Spiergroepen als een biefstuk of als een pudding. Zo wordt in een folder de keuze tussen fitnessen en niet-fitnessen voorgesteld. Een gezonde biefstuk dan. Want daar gaat het om in de hedendaagse fitnesscentra : trainen als preventieve gezondheidszorg. Daarna is er tijd voor ontspanning. En eventueel ontmoetingen.

“Altijd een sportfreak geweest, ja. Misschien heb ik zelfs overdreven. Ik ben al een beetje versleten. Mijn knieĆ«n zouden van een 40- of 50-jarige kunnen zijn. ” Voor een rokende niet-sporter in komplete non-konditie klinkt dat vrij geruststellend. Al dat sporten heeft ook nadelen. Maar de geruststelling is van korte duur. Marleen Veldeman (33) gaat entoesiast door. “Ik beperk het nu wat. Ik geef nog vier uur aerobics per week, aan gevorderden. Zo kan ik mezelf meer uitleven tijdens de les. ” Vier uur. Marleen is licentiate lichamelijke opvoeding en kinesiterapeute. Ze is een aerobic-experte en de technisch verantwoordelijke ze stelt gepersonalizeerde trainingsschema’s op van Passage, het “sport & vrije tijd”-centrum aan de Blaarmeersen in Gent.

In het Leuvense Life Style Center moeten we even wachten op Paul Lemmens (32). Hij ligt onder de zonnebank. Een groepje jongeren speelt bowling. De snookertafels zijn op dit middaguur midden in de week onbezet. Alleen in de immense fitnessruimte ochtendfitness vanaf 6 uur hangt er in mega-letters tegen het plafond gaan enkele moedigen het gevecht aan tegen Ć©Ć©n van de vele fitnesstoestellen. “Feit is dat in Life Style Center je overtollige vet voor je ogen verbrandt. Elke spiergroep tussen hoofd en voetzool wordt weer biefstuk in plaats van pudding. ” Dat lees ik in de folder. Paul, regent lichamelijke opvoeding, gedreven windsurfer, fitnesser en aerobic-leraar, komt er aan. Gebruind en hij heeft inderdaad niets van een toetje. “Tijdens het weekend werk ik als diensthoofd van een departement bij DHL. Een interessante kombinatie. Het sportwerk is voor mij ontspanning. “

Over sporten en fitnessen wordt vaak gesproken als over roken. Goede voornemens. In het ene geval ga je ermee beginnen, in het andere geval moet je ermee stoppen. Socioloog Rudi Laermans spreekt in zijn boek “Individueel Vlees” over de heersende gezondheidskultuur “waarbinnen ongezonde handelingen meer en meer getaboeĆÆseerd raken. “

Het gezondheidsidee waart nu al enkele jaren door de fitnesscentra. “Er is veel veranderd in de fitnesswereld, ” vertelt Marleen Veldeman. “Tot tien jaar geleden lag de nadruk op krachttraining. Je had veel power-trainingcentra, bodybuilding was in. Het afgelopen decennium is de cardio-apparatuur sterk opgekomen. We werken op het hart, in funktie van de gezondheid is dat belangrijker. ” De konditietraining haalt het van de pure krachttraining. Paul Lemmens beaamt. “De cardio-vasculaire training kende een enorme opgang. Alles draait rond gezond zijn, met een aanvaardbaar lichaamsgewicht. Het gezondheidsbewustzijn groeide. Sommigen doen er vaak terecht paniekerig over. Alsof ze de alarmbel hoorden luiden. “

Kortademigheid, een globaal slechte konditie, slechte eetgewoonten, stress, overgewicht,… wie zichzelf hierin herkent, luistert beter goed : de alarmbel gaat inderdaad af. “Zeventig procent van de mensen die hier binnenkomen, halen niveau 1 of 2 in onze test, ” weet Marleen. “Dat is zwak. En je hebt het in alle leeftijden. Jongeren voelen zich misschien relatief in vorm, tot je ze op de testfiets zet. “

In elk professioneel gerund fitnesscentrum er bestaan veel andere, want in BelgiĆ« gelden geen vestigingsnormen worden de nieuwelingen aan een fitheidstest onderworpen. En vooraf moeten ze bij een dokter passeren. “We vragen een doktersattest, om te voorkomen dat er ongelukken gebeuren, ” vertelt Marleen. “Mensen met bijvoorbeeld hartproblemen kunnen niet zomaar beginnen fitnessen. “

Gemodifieerde conconitesten, voortdurende hartfrekwentiemeting, strenge puntensystemen, de anaĆ«robe grens : voor de leek zijn het termen die naar adem doen happen. Of de hartslag ongekontroleerd de hoogte in jagen. Kunnen we niet gewoon wat touwtjespringen of een rondje in het bos lopen ? Marleen Veldeman en Paul Lemmens benadrukken het belang van de cardiotraining. De loopband, fiets-, step-, stair-, roei-,… machines in de fitnesszaal zijn met een computer verbonden. De sporter krijgt een band met chip omgegord en zo wordt de hartslag voortdurend gevolgd. Geen gadget, geen overbodige luxe. “Het gaat erom dat je binnen een bepaalde zone van hartslagfrekwentie moet trainen om resultaten te boeken, ” aldus Paul. “Zit je daaronder, dan werk je alleen wat ontspannend ; ga je erover, dan overbelast je jezelf. “

“Natuurlijk kan je buiten rondjes lopen, ” zegt Marleen. “Maar dat doen beginners niet. Ze voelen zich misschien wat gegeneerd. Bovendien hebben de meesten weinig tijd. Wij kunnen hen een programma geven dat hen binnen de kortste tijd zo efficiĆ«nt mogelijk traint. “

“Geachte mevrouw x, u heeft een test ondergaan die een juiste wetenschappelijke analyse geeft van uw uithoudingsvermogen… Deze Sport-Med fitheidstest plaatst u op een schaal van zeven fitheidsniveaus. U wordt ingedeeld op niveau 1 en staat dus aan het begin van de fitheidsladder. Deze analyse, gebaseerd op een gemodifieerde conconitest, geeft de relatie weer tussen uw hartfrekwentie en de continu toenemende belasting die u tijdens de test heeft ondervonden…. We komen tot de konklusie dat uw uithoudingsvermogen zwak is. Door uw zwak uithoudingsvermogen is ook uw fitheid onvoldoende, wat een negatieve invloed zal hebben op uw gezondheid… “

Een hard verdict. Maar er kan iets aan gedaan worden. Paul : “Je niveau wordt bepaald. En dan tekenen we een strategie uit. ” Hij steekt een sigaret op. “Ach, ik drink al niet. Af en toe mag je iets slechts doen. “

Conconi was de arts die wielrenner Moser trainde om het werelduurrekord te breken. De fietstest voor nieuwelingen die in veel fitnesscentra gehanteerd wordt, is op zijn inzichten gebaseerd. “Het systeem werkt zo : bij een inspanning stijgt de hartfrekwentie in de mate van de eigenlijke belastingsverhoging, ” legt Marleen uit. “Op een bepaald moment is er een knik in de curve. Dat is iemands anaĆ«robe grens. Tot daar mag je gaan, als je gezond wil trainen. “

Na de test krijgen de kandidaat-sportievelingen een uitgebreid verslag, met hun fitnessniveau, het aantal keer dat ze per week moeten trainen en haalbare korte-termijn-doelstellingen. Marleen : “We werken met een puntensysteem. Als je de verschillende oefeningen doet, mag je daarvoor punten noteren. Dat motiveert en het is een efficiĆ«nte manier om jezelf te beoordelen. Wie het aantal punten haalt, wordt na 10 weken opnieuw getest. Dan stijgen ze normaal gezien 1 niveau. Je ziet dus resultaat. “

Een fitnesszaal, aerobics-ruimten, zonnebanken, sauna, bowling, snooker, badmintoncourts, bubbelbaden, bar annex restaurant,… het hedendaagse fitnesscentrum biedt vaak een waaier aan mogelijkheden. “De klubsfeer groeit, ” weet Dick Vande Vyvere, medevennoot van Passage. “Vroeger was fitness een strikt individuele aangelegenheid. Nu wordt het gekombineerd met sociaal kontakt. Ik zie hier vriendschappen ontstaan. Dat heeft voor een stuk met de all in-formule te maken. Abonnees komen meerdere keren per week en kunnen net zo goed onder de zonnebank gaan liggen als badmintonnen of fitnessen. We organizeren elke maand een uitstap met onze leden en binnenkort richten we een wijnklub op. “

Paul noemt zijn leden een grote familie. Ook Life Style Center profileert zich als een klub. Met een zomerse barbecue, zondagse joggings, allerlei uitstappen, een ontspannen praatje in het Turks bad. “Je staat versteld dat zoveel mensen nogal alleen zijn. Weinig vrienden. Veel alleenstaande dertigers, inderdaad. Zij vinden hier hun kliek. “

Volgens Paul gaat het ongeveer gelijk op : het aantal mannelijke en vrouwelijke leden. Het gros tussen 20 en 35, maar ook veel ouderen die bij voorkeur overdag trainen. Carine Jochmans, commerciĆ«le kracht bij Life Style Center, bevestigt dat hĆØt fitness-center-lid niet bestaat. “Het leden-profiel is niet eenduidig. Hier komen mensen uit alle klassen, in een mix van leeftijden. “

In Passage bestaat het ledenbestand voor 60 procent uit vrouwen, 40 procent mannen. Dick : “Het aandeel mannen groeit wel. Ze worden meegebracht door hun vrouw. Ons publiek is vrij breed, maar met een licht overwicht van zelfstandigen. Zij hebben flexibele werkuren, wat voor ons ook tijdens de dag een vrij goede bezetting betekent. “

De piekuren in een fitnesscentrum liggen tussen zes en halftien ’s avonds. En net voor de zomer kent menig centrum een plotse stormloop. Paul : “Ongelooflijk. Tegen april, mei komen ze aangestormd. Iedereen wil fitnessen om dan fatsoenlijk op het strand te verschijnen. Alsof je alles op twee maanden kan rechttrekken. Dat is echt wel onmogelijk. “

Te grote en vooral snelle verwachtingen leiden tot demotivatie en afhaken. Elk centrum kent het probleem. Marleen : “Mensen hier binnenhalen en laten starten, dat is geen probleem. Het is veel moeilijker om ze te laten volhouden. Hoe dat komt ? Een kwestie van doorzettingsvermogen, als ik zo vrij mag zijn. Bovendien wordt sport te weinig bekeken als een vorm van preventieve gezondheidszorg. We proberen dat idee aan onze klanten mee te geven. In de States denken ze er wel zo over. Veel bedrijven betalen voor hun werknemers een fitnessabonnement. Laten we hopen dat die gewoonte naar hier overwaait. “

Een bloedhete zomeravond in 1994. Na een uur BBB-oefeningen (borst, billen, buik) ben ik volledig bezweet. Zegt de lesgeefster tegen de kollega die haar komt aflossen voor een uur bodysculpture : “Met deze hitte was het lastig, zelfs voor de BBB. ” Boodschap begrepen en dus ga ik de volgende keer naar de aerobicsles. Het tempo is moordend, de day after verschrikkelijk (zeker met trappen in de buurt). Daar verstrijkt al weer een nauwelijks gebruikt fitnessabonnement. Tenzij. Misschien is sliding iets voor mij, of steps of local tonic of cardio-funk of… “Het blijft altijd lastig, ” lacht Marleen.

Het aanbod van groepslessen in de fitnesscentra is zeer gevarieerd. Swingende namen, swingende muziek, swingend afzien. De benamingen variĆ«ren. Maar meestal komt het neer op een mix van cardio-vasculaire en spierversterkende oefeningen : konditie en figuurkorrektie. Aanhangers van aerobics & co noemen deze manier van sporten minder vervelend en meer ontspannend. Motiverender ook : in een groep moet je mee, een uur lang. Een fitnesstoestel is lang niet zo’n levendig gezelschap.

Steeds nieuwe rages houden het allemaal spannend en commercieel. “We zetten niet meteen de nieuwste rage op ons lesprogramma, ” zegt Marleen. “Sliding (met speciale sokken droogschaatsen op een glijplank, nvdr) hebben we bijvoorbeeld niet opgenomen. Ik vind het te eentonig. Je moet het ook financieel bekijken : zo’n glijmat kost makkelijk 3000 frank, we hebben er 35 nodig. ” Paul : “We denken er goed over na. En vragen ons af of de investering de moeite loont, en of de vorm van het toestel qua koreografie genoeg mogelijkheden biedt. Met een step (een laag bankje, als een trede van een trap, nvdr.) kan je alle kanten uit. Step op en af, nog wat armbewegingen erbij. Dat is dan ook een blijver. “

Fitball (oefeningen op een grote plastic bal, rugontlastend), ronde in plaats van rechthoekige steps (ze nemen minder plaats in, je kan er gemakkelijker rond trainen), wateraerobics en fitnesswalking (kombinatie van wandelen, snelwandelen, joggen en hardlopen, met eventueel gewichten in de hand) zijn de laatste nieuwigheden. En het dansend turnen op muziek naar keuze blijkt enorm aan te slaan. “De dansante invloed is echt zeer groot, ” aldus Marleen.

Boven in Life Style Center, waait funky muziek uit een ruime zaal met vooraan spiegels. Een jongeman in wit T-shirt en strak shortje, geeft het snelle tempo aan, doet de bewegingen voor. De dames volgen. “Er doen nog te weinig mannen mee, ” geeft Paul toe. “En als een man zich dan eens door z’n vriendin laat meeslepen, blijkt vaak dat hij het geen uur uithoudt. Terwijl hij het aan de fitnesstoestellen wel goed doet. Het is lastiger dan ze denken. “

“In Nederland en in de States volgen veel mannen aerobics- of dansles, ” vertelt Marleen. “Maar Belgen zijn behoudsgezind, ook op bewegingsgebied. Ze voelen zich ongemakkelijk in de groepslessen. Mannen hebben het overigens moeilijker met bewegingskoƶrdinatie en daarom durven ze de stap niet zetten. Hoewel dat geleidelijk verandert. Omgekeerd zien we wel steeds meer vrouwen aan de fitnesstoestellen. “

In de aerobics/danszaal gelden enkele ongeschreven regels. De besten staan vooraan. Dicht bij de leraar (een mooie man trekt volle zalen, zo is dat), dicht bij de spiegels. “Wie het nog niet goed onder de knie heeft, verstopt zich bij voorkeur in de achterste rijen, ” aldus Marleen. “Ze willen niet voor aap staan als ze wat verkeerd doen. “

“Eigenlijk zou het omgekeerd moeten zijn, ” vindt Paul. “Je kan daarop wijzen, maar je kan niemand verplichten hier of daar te staan. De fanatiekelingen en je hebt veel aerobics-freaks willen zichzelf in de spiegel zien en stellen zich pal achter de lesgever op. En ja, de dames komen soms voor ons. ” Paul glundert. “Ach, daar kunnen we wel weg mee. We zijn het gewoon. “

De tweede regel is van vestimentaire aard : hoe beter de konditie, hoe modieuzer en vooral strakker de outfit mag zijn. Nauwaansluitende leggings, body’s, wielrennersbroeken, stringslips, topjes, in diskrete kleuren of strepen, want de boom van flitsende fluokleuren is voorbij. Niet dat een modeshow moet. Zowel in Passage als in Life Style Center zie ik veel sporters in “herkenbaar” pak : legging of bermuda met een wijd, verhullend T-shirt. Marleen : “Ik draag bijna nooit een speciaal pakje. We leggen niks op. Trek gewoon aan waar je je goed in voelt. “

Paul : “Beginnelingen verstoppen lichaamsdelen waar ze ontevreden over zijn. Wie al beter in vorm is, wil dat graag benadrukken. Met leuke, korte, spannende kleren, kortom : een sexy outfit. Daar is niets op tegen. Je hebt ook de gebruikskant, die kleren zitten echt wel goed. “

Carine Jochmans doet me uitgeleide. Ze vertelt en passant over het aanwerven van nieuwe leden via televerkoop. Over de klantenservice, over het luisteren naar klachten en de voortdurende evaluatie van de werking van het centrum. Paul had het over de Quality Awareness-trainingen voor het personeel. Het fitnesscentrum dat in de verwoede konkurrentiestrijd zal overleven, wordt gemanaged.

In Passage worden “trainingspakketten” aangeboden : bedrijven kunnen er vergaderen, sporten, opnieuw vergaderen en afsluiten met een etentje.

Kinderopvang is een andere, praktische service van grote centra. Carine : “Er kan veel, maar niet alles. Er werd ons al gevraagd of we geen hondenopvang konden organizeren. Neen, dus. “

TRUI MOERKERKE

FOTO’S : LIEVE BLANCQUAERT

Fragment uit een BBB-les. Hier zijn de benen aan de beurt. Paul Lemmens : “In april komen ze aangestormd. Iedereen wil fitnessen om dan fatsoenlijk op het strand te verschijnen. “

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content