weldaden aan sommige planten toeschrijft. Ze zijn vaak banaal: de wilg is de voornaamste bron van salicien, die vroeger de kinine van de arme werd genoemd. Er staan ook netels, die veel goeds doen bij het behandelen van gewrichtsreuma en ademhalingsproblemen. De rondleiding leert ook dat bonenkruid in de kloosters verboden was, omdat men dacht dat het een afrodisiacum was. Hop daarentegen was toegelaten voor zijn tegengestelde eigenschappen. Ook aromatische kruiden komen aan de beurt, zoals rozemarijn, een van de basisplanten in het schoonheidswater van de koningin van Hongarije.

Er zijn verschillende manieren om deze tuin te bezichtigen, alleen of in groep. Je kunt hem ook op meerdere manieren begrijpen. Als een oefening in landschapsarchitectuur bijvoorbeeld, maar je kunt ook je emoties volgen en jezelf laten meeslepen door de betoverende sfeer in deze tuin van de alchemist. Dat is ongetwijfeld het mooiste eerbetoon aan de tuiniers die de tuin jaar na jaar mooier maken.

De tuin van de alchemist is open van 1 mei tot 13 oktober 2002, van 10 tot 19 uur, behalve op maandagen. Rondleidingen in het Frans of in het Engels, volgens afspraak.

Info: tel. +33-4-90 90 67 77, www.jardin-alchimiste.com

Het hotel ‘Le Mas de la Brune’ is een beschermd monument. Het beschikt over een tiental kamers. tel. +33-4-90 90 67 67.

Marie de LarouziĆØre: “Alchemie is een zoektocht naar de zin van het leven, het leven dat voortdurend herboren wordt uit zijn as.”

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content