Wat brengt een wijnjournalist uit Groot-Brittannië ertoe een wijngaard van 20 hectare te kopen in de Alentejo, in het hete zuiden van Portugal ? “Ik wil bewijzen dat er ook in Portugal wijnen van wereldklasse gemaakt kunnen worden”, zegt Richard Mayson. Met Pedra Basta, zijn eerste poging, lijkt hij al goed op weg.

“Breed, vol, met zonnige smaken die getuigen van de warmte van de Alentejo, gevolgd door de impressies van de lokale grond.” Jancis Robinson, de grande dame van de Britse wijnjournalistiek, haalde haar duurste woorden al boven om Pedra Basta te beschrijven. Ook andere recensies roemen de elegante rode wijn van Richard Mayson. Dat een jong, onbekend wijndomein op zo’n tweehonderd kilometer ten oosten van Lissabon al meteen succes heeft bij gerenommeerde critici is tegelijk verrassend en hoogst normaal. Verrassend omdat Mayson er nog maar sinds 2005 wijn maakt en omdat Alentejo niet meteen associaties oproept met elegante, moderne wijn.

Maar voor wie wijnland Portugal de voorbije tien jaar gevolgd heeft, is het succes van de Brit niet zo verwonderlijk. Alentejo, en dan vooral het stukje ervan waar Pedra Basta gemaakt wordt, is een van de regio’s waar kenners veel van verwachten : het klimaat is er niet te heet, in de grond zit veel graniet en autochtone druivenrassen als trincadeira, aragones en alicante bouschet leveren er intrigerende assemblages op die spannender zijn dan vele moderne monocépages van succesdruiven als syrah of cabernet sauvignon.

Bovendien lijkt Richard Mayson de juiste man op de juiste plaats. Hij schrijft al twintig jaar boeken en artikels over Portugese wijnen. Als proever én als buitenstaander in Portugal is hij goed geplaatst om wijn te maken die internationale uitstraling heeft. “Dat is tenminste de bedoeling”, zegt Mayson. “Portugal is nogal ge-isoleerd gebleven van de ontwikkelingen in de wijnwereld. Het is niet zoals Spanje of Zuid-Amerika. In de streek waar ik werk, de Alentejo, wordt er traditioneel niet zo veel wijn uitgevoerd. De wijnbouwers maakten er typische wijnen voor de Portugese markt : heel rijp, met veel alcohol, een beetje soepig. Wij proberen een wijn te maken die verfijnder is, wat frisser. Maar tegelijk moet Pedra Basta een terroirwijn zijn, die een goed idee geeft van de omstandigheden waarin we wijn maken. Op die manier hopen we aan te tonen dat er in Portugal ook wijnen van wereldklasse gemaakt kunnen worden.”

Op het etiket van Pedra Basta kunnen we lezen dat er toch ook cabernet sauvignon in de assemblage zit, niet alleen autochtone druiven. Is dat gedaan om herkenbaar te zijn voor kopers in Groot-Brittannië of de Benelux ? Schrikken die rare Portugese druivennamen mensen nog af ?

Richard Mayson : Het geeft misschien houvast voor wijndrinkers die helemaal niets weten over Portugese wijn, dat kan. Maar het was eigenlijk niet onze bedoeling om een blend te maken met cabernet sauvignon. Toen we het domein aankochten, was er al cabernet aangeplant. Die druiven hebben we dan wel gebruikt, maar in een fles Pedra Basta zit er amper vijf procent van. De voornaamste druiven die we nu gebruiken zijn trincadeira, aragones en alicante bouschet. Die leveren al een goed evenwicht op. Aragones is de naam die ze in de Alentejo gebruiken voor tempranillo. Die druiven zorgen voor stevigheid en tannines. Alicante bouschet is dan weer een druif met relatief veel zuren. Door dat soort druiven te mengen krijg je een goede wijn. De beste wijnen die in Portugal gemaakt worden zijn bijna allemaal blends : door een goeie samenstelling ontstaat dikwijls een wijn die meer waard is dan de som van de afzonderlijke delen.

Ik snap wel waarom ook Portugese wijnbouwers druivenrassen als cabernet of syrah willen aanplanten. Daarmee kunnen ze misschien gemakkelijker een internationaal publiek bereiken. En bovendien zijn veel van de autochtone druivensoorten heel delicaat. Trincadeira wordt bijvoorbeeld snel overrijp en rot. Ook touriga nacional is een fragiele druif. Maar toch hebben we in 2006 nog touriga aangeplant op een perceel dat vrij was. Terroir en lokale druiven zijn belangrijk voor het soort wijn dat wij willen maken. Op een klein stukje van het domein hebben we ook wel wat syrah en viognier geplant, maar dat is eigenlijk gewoon een experiment. We zullen wel zien wat het oplevert.

Het valt op dat wijnen uit de Alentejo doorgaans veel alcohol bevatten. Dat is niet ongewoon voor een warme streek, maar vloekt dat niet met de ambitie elegante, frisse wijn te maken ? Dit lijkt meer een streek voor zware confituurwijn.

De 2007 van Pedra Basta bevat 13,5 procent alcohol. Dat valt dus nog mee. Veel andere wijnen uit Alentejo zitten hoger, dit is dan ook de warmste streek van Portugal. Wij hebben het geluk dat Quinta do Centro, ons domein waarop we Pedra Basta maken, op ongeveer 500 meter hoogte ligt, halfweg de bergen die tot duizend meter hoog zijn. Daardoor halen wij, en de hele subregio van Portalegre, temperaturen die vier, vijf graden lager liggen dan in de rest van de Alentejo. Ook ’s avonds koelt het er beter af dan in lager gelegen wijngaarden. Daardoor houden druiven hun frisheid en worden ze niet supergeconcentreerd. We doen ook ons best om ze op tijd te plukken. En omdat we veel druivensoorten hebben, die allemaal op een ander moment rijp zijn, moeten we alles dus goed in de gaten houden. Maar als het écht een warm jaar is, halen die inspanningen niet zo veel uit. In 2005 zaten veel wijnmakers uit de streek aan wijnen met 15 procent alcohol.

Hoe bevalt het leven als wijnmaker eigenlijk ? Hoe moeilijk is het om de investering in een wijngaard van 20 ha rendabel te maken ?

Het is lastig. Vooral omdat we de voorbije jaren vooral in een investeringsfase zaten. Zo hebben we in 2007 onze eigen wijnmakerij in gebruik genomen. De vorige jaren moesten we in de buurt nog installaties huren om onze wijn te maken.

Bovendien voelen we de wereldwijde crisis. Groot-Brittannië is natuurlijk een belangrijke markt voor Pedra Basta. Maar die laat het wat afweten, ook omdat het pond door de recessie lange periodes in waarde gedaald is tegenover de euro. Dat maakt onze wijn nog duurder. In de VS hebben we zelfs moeite om een voet aan de grond te krijgen. Ironisch genoeg is Angola een van onze beste exportmarkten.

Toen ik hieraan begon, in 2005, wist ik natuurlijk dat je dit soort projecten op heel lange termijn moet bekijken. We hebben een business plan waarin we ervan uitgaan dat ons domein rendabel is als we zo’n 40.000 liter wijn per jaar verkopen. Dat gaat hopelijk lukken vanaf 2011, wanneer we ook de opbrengst van onze nieuwe druivenstokken in productie kunnen nemen. Het belangrijkste deel van onze productie blijft dan Pedra Basta, met zo’n 26.000 flessen. Maar daarnaast willen we een tweede wijn maken, een soort premium wijn. En is de beste jaren willen we een derde cuvée op de markt brengen.

In de hoop zo wijnrecensenten nog meer te imponeren ? Om met een hoge score in de Parker-gids ook Amerikaanse wijnliefhebbers te overtuigen ?

Goeie punten zijn natuurlijk altijd leuk. Maar we maken geen wijn om goeroes als Robert Parker te imponeren, voor hem is Portugal trouwens eerder een onbekend gebied.

Waar ik meer mee bezig ben is om wijn proberen te maken die het potentieel toont van Portalegre en de Alentejo. Als wijnjournalist wist ik al dat Portalegre, samen met de Douro, een van de beste streken is om wijn te maken in Portugal. Daarom heb ik ook bijna tien jaar in die twee gebieden gezocht naar een domein dat ik wilde kopen. Door zelf wijn te maken, wilde ik mijn gelijk aantonen.

Portugal mag dan al veel potentieel hebben, de rest van de wereld lijkt daar niet van onder de indruk. In veel landen, ook in België, vinden Portugese wijnen maar moeilijk een plaatsje op een wijnkaart of een winkelrek.

Marketing is nog altijd onze zwakke schakel. Portugal is niet als Spanje of Italië. Die landen hebben een sterke identiteit als wijnland. De bekendste naam uit de Portugese wijnwereld is port, en dat wordt door veel mensen eerder met Engeland geassocieerd dan met Portugal.

Maar langzaam zijn er dingen aan het veranderen. Veel wijnliefhebbers weten nu bijvoorbeeld dat er in de Douro excellente wijnen gemaakt worden. Door kwaliteitswijn te maken gaan ook andere streken aansluiting vinden bij wijnliefhebbers. Maar het moet goed zijn : quality is the only option. Als wijnmakers dat niet beseffen, dan dreigt er een scenario zoals in de Lan-guedoc en de Roussillon, waar boeren van de Europese Unie subsidies krijgen om hun druivenstokken om te ploegen. En dat zou spijtig zijn, want dan dreigen vooral kleine wijnbouwers die nog met oude, autochtone druivenstokken werken te verdwijnen.

DOOR JAN SCHEIDTWEILER – FOTO CHARLIE DE KEERSMAECKER

“De beste wijnen die in Portugal gemaakt worden zijn bijna allemaal blends : door een goeie samenstelling ontstaat dikwijls een wijn die meer waard is dan de som van de afzonderlijke delen.”

“Quality is the only option. Als wijnmakers dat niet beseffen, dan dreigt er een scenario zoals in de Languedoc, waar ze EU-subsidies krijgen om hun druivenstokken om te ploegen.”