Door Guinevere Claeys – Foto’s Saskia Vanderstichele

In zijn voorstelling ‘Eelt’ kruipt de zoon in de huid van zijn vader.

Wouter wordt Frans. De cabaretier wordt de meubelmaker. De nog zachte handen krijgen eelt. De plichtsbewuste Frans Deprez (73) en ‘goestendoender’ Wouter (33), zijn jongste zoon die zelf net een zoon kreeg. “Het meest ingrijpende jaar

uit je leven, jongen. Geloof me.”

Door Guinevere Claeys I Foto’s Saskia Vanderstichele

Frans Deprez

“Mag ik eerst nog even naar de kleine gaan kijken ? Toch straf, hoor. Als je hem naast een pasgeboren Wouter had gelegd, je zag geen verschil. Ja, ik ben zot van kinderen. Dat had mijn vader ook. Hij stierf in 1947, toen ik twaalf was. Maar ik heb nog haarscherpe herinneringen aan hem. Zoals hij ons op handen en knieën door het huis voerde op zijn rug. Ja, hij zag ons graag.”

“Wouter is mijn jongste van vier zonen. In de lagere school was hij even braaf en volgzaam als zijn broers. Altijd de eerste van de klas. Maar daarna. Onze Wouter was toch gene makkelijken. Had altijd buizen. Tweede zit. Hij kón het nochtans, dat was het ergste. Maar hij had geen goesting. In zijn zesde middelbaar haalde hij nog iets van een vijftig procent. Daarna wou hij naar Herman Teirlinck in Antwerpen. Maar we hebben hem toch kunnen overtuigen om een universitair diploma te halen. Net als zijn broers.”

“Ik ben trots op mijn zonen. Ik weet dat ze alle vier meer verdienen dan ik, in die veertig jaar als meubelmaker in de fabriek. En daar ben ik blij om. Dat was ook het doel van ma en mij. In mijn laatste jaar in de fabriek verdiende ik zo’n 40.000 frank, in 1992 was dat. Als ik dan bedenk dat Tony Mary bij de VRT een afscheidspremie wou van 50 miljoen. Goh ja. Geen avance om je daar druk over te maken, zeker ?”

“Toen Wouter zijn job als leraar liet staan om een carrière op het podium te beginnen, heb ik me wel zorgen gemaakt. Er is dan ook niemand bij ons in de familie die iets artistieks doet. Die wereld staat zo ver van de onze. Zou dat wel lukken ? Ik heb dat Wouter niet te veel laten merken. Wat had dát geholpen. Je moet courage hebben in ’t leven. Met benauwdheid en zelfbeklag geraak je nergens. En hij is een plantrekker, hij komt altijd op zijn pootjes terecht, dat is wel duidelijk intussen.”

“Dat hij een voorstelling over mij zou maken, ja, dat idee flatteerde me wel. Al moet je sommige dingen die hij vertelt wel met een korrel zout nemen, hoor. Maar het meeste klopt wel. Hij heeft er de mooiste anekdoten uitgekozen. Ikzelf mee het podium op ? Nee, daar ben ik veel te verlegen voor. Ik zeg altijd : dat is nu zestig jaar dat ik met hout werk, en nog altijd heb ik plankenkoorts. Nee, dat is niets voor mij. Ik kan wel trots zijn op dingen die ik gemaakt heb. Voor de voorstelling heb ik trouwens een tafeltje gemaakt, dat op het podium staat. Dat streelt mijn ijdelheid wel. Zo ben ik toch ook een beetje bij hem, bij elk optreden.”

“In ons dorp Geluwe sta ik bekend als ‘de vader van Wouter’. Zeker ten tijde van De slimste mens supporterde het hele dorp mee. Vreselijk nerveus was ik. Zeker toen hij in de finale zat. Hijzelf wist al een tijdje dat hij gewonnen had, maar hij mocht het ons niet vertellen. Dat hij dat kon verzwijgen, dat heeft hij van zijn moeder. Ik zou het van de daken hebben willen schreeuwen in zijn plaats. Was ik trots toen ? Zeker. Al moet je om te winnen toch vooral geluk hebben, hé Wouter ?”

“We zijn allebei bricoleurs. Ik in mijn kot, waar ik elke dag nog urenlang zit om dingen te maken en uit te vinden. En Wouter op het podium. Knutselen, creëren. In ons eentje. Want daarin gelijken we ook goed op elkaar : we doen de dingen het liefst alleen. In de fabriek kon ik onmogelijk met drie aan hetzelfde meubel werken. En Wouter speelt ook het liefst solo.”

“En kijk, mijne jongsten is nu zelf vader. Ik had het hem gezegd. ‘Wouter, dit wordt een ervaring die je in je leven nog nooit hebt meegemaakt en nooit meer zult meemaken.’ ’t Is waar, pa’, heeft hij me de dag van de geboorte gezegd.’ ’t Is absoluut waar.’ ”

‘Eelt’ speelt deze zomer op verscheidene plaatsen aan de kust en op de Gentse feesten.

Info : www.wouterdeprez.be

WOUTER Deprez

“Het kot van mijn vader, dat was, dat is een universum op zich. Ik ging er als kind graag zitten, kijken naar wat hij deed. Een heel zinnelijke ervaring was dat. De intense houtgeur, het zachte zaagsel, de stove die er brandde, de meubelen die nog ruw in het hout stonden, het gereedschap waarmee het kot volhing. Hij zit er nu nog altijd zo’n zeven uur per dag. Dat kot ademt mijn vader.”

“Het was op vraag van Radio 1 dat ik mijn vader heb geïnterviewd. In zijn kot. Heel raar om mijn eigen vader te interviewen. Er was schroom, van beide kanten. De gemoedstoestand van een Deprez kom je normaal te weten door de manier waarop hij over het weer praat. Om maar te zeggen : gevoelens bij naam noemen, dat is absoluut niet onze stijl. Mijn vader is geen babbelaar, een stil water. Maar dat gesprek heeft me veel geleerd. Ik begreep ook eindelijk waarom mijn vader zo moeilijk kan zeggen wat hij echt denkt. Dat is niet minder dan een overlevingsstrategie. Na een zeer moeilijk jaar, nadat zijn vader was gestorven.”

“Door dat interview en deze voorstelling hebben we elkaar ook een beetje teruggevonden. Sinds mijn puberjaren hadden we afstand genomen. Zeker niet uit onvrede. Eerder uit onbegrip. Onze wereldbeelden lagen zo vreselijk ver uit elkaar. Mijn ouders hadden een toekomst voor mij uitgestippeld, waar ik mezelf niet in herkende. Met de beste bedoelingen, dat zie ik nu in. Sinds dat interview zijn de banden weer strakker aangespannen. En zeker nu ik zelf een zoon heb, voel ik me dichter bij mijn vader. We hebben iets belangrijks gemeen nu, iets groots.”

“‘Af en toe moet je leren aanvaarden dat de dingen zijn zoals ze zijn. En moet je je kunnen neerleggen bij de wil van iemand anders.’ Het is een raad die mijn vader me vaak heeft gegeven, en die ik heel lang onbruikbaar vond. Dat geldt niet voor mij, ik doe wel mijn eigen ding, vond ik. De laatste jaren zie ik in hoe waardevol die raad is. Niet zozeer professioneel. Daar ben ik mijn eigen baas. Wel privé. Ik kan ontzettend moeilijk compromissen sluiten. Of iets doen waar ikzelf niet volledig achter sta. Maar ik ben dat aan het leren. Eindelijk wil ik dat ook leren. Het heeft met geduld te maken. Met minder egocentrisch zijn, ook. Mijn vader is daar fantastisch in. Dat vind ik zo groots aan hem. Omdat ik weet dat hij het ook heeft moeten leren. Van nature is hij even eigenzinnig en ongeduldig als ik.”

“De try-out van Eelt vond mijn vader slecht. Het was ook een slechte avond. Er zaten nogal wat benevelde mensen in het publiek die vulgaire dingen riepen, waar ik even gekruid op antwoordde. Het was te chaotisch. Dat zei mijn vader achteraf ook onverbloemd. En hij had gelijk. Al bevatte diezelfde avond wel het hoogtepunt van de tournee tot nog toe. Een kwartier voor het einde kreeg ik een bloedneus. Of iemand een zakdoek bij zich had, vroeg ik. Mijn vader, op de eerste rij, stond op en gaf me de zijne. ‘Je mag hem houden, ventje.’ Een fantastisch moment. Fictie en realiteit die elkaar tegenkwamen. Het personage blijft trouwens bij elke voorstelling groeien. Aanvankelijk was mijn versie van ‘Frans’ iets te uitgesproken. Een sociologisch generatieportret op zijn eentje, bijna. Intussen is hij veel menselijker, en lijkt hij ook echt veel meer op mijn vader.”

“Mijn vader en ik hebben moeten leren samenwerken. Vroeger was hij te ongeduldig om me dingen te leren en ik te koppig en te betweterig om zijn raad te aanvaarden. Intussen zie ik in : ‘Wouter, je vader weet bepaalde dingen nu eenmaal beter. Luister naar hem.’ ”

“Dat was een beeld dat me zeer ontroerde, trouwens. Toen hij voor de scheve vloer hier beneden de plinten op maat schaafde. Hoe hij dat hout in de werkbank zette, met ritmische bewegingen schaafde, door afwisselend kracht te zetten en te lossen, heel minutieus, en hoe intussen die krullen hout neervielen. Zo’n mooi, artistiek beeld. Ik weet nog dat ik die krullen zag neervallen. Soms lange slierten. Soms korte stukjes. En dat ik dacht. ‘Dát zijn zijn zinnen. Zo spreekt mijn vader.’ ”