Vlaamse seksuologen lanceerden vorige week een campagne tegen de “pornificatie” van de maatschappij en de overdreven seksuele prikkels. In ‘Geheime Delen’ ontbloot de Nederlandse uroloog Mels van Driel alvast de mannelijke kroonjuwelen : “Er is nog veel onwetendheid.”

Toegegeven, het onderwerp ligt een stuk minder gemakkelijk in de mond dan de klimaatverandering. Nochtans is het mannelijke lid niet minder belangrijk voor het voortbestaan van de menselijke soort dan het ecologische vraagstuk. Maar al doen mannen dan veel met hun edele delen – er koosnaampjes voor bedenken, hem pimpen met piercings, zijn lengte schaamteloos overdrijven, bijknippen – erover praten hoort er niet echt bij. Al helemaal niet als er iets schort aan het zaakje.

Het was een Belg, uroloog Bo Coolsaet, die in 1998 de kat de bel aanbond : Het penseel van de liefde, over leven en werk van de penis, was het eerste boek ter zake en een bestseller. Het is inmiddels vertaald in vijftien talen. Nadien wakkerden andere publicaties onze fascinatie aan, van Het Penisboek van Goedele Liekens tot Ongehoorzame jongens, geschreven door de urologen Hubert Claes en Robert Andrianne. Dit voorjaar ziet bij Taschen The Big PenisBook het licht, een fotografisch eerbetoon waarvoor size queens zich plat op de buik gooien.

De jongste bijdrage, Geheime Delen, is een gids rond de mannelijke geslachtsorganen van Mels van Driel (54), als seksuoloog en uroloog verbonden aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Zijn erudiete penisboek surft moeiteloos van de genees- naar de taalkunde, van de psychologie naar de literaire wereld en van Elvis’ voorkeur voor fellatio naar religieuze geschriften. Afwisselend informatief en onderhoudend, hilarisch en huiveringwekkend, is het essentiële kost voor iedereen die van ver en dichtbij met ’s mans edele delen te maken heeft.

“Voorlichtingsboeken over seksualiteit zijn vaak klinisch en koel”, zegt van Driel, “je wordt haast nostalgisch naar de tijd dat we alles zelf moesten ontdekken. Terwijl de geslachtsorganen toch altijd emoties oproepen, bij wie dan ook. Het gaat niet over een grote teen of gebroken arm.” Als voorbeeld geeft van Driel masturbatie : “De meeste gidsen noemen dat een volledig normale handeling. Terecht, maar het is wel iets anders dan seks. Seks is altijd sociaal, terwijl masturbatie een beetje eenzaam en heel anders is, vergelijkbaar met puistjes uitknijpen of zo. Ik hoop dat de seksuele revolutie van de jaren zestig ons meer oplevert dan achter de pc masturberende mannen. Dan wordt seks toch wat triest.”

In Nederland en België klagen seksuologen de ‘pornificatie’ van de samenleving aan.

Er wordt de laatste tijd flink op aangedrongen om naakt van billboards en de televisie te weren. Verhalen over Breezer- of ruilseks hebben de publieke opinie gechoqueerd, en er is ook de invloed van de islam. Programma’s als Veertig dagen zonder seks van de Evangelische Omroep, waarin zeven jongeren zich van seks onthouden, verraden een tegenbeweging in het denken over seksualiteit en de manifestatie ervan in het openbaar. Onze openheid over seks is op zijn retour. Al moeten we niet alles op een hoopje gooien. Seks kan over vele dingen gaan : over erotiek én over verkrachting, over liefde én over perversiteit.

Aan de telefoon noemde u Belgen wat dubbelzinnig?

Enerzijds valt het me op dat jullie toch wat preutser zijn over seks dan Nederlanders. Zelfs onder urologen praten Belgische collega’s er minder gemakkelijk over. Maar tegelijkertijd is juist dankzij de Belgen niemand nog onvruchtbaar tegenwoordig. De Belgische onderzoekscentra liepen daarin voorop, de Vrije Universiteit Brussel en de Universiteit Gent waren de laatste twintig jaar het Mekka van de voortplantingsindustrie. En dat in het katholieke België.

Naast voorlichten moet u ook geruststellen, stelt u.

Er is nog veel onwetendheid over de mannelijke geslachtsorganen. Maar mijn werk lijkt inderdaad vaak op geruststellingsgeneeskunde voor de worried well. In mijn praktijk ontmoet ik dagelijks mannen die dénken dat ze ziek zijn. Toen ik dertig jaar geleden begon, kwamen geneeskunde en gezondheidszorg nauwelijks aan bod in de dagbladpers. Maar vanaf de jaren zeventig is er ook veel onrust geschapen. Als je veel over kwalen schrijft, gaan mensen ook denken dat ze van alles hebben. Na een uitzending over prostaatkanker staan eens zoveel mannen op de stoep.

Ik zat hem bij diverse passages te nijpen – niet echt geruststellende lectuur.

Ik doe niet aan paniekzaaierij. Het boek gaat bijvoorbeeld in op prostaatkanker en de gevolgen van al dan niet chemische castratie, maar het alarmeert niet. Bij veel mannen is de aandoening niet verontrustend, en de medische praktijk heeft veel aandacht voor de levenskwaliteit van patiënten, met inbegrip van seks. Mensen worden ook correct voorgelicht, met alle voors en tegens. Veel aandoeningen zijn trouwens relatief onschuldig.

U hekelt onze absurde verwachtingen omtrent de piemelgrootte.

De invloed van de porno-industrie uiteraard, maar die kiest dan ook mannen met een grote fallus. Daarom hoeft niet iedereen er een. Maar omdat een opgeheven penis nu eenmaal staat voor kracht, penetratie en agressie, voelen mannen die vrezen te klein te zijn zich vaak ook minder of te kort gedaan. En angst is een slechte raadgever. Ook dat man en vrouw tegelijk tot een orgasme komen, gebeurt echt heel zelden, en vroegtijdige zaadlozing, de meest voorkomende klacht, is erg relatief. De gemiddelde intravaginale ejaculatielatentietijd bij mannen bedraagt amper vijf minuten en veertig seconden – en dat is onderzoek bij mannen die geen klachten uiten. Er is gewoon een heel geleidelijke variatie van erg snel tot erg traag. Maar ook bij ratten zijn er snelle en trage jongens. Kijk naar onze neus : de natuur bedeelt niet iedereen op dezelfde manier.

Beleven mannen seks minder emotioneel?

Hoe luidt het cliché – zij vrijt als het goed gaat, hij om het goed te maken ? Over het algemeen kunnen mannen sneller seks hebben met onbekenden dan vrouwen, maar op termijn laat dat ook hen onbevredigd achter. Of hoe denkt u dat een man reageert als hij ontdekt dat zijn vrouw is vreemdgegaan ? Het is geen toeval dat ontrouwe echtgenoten erectieproblemen hebben bij een andere vrouw of dat weduwnaars blokkeren als er een nieuwe vrouw in hun leven komt. Die hebben soms jarenlang een zieke echtgenote verzorgd, met weinig of geen seks, en voelen zich dan schuldig, alsof ze hun eerste vrouw in de steek laten. Het verschil zit in het vermogen om gevoelens te beschrijven, denk ik. Er zijn mannelijke auteurs zat, maar vrouwen praten gemakkelijker over zulke dingen, ze verdringen ze minder.

Mannen hopen op een fysieke verklaring voor hun erectieprobleem, schrijft u. Anders moeten ze zich blootgeven.

Fysieke oorzaken zijn relatief gemakkelijk te behandelen. Met een prothese, injecties, vacuümpompen of gewoon pillen natuurlijk, die weldra in nieuwe dosissen verschijnen. Dan slik je gewoon dagelijks een pil en verdwijnt de noodzaak om je vrijpartijen te plannen. Bovendien ga je er beter van plassen en daalt je bloeddruk. Maar de zaken zijn zelden zwart-wit. Bij jongere mannen zijn de oorzaken psychogeen, bij oudere mannen eerder fysiek, maar het is altijd een combinatie van factoren. Doorgaans valt snel vast te stellen of een erectieprobleem van fysieke aard is. We kunnen nachtelijke erecties meten met speciale apparatuur, en soms volstaat een pornofilm.

Onze levensstijl is alvast geen hulp.

De rookvrije horeca is een zegen voor de seks. Roken is ontzettend slecht voor je vruchtbaarheid én voor het erectiemechanisme, want het verzwakt de doorbloeding van de penis. Ook alcohol en zwaarlijvigheid zijn niet goed, want diabetes en een hoog cholesterolgehalte versnellen de slagaderverkalking. Al die erectiestoorzenders wachten ons in groten getale. In Nederland zijn er al specifieke mannenklinieken geopend, maar ook de overheid speelt een rol. Die kan frisdranken en sigaretten bijvoorbeeld nog duurder maken en stoffen met een oestrogene werking aanpakken. Die schaden de zaadproductie, net als marathons, scherpe fietszadels en strakke jeans. Ook anabole steroïden, warme baden en sauna’s raad ik u af. De testikels bungelen niet voor niets buiten.

Hoe pakt een partner een technisch defect het best aan ?

Het probleem is dat mensen het probleem vaak naar zich toetrekken. Vrouwen leiden er doorgaans uit af dat hun man niet meer van hen houdt, dat ze niet aantrekkelijk meer zijn voor hem. Ze leggen de schuld dus bij zichzelf. Vaak onterecht, zeker als de potentieproblemen van lichamelijke aard zijn.

En zoniet ?

Dan loopt er vaak ook iets mis in de relatie. Daarom dring ik er bij mijn patiënten ook op aan dat hun partner meekomt op consult. Al moet je niet te hard van stapel lopen. Het kan ook om stress, vermoeidheid of slechte timing gaan. Dan is het beter ervan af te zien en te wachten tot de volgende gelegenheid, zoals de Franse filosoof Michel Montaigne zei. Als er echt meer aan de hand is, zijn mensen beter af met een relatietherapeut. Soms zit een echtpaar voor je en weet je meteen dat ze al jaren niets meer met elkaar hebben, of dat de man homo is. Alleen beseffen ze dat zelf nog niet. Die dingen ga je mettertijd aanvoelen.

Intussen stijgt de levensduur. Moeten we de man tot in lengte van dagen op peil houden ?

Ik ben niet voor preventieve hormonentherapie. Testosteron kan schadelijke bijwerkingen hebben. De praktijk bewijst echter dat de vraag voorbarig is. Slechts weinig zeventigers en tachtigers zoeken hulp voor erectieproblemen. Blijkbaar accepteren mannen bepaalde ouderdomsverschijnselen. Maar mensen verschillen ook natuurlijk. Zo verzocht een zeventigjarige homoman met wisselende seksuele contacten me ooit om een prothese te implanteren. Toen hebben we binnen de medische staf wel stevig gediscussieerd. Uiteindelijk stemden we ermee in, want die alleenstaande man was biologisch gewoon jonger. Wie zijn wij om daar een oordeel over te vellen ? In Amerika gaan er bij tachtigjarigen nog vlot protheses in, met een ballonnetje naast de blaas, cilinders in kunststof in de zwellichamen en een pompje in de balzak. De leverancier daarvan zit trouwens in Zaventem. Maar geloof me, mannen laten zich echt niet zomaar opereren. Voor een operatie haakt het merendeel af.

Geheime Delen. Alles wat je er altijd al over wilde weten (22,50 euro) van Mels van Driel is verschenen bij De Arbeiderspers, ISBN 978 90 295 65837.

Door Wim Denolf