Een envelopje onder de kerstboom. Romantisch is anders. Toch geven we elkaar steeds vaker bankbiljetten, of vragen we erom. Maar is geld wel een cadeau?

Toen mijn neefjes klein waren, liep ik met plezier het vuur uit mijn sloffen om voor hen een passend kerstcadeautje te zoeken. Tijdens hun tienerjaren was het al moeilijker om ze tevreden te stellen, tenzij je op voorhand vroeg welke cd ze wilden. De verrassing was minimaal en het plezier voor de milde schenkster navenant. Nu zijn ze studenten met een uitgesproken smaak, en omdat tante steeds minder hun interesses kan bijhouden, besliste ze vorig jaar om het minst geïnspireerde geschenk te geven: geld. Niet alleen bespaart het haar de helse decemberdrukte, de gasten zijn er nog blij mee ook.

Dat op die leeftijd wat extra zakgeld welkom is, valt te begrijpen. Maar tegenwoordig stellen ook oudere jongeren die op eigen benen staan een envelopje op prijs. “Mijn moeder slaagde er elk jaar in een cadeau te geven dat me niet beviel”, vertelt een 40-jarige vrouw. “Ze was elke keer zo teleurgesteld over het weggegooide geld dat we afspraken om het geschenk te vervangen door geld.” Voorlopig is de dochter nog wel in staat om een presentje voor haar moeder te vinden, maar ze sluit niet uit dat ook zij op een dag suf gepiekerd haar toevlucht zoekt tot de portefeuille. Het is niet denkbeeldig dat zo een nuloperatie ontstaat.

Misschien kan een gift van ouders aan kinderen nog door de beugel. Dat is trouwens al langer een traditie op nieuwjaar. Alleen breidt de gewoonte zich uit tot alle feesten en beperkt ze zich niet langer tot de naaste familie. Bovendien wordt steeds vaker uitdrukkelijk om geld gevraagd. Stel, je bent werknemer in een klein bedrijf. De baas trouwt en nodigt je uit op de receptie. Bij de uitnodiging zit geen huwelijkslijst, maar een rekeningnummer waarop je vrij een bedrag kan storten voor de aanschaf van een plezierboot. Makkelijk is anders. Als werknemer kan je je er niet met een belachelijk laag bedrag vanaf maken. Anderzijds, wat voor jou veel geld is, is voor je baas misschien een fooi. Bovendien ben je zelf aan het sparen voor je vakantie. En wat is de invloed van de gift op je verdere carrière?

Ook bij vrienden of familie kan zo’n verzoek opdringerig overkomen. Zeker als je weet dat het koppel geen financiële problemen heeft. Paul Jambers zou op zijn huwelijk de uitgenodigde journalisten gevraagd hebben om te storten voor zijn huwelijksreis, want “we hebben al alles”. Alleen wanneer voor iedereen duidelijk is dat een paar het niet breed heeft, moet een gul gebaar kunnen. Het gekke is dat net die mensen zelden om geld vragen. Dat vinden ze beneden hun waardigheid.

Misschien zullen we binnenkort, zoals in de Verenigde Staten, op huwelijksfeesten de enveloppen openen en de inhoud voorlezen, waarop applaus van de genodigden volgt. Hoe hoger het bedrag, hoe luider het geklap. En wee degene die niet de ondergrens van de applausmeter haalt. In diezelfde VS is het ook niet meer ongewoon dat wanneer twee mensen aan elkaar worden voorgesteld, ieders jaarwedde wordt vermeld. Zo weet je meteen wat de ander waard is.

Naast de vraag hoeveel je geeft, rijst een ander probleem: hoe en wanneer geef je? Stop je de enveloppe in de handtas van de bruid of moffel je een briefje in het borstzakje van de bruidegom? Of vraag je een broer of ouder om het kleinood te bezorgen? Maar wie garandeert dan dat je briefje terechtkomt, en dat de nieuwsgierige niet in de enveloppe loert? En moeten we met euro’s, dollars of ouderwetse franken betalen? Als deze trend niet te stuiten is, dan moet er dringend een etiquette worden opgesteld, al blijft het de vraag of feesten zo gezelliger wordt.

Vreemd dat in deze samenleving van “we hebben alles al” niet meer mensen die overbodige giften bezorgen op een adres waar kieskeurigheid een onbestaande luxe is. Er zijn ouders die op het geboortekaartje van hun kind een rekeningnummer voor Rwandese wezen zetten, of het bedrag schenken aan een Zuid-Afrikaanse alleenstaande moeder. Andere koppels vragen voor hun gouden bruiloft speelgoed voor kansarme kinderen in de buurt. Zo kan iedereen wel een betere bestemming bedenken voor het envelopje.

Johanna Blommaert / Illustraties Kristina Ruell