Hoeveel maanden staat Anna, Hanna en Johanna van Marianne Frederiksson nu al hoog genoteerd in de lectuurlijsten? Tot het eind van de vakantie heb ik het boek links laten liggen. Toegevend aan nieuwsgierigheid naar het waarom van dit succes, heb ik mij dan toch maar verdiept in deze kroniek van Zweedse vrouwenlevens die meer dan een eeuw overspannen. Marianne Frederiksson schrijft over vrouwen die trouwen, om veiligheid en geborgenheid te vinden aan het eind van vorige eeuw, of uit liefde in deze eeuw. Over vrouwen die bemind worden, geslagen en bedrogen. Over vrouwen die kinderen krijgen en verliezen. Over vrouwen die uiteindelijk steeds het geijkte pad naast de man bewandelen. Omdat dat besloten ligt in hun wezen? Vanuit de biologische oerdrift om het nest te beschermen? Over vrouwen die actief zijn in vakbonden, politieke partijen, de academische wereld, maar van wie de echte levenslijn uiteindelijk, ook een eeuw later, toch blijkt te zijn geweest: man, kinderen, kleinkinderen. Vrouwen die groots en meeslepend willen leven maar altijd teruggezogen worden naar het kleine en dat als hun lotsbestemming erkennen.

Net toen ik het boek dichtklapte, kreeg ik een lange brief van een 35-jarige lezeres. Die maakte mij attent op een ander pas verschenen boek dat haar getroffen had: Als vrouwen te hard werken van Claudia Schreiner. Die Duitse mevrouw, die een schitterende carrière maakte in de televisiewereld, besloot net voor alweer een uitdagende promotie de stap niet te zetten. Ze vond dat haar leven er niet beter van werd. Ze schreef een boek over haar ervaring en over de dingen die aan haar voorbij waren gegaan omdat ze alles had geïnvesteerd in haar beroepsleven. Een man en kinderen in de eerste plaats. Die mannen had ze wel gehad, maar aan de ene had ze door tijdgebrek te weinig aandacht gegeven en de andere was verdwenen omdat hij niet bereid was geweest haar achterna te lopen.

Mijn correspondente – niet getrouwd, 35, briljant en zeer geslaagd – worstelt met de vraag of dit haar nu allemaal gelukkig maakt. Haar conclusie: “Blijkt dat ik mijn privé-leven heb verwaarloosd. Ik verlang bijna wanhopig naar gewoon gelukkig zijn.”

Wat is gewoon gelukkig zijn? In deze tijd van just on time delivery worden we op dat gebied nog steeds niet op onze wenken bediend. Alle geavanceerde technieken om baby’s te verwekken met of zonder vader, of computerprogramma’s om de geschikte partner te vinden op het tijdstip dat ons past, geven nog steeds geen garantie op geluk.

En misschien ja, misschien, hebben vrouwen in de voorbije twintig jaar wel voor vanzelfsprekend aangenomen dat ze álles konden hebben op verzoek, en alles tegelijk. Mannen hebben nooit alles tegelijk gewild. Die gingen ervan uit dat ze zich maar op één ding hoefden te concentreren: hun job.

De twijfel slaat toe bij jonge vrouwen, en dan is het veilig vluchten en bevestiging vinden in een familiesaga als Hanna, Anna en Johanna. Misschien zijn veel vrouwen inderdaad veel beter in het zorgen voor en beredderen van het gezin en maakt hen dat gelukkig. Maar dat zijn ze niet allemaal en niet vanzelfsprekend. Dat is de valkuil van het succes van auteurs als Marianne Frederiksson. De vrouw als mythische bewaakster van het vuur uit de oude sagen, die haar lot aanvaardt, tot in de eeuwen der eeuwen, amen. Het lijkt mooi vanop afstand.

Nuchtere Claudia Schreiner geeft de beste raad: laat je niets opleggen, door niemand. Als de keuze die je gemaakt hebt je een ontevreden gevoel geeft, gooi dan het roer om. In de twee richtingen. Maar of dat een garantie op geluk is?

Tessa Vermeiren