Cardiff viert een dubbel feest : één eeuw stad en vijftig jaar hoofdstad van Wales. Van de mijncrisis geen spoor meer, de Welshmen stomen vooruit.

Laten we beginnen met een Trivial Pursuitje : waar reed de eerste stoomtrein ? Wat zegt u ? Tussen Liverpool en Manchester ? Helaas, dat was The Rocket, die George Stephenson en James Watt wereldberoemd maakte, maar die reed pas in 1829. Vijftien jaar eerder liet ene Richard Trevithick tien ton ijzer en zeventig mensen vervoeren over vijftien kilometer smalspoor, van de ijzergieterij in Pen-y-darren naar het Cardiffkanaal. Zoals het past bij pioniers stierf Trevithick roemloos en arm.

Uit die fenomenale stoomwolk van 1804 zal de industriële revolutie verschijnen. Enkele bijdehante durvers in Zuid-Wales ruiken geld. Veel geld. De bodem rond Cardiff zit vol ijzer en vooral steenkool. King Coal grijpt de macht en zal haast twee eeuwen alles domineren. Het kustdorp Cardiff telt op dat moment nauwelijks tweeduizend inwoners, maar elke dag arriveert er een groep nieuwe arbeiders. De rijen identieke mijnwerkershuisjes worden almaar langer, algauw palmen ze de buurdorpen in. Als in 1905 ook de kathedraal van Llandaff ‘omsingeld’ wordt, mag Cardiff zich stad noemen, het voldoet aan de typisch Britse voorwaarde : een kathedraal bezitten. In de haven moeten de boten hun beurt afwachten, Cardiff is in 1913 al de grootste kolenexporteur ter wereld. Het kapitaal dat de Butes, Davies en enkele anderen vergaren, stuurt hen naar de top van Europa’s rijkste families. Niets kan zo’n succesverhaal doen stoppen, tot het vanzelf stilvalt. 1984-’85 : de mijnwerkers staken maar bijten in het stof, de putten sluiten één na één, de staalindustrie sputtert, de haven slibt dicht. Alles wijst erop dat Zuid-Wales decennialang een soort Borinage-aan-Zee zal blijven, maar in Cardiff worden al snel de ruggen gerecht.

De stad weet zich in geen tijd om te turnen tot één groot dienstencentrum. Technologische bedrijven, congreshotels, shoppingcentra, culturele manifestaties en sport zijn de ingrediënten, miljardeninvesteringen het recept. De werkloosheid bedraagt nog amper drie procent. In Tiger Bay, de kolenhaven, liggen nu zeiljachten, de vroegere dokken staan vol eigentijdse architectuur en midden in het centrum pronkt het Millennium Stadium. Hier is niet alleen de nationale rugbyploeg thuis, ook de Britse topvoetbalwedstrijden vinden er onderdak, in afwachting van het nieuwe Wembley bij Londen. Onderdak mag je letterlijk nemen, de vier masten houden een schuifdak in evenwicht. Deze zomer maakten REM en U2 hier hun opwachting. En in 2012, als Londen olympische gaststad is, ontvangt het Stadium een deel van de voetbalcompetitie.

In these stones

Nog indrukwekkender en nieuwer is het Wales Millennium Centre in Cardiff Bay. Een kunstencentrum met internationale allure dat zijn Welshe roots niet verloochent, zo luidde de opdracht voor architect Jonathan Adams. Het resultaat is er sinds november 2004 : een gebouw dat van ver oogt als een omgekeerde sloep (de haven), met een overspanning van gecoat staal (de ijzerertsen), muren met alle Welshe leisteensoorten (een verwijzing naar de kustlijn van Noord-Wales en naar de traditionele bouwstijl), lokaal hardhout, inbreng van de hele bevolking (de Adopt a slate-actie) en tweetalige poëzie als voorgevel. In de grote concertzaal vinden 1862 mensen een zitje. De Nationale Opera, een paar orkesten en een theatergezelschap delen het huis.

De absolute eyecatcher is de glazen belettering in de voorgevel. Links : een aantal Keltische woorden, rechts : in these stones horizons sing. Meteen denk je dat de linkse tekst daarvan de vertaling is. Nee dus, daar staat (vrij vertaald) : waarheid scheppen, helder als glas, uit de oven van inspiratie. Tweetaligen lezen gewoon rechtdoor en herkennen de versregel van Gwyneth Lewis (in 2005 de eerste nationale dichteres van Wales) : Creating truth in these stones, clear as glass, from the furnace of inspiration, horizons sing.

Prijskaartje voor het Centre : 116 miljoen euro of bijna driemaal het Concertgebouw van Brugge (43 miljoen). Daarmee is Cardiff niet uitgezongen, deze herfst opent in dezelfde wijk bij de baai het hypermoderne parlement, in de binnenstad maken de slopers plaats voor nog een glimmend winkelcentrum (500 miljoen euro mag dat St David’s 2 kosten) en later volgt een sportdorp, compleet met hotels, een skihelling en een olympisch bad, begroot op ruim 1 miljard euro.

De zwarte kus

De stedelijke toerismedienst mag dan afficheren dat Cardiff meer zonnedagen telt dan Milaan, in Wales kán het echt wel eens regenen. Het National Museum is op zo’n dag het ideale schuiloord. Het ligt met het stadhuis en de universitaire gebouwen in het groen. De prestigieuze Victoriaanse wijk was een van de projecten van de markies van Bute, de kolenmagnaat. Het museum herbergt onder meer de grootste collectie impressionisten buiten Frankrijk, aan de stad geschonken door de zussen Davies, de kleindochters van een negentiende-eeuwse industrieel. Alweer een fortuin dat ruikt naar kolen, ijzer en de haven. Renoir, Monet, Manet, Degas, Pisarro, Cézanne hangen er naast Sisley en Whistler. Het topstuk is De kus van Rodin. Niet de witmarmeren versie, maar de ‘zwarte’ – een kolenboer koopt geen wit.

Ook in Cardiff Castle heb je geen zon nodig. Behalve het restant van de omwalling van een Romeinse vesting vind je er de gevangenistoren van de Noormannen, the Keep, en het waanzinnige kasteel dat de markies van Bute liet bouwen. Naast namaak-Middeleeuwen zie je er verwijzingen naar zijn wereldreizen : Alhambra-invloeden, mediterrane dakterrassen, Perzische motieven, inscripties in het Hebreeuws, Grieks, Latijn en Sanskriet.

Butes spaarpot was bodemloos, hij liet ook Castle Coch heropbouwen, letterlijk het rode kasteel. Die uitkijkpost bouwden de Noormannen hoog boven de baai. En in Pernath liet de kolenmiljardair een badstadje optrekken, compleet met Victoriaanse pier en botanische tuin. Als het Bute-geld je de oren uit komt, moet je al naar Caerfilly Castle, ten noorden van de stad . Een Gravensteen in het kwadraat. De markies achtervolgt je zelfs tot op Flat Holm, het eilandje voor de kust dat de allereerste radiosignalen ontving. Marconi voerde zijn test in Pernath uit omdat hij in Italië geen geldschieters vond. En in Cardiff, dat weet u, woonde ene Bute.

+

Geen Sjakie, geen chocoladefabriek

Vraag twintig voorbijgangers wie de belangrijkste man/vrouw is of was in Cardiff, en je hoort gegarandeerd een lawine namen van illustere onbekenden. Dat zijn Welshe rugbygoden. Ook populair : Ryan Giggs, doelpuntenmaker bij Manchester United. Een paar doet lyrisch over Shirley Bassey, hier geboren, en Tom Jones, die hier debuteerde in het pubcircuit toen hij nog een Tommeke was. Niemand noemt Roald Dahl, nochtans geboren in de deelgemeente Llandaff. Meer dan een pleintje aan Cardiff Bay herinnert niet aan hem, geen GVR, geen Sjakie, geen chocoladefabriek. Hij had maar niet moeten wegtrekken op tienjarige leeftijd met zijn Noorse ouders, naar Engeland dan nog. Trotser is Cardiff op Anthony Hopkins. Die studeerde aan de Royal Welsh College of Music and Drama en is nu zowat de beschermheer van de school. Binnenkort opent de College een theater dat naar die andere grote Welshe acteur vernoemd zal worden, Richard Burton. Wellicht krijgt ook Catherine Zeta-Jones ooit iets moois of groots, ze is de lokale lievelinge. Sommigen noemen haar zelfs een stadsgenote. Zij dromen hardop, de actrice komt van Swansea. Ook designer Ross Lovegrove studeerde in Cardiff. En voor wie zich afvraagt wat het nut is van de vuurtoren in de vijver van Park Roath : dat is het monument voor captain Scott, die vanuit Cardiff vertrok met zijn Discovery, in de hoop als eerste de Zuidpool te bereiken. De Noor Amundsen was hem een maand voor. Scott overleefde zijn expeditie niet.

Eten en drinken

De stad ziet zowat elke maand een nieuw trendy restaurant openen. Bij daVendito (“de beste Italiaan buiten Londen”, beweren culinaire experts), The Basement Park Place, +44 29 2023 0781, betaal je algauw 60 euro p/p, zonder de wijn. Ik was meer dan tevreden over de goedkopere Gio’s, 38 The Hayes, +44 29 2022 0077 en Valentino’s, 5 Windsor Place, +44 29 2022 9697. In St Marys Street vind je op de nummers 60, 61 en 62 Le Monde. Het gereputeerde huis is opgesplitst in een tapabar, wijnbar en brasserie. In die La Brasserie, een donker gewelf met zand op de houten vloer, wijs je zelf de verse vis aan die je op je bord wilt. De bereidingen zijn perfect, maar wars van alle franje. In de categorie 21ste-eeuwse keuken is de keuze groot. The Laguna, in het Park Plaza waar ik verbleef, heeft een eigentijdse mix op de kaart : het nationale lam naast risotto, een snuifje oosters en een vleug mediterraans, en een zeer internationaal wijnassortiment. Ook in het Wales Millennium Centre huist een klasserestaurant : Brazz, +44 29 2045 9000. Over Bosphorus, gerund door drie Turkse broers, hoorde ik alleen maar lof: 31 Mermaid Quay, Cardiff Bay, +44 29 2048 7477.

Voor een snellere hap : Crockertons Deli, Caroline Street, +44 29 2022 0088, en The Plan, Morgan Arcade, +44 29 2039 8764. Allebei gebruiken ze uitsluitend fair trade-producten.

Pubs zijn er in alle decibelcategorieën, van het Hard Rock Café,Brewery 1/4, tot de kroegen van rugbyfans bij het stadion. Opvallend : het aantal rookvrije bars neemt toe, ze doen gouden zaken.

Shopping

Cardiff zit in de Britse shopping-topvijf. De stad telt zes oude winkelarcaden en een centrale markt, allemaal met twee verdiepingen en uit de Victoriaanse tijd. De moderne winkelcentra in Queen Street sluiten aan bij die

traditie. Ook de moeite : Howells op de hoek van Trinity Street, een department store met delicatessen.

DE REIS

Deze reportage kwam tot stand met de medewerking van Wales Tourist Board en KLM. Dat is de enige continentale maatschappij die landt op de kleine luchthaven van Cardiff. Er zijn dagelijkse vluchten vanuit Zaventem, via Schiphol. Info : uw reisagent of www.klm.be. Op het net biedt Wales Tourist Board een zeer uitgebreide

service, met links naar alle

musea en bezienswaardigheden : www.visitwales.com.

Het verblijf

Park Plaza is een gloednieuw designhotel met een prima restaurant, perfect gelegen in het stadscentrum. In september opent de fitnessruimte, met zwembad en wellnessaccommodatie.

Info : Park Plaza, Greyfriars

Road, Cardiff CF103AL, UK, +44 2920 111 111, www.parkplazacardiff.com.

Tekst en foto’s Ignace Van Nevel

NATUUR : Van alle Britse steden heeft Cardiff het hoogste percentage groen per inwoner.