Noem me een optimist, maar ook de akeligste crisis sinds de jaren dertig heeft zo haar voordelen. Denk maar gewoon aan de toenemende populariteit van autodelen en carpoolprojecten. Zo rijden nu al ruim zevenduizend Belgen af en toe met een wagen van Cambio, een vereniging met standplaatsen in een dozijn steden. En samen pendelen, dat zat al in de lift voor Peeters en Pichal er een mediastunt rond bedachten. Taxistop schat het aantal regelmatige carpoolers in Vlaanderen ondertussen op zo’n 170.000 mensen, voor sommigen schijnt het zelfs een succesvolle datingmethode te zijn.

Zetten die autodelers en carpoolers gewoon de tering naar de nering, of zijn er ook nobelere bedoelingen mee gemoeid ? Met alle wereldverbeterende ideeën die lezersbrieven, internetblogs en discussiefora ons al wekenlang aanreiken, kunt u namelijk een scheurkalender stofferen. En zelfs aan de winkelkassa, waar het effect van de economische storm zich het duidelijkst laat voelen, handelen consumenten lang niet alleen uit eigenbelang. In de fair-tradesector stelden onder meer Max Havelaar en Oxfam Wereldwinkels de voorbije maanden een flinke omzetstijging vast, en ook liefdadigheidsorganisaties als 11.11.11, de Voedselbanken en Vredeseilanden geloven stilaan in een ethisch reveil. “De mensen redeneren : als wij het al moeilijk hebben, hoe zwaar hebben anderen het dan wel niet ?” liet Paul Deleye van Plan België ons in december al weten.

Ook op de werkvloer lijkt er een opstoot van solidariteit in de maak. Want hoe woeliger het water, hoe dichter de roeiers tegen elkaar aanschurken. Onze eigen redactie mag onder normale omstandigheden dan al op een familie lijken – onze godfather wordt regelmatig in sportieve wagens en originele B&B’s gesignaleerd -, wat mij betreft, is het clangevoel hier in de Raketstraat de jongste maanden flink toegenomen.

De signalen in het bedrijfsleven zijn uiteenlopend en soms niet groter dan een bus om kostenbesparende ideeën in te deponeren. Maar ze zijn er wel. In verschillende sectoren zoeken werknemers, al dan niet met de werkgever en de sociale partners, naar middelen om bedreigde banen van collega’s te redden. Jobrotatie, arbeidsduurvermindering, tijdskrediet, een tijdelijke collectieve loonsinlevering of een aangepaste timing van betaalde verlofdagen en ouderschapsverlof : maatregelen die enkele jaren geleden taboe leken, leveren plotseling stof voor discussie tijdens de lunchgesprekken.

Nochtans zijn al die blijken van verbondenheid en collectief crisismanagement net zo broos als de huidige winstverwachtingen van ondernemingen. Hoe reageren werknemers als besparen niet meer helpt, als collega’s de deur wordt gewezen of noodlijdende bedrijven met duizenden werknemers aankloppen bij de overheid ? De polls en lezersreacties over de steunmaatregelen voor de autosector, de jobkorting van de Vlaamse regering of de impact van tijdskrediet op de socialezekerheidsfactuur, waren alvast duidelijk. Hoe langer de crisis aansleept, hoe meer we in de eerste plaats naar onze eigen werk- en bestaanszekerheid kijken. Als puntje bij paaltje komt, zitten we zo weer alleen in de wagen.

Wim Denolf