Blond van haar, blank van vel en blauw van ogen stapt journaliste Kim De Craene niet onopgemerkt door São Paolo, haar nieuwe thuishaven. Als gringa kijkt ze naar de Braziliaanse schoonheidsnormen. En de Brazilianen ? Die kijken doodleuk terug.

Braziliaanse modellen-scouts die nieuw talent willen ontdekken, trekken naar de zuidelijke staat Rio Grande do Sul, een kweekvijver voor topmodellen. Het is de plek waar afstammelingen uit Duitsland en Italië wonen. De scouts gaan op zoek naar meisjes met de juiste genetische cocktail : voornamelijk Duitse en Italiaanse trekken, gemixt met een snuifje Slavisch of Russisch bloed. Die mix levert volgens hen steevast lange en magere meisjes op. Ze hebben steil haar, een bleke huid en lichte ogen, en zijn een hit op de catwalks in New York, Milaan en Parijs. Het doel van hun trip naar het zuiden : de volgende Gisele Bündchen vinden, het bekende Braziliaanse topmodel dat in 1994 in het dorpje Três de Maio ontdekt werd, en al negen jaar het bestbetaalde model ter wereld is.

ROND ALS EEN GITAAR

Braziliaanse modellen zijn geliefd in de modewereld. Kijk maar naar de shows van Amerikaans lingeriemerk Victoria’s Secret. De helft van de Angels is van Braziliaanse afkomst. Alessandra Ambrosio, Adriana Lima, Gisele Bündchen, Izabel Goulart en Lais Ribeiro zijn de muzen van talloze Braziliaanse meisjes. Maar eigenlijk is er weinig tot niets typisch Braziliaans aan hun lange, slanke lichamen. Tot voor kort keek niemand op naar graatmagere modellen. Laat staan dat ze er zo wilden uitzien. Lange tijd waren vrouwen met een corpo de violão – een lichaam in de vorm van een gitaar – de norm. Hoe groot je borsten waren, deed er niet toe, zolang je heupen, kont en billen maar rond waren. Vrouwen werden niet aangemoedigd om slank te zijn. Bredere heupen en dijen werden de hemel in geprezen. Rolmodellen waren Martha Rocha, de eerste Miss Brasil, gekend voor haar voluptueuze vormen, en er was Susi, de Braziliaanse (lees: donkerdere en vlezigere) versie van Barbie.

NIEUW SCHOONHEIDSIDEAAL

Maar sinds de komst van Barbie, celebritymodellen, satelliet-tv en plastische chirurgie begonnen de schoonheidsidealen uit de VS en Europa ook in Brazilië vorm te krijgen. Iedereen droomt van een lichaam en een bijhorende carrière als dat van Gisele Bündchen, Braziliës grootste trots, muze en deusa (godin). Door de internationale standaarden over te nemen, laten de Braziliaanse vrouwen hun eigen schoonheidsidealen voor wat ze zijn. Molligheid was traditioneel een teken van schoonheid, mager zijn moest vermeden worden. “Goed in het vlees zitten werd als iets geweldigs beschouwd in Brazilië”, zegt antropoloog Roberto da Matta in een interview met de New York Times. “Want het toonde aan dat je goed en veel te eten krijgt, wat belangrijk is voor Brazilianen. Dat je drie maaltijden per dag eet, rustig aan een tafel met vrienden en familieleden, betekent dat er iemand is die goedvoor je zorgt.”

Experten beweren dat Braziliaanse mannen het nieuwe schoonheidsideaal schoorvoetend aanvaarden. Hun voorkeur gaat uit naar vrouwen met uitgesproken vormen. In het verleden was de standaard zo ingeburgerd dat Braziliaanse vrouwen veelvuldig borstverkleiningen en bilvergrotingen lieten uitvoeren. Nu zijn de smaken veranderd. “De grote borsten à la Playboy – typisch voor de VS – werden hier altijd belachelijk gevonden”, zegt Ivo Pitanguy, Braziliës meest vermaarde plastische chirurg. “Maar nu is de tendens grotere borsten. Niet gigantisch, maar ze moeten passen bij een slank en atletisch lichaam.”

GRENZELOZE IJDELHEID

De druk op vrouwen om mager en atletisch te zijn, is niet exclusief voor Brazilië. Maar de situatie is misschien een tikje extremer. Want Brazilië is een tropisch land, met een heet en vochtig klimaat. Mensen brengen een groot deel van het jaar buiten door, en vrouwen dragen onthullende kleding die het lichaam toont. In volle glorie, maar ook met imperfecties. Het resultaat is een cultuur van ijdelheid waar geen grenzen op staat. Ieder jaar, rond september, vier maanden voor de Braziliaanse zomervakantie van start gaat en families naar het strand reizen, begint de dieetobsessie. Vrouwen trekken massaal naar de academia, de gym, en boeken lymfedrainages en teenliposucties. Braziliaanse vrouwen – jong en oud, dik en dun, arm of rijk, Carioca of Paulistana – zijn heel het jaar door geobsedeerd door hun uiterlijk. Zo brengen ze wekelijks een bezoek aan de kapper en aan de mani- en pedicure. Maar vanaf september steken ze een tandje bij.

BUITENLANDERS OP EEN VOETSTUK

Gelukkig voor mij zien niet alle Braziliaanse vrouwen eruit als Gisele en haar collega-Angels. In São Paulo ben ik omringd door vrouwen met afro’s en blond haar, dikke konten en bundas magras, siliconenborsten en kleine borsten. De druk om mager, gespierd of gebronsd te zijn, daar heb ik geen last van. Ik ben mager, maar heb verre van een ‘perfect’ lichaam. Ik haat sport, dus spieren zijn er niet. Ik heb een kleine B-cup, mijn billen en bovenarmen beginnen slap te hangen en ik krijg rimpels rond mijn ogen. Maar ik hoef niet per se in hotpants en cropped topjes de straat op. In plaats van mijn dagen te slijten in de gym om iets van spiermassa te kweken, draag ik liever rokjes die tot net boven de knie komen en shirts met mouwtjes. Probleem opgelost. Hoe dan ook aanvaardt Brazilië me zoals ik ben. Misschien ontzien Brazilianen me omdat ik een gringa ben – een buitenlander – en die hebben een aparte status. Gringo’s en gringa’s worden op een piëdestal gezet, of ze nu een ronde of platte kont hebben, groene, blauwe of bruine ogen, groot of klein zijn, dan wel blond of bruin. We worden uitgenodigd als special guests op feestjes en barbecues, krijgen vleiende opmerkingen over onze – meestal on-Braziliaanse – kledingstijl en krijgen van wildvreemden een “bom dia” (goedemorgen in het Portugees) toegewenst. Een beetje triest dat Brazilianen opkijken naar alles en iedereen van buiten hun grenzen. Wie uit de VS en West-Europa komt, kan helemaal niets verkeerd doen. Al vind ik het stiekem best wel fijn om (bijna) dagelijks een complimentje te krijgen, zonder daar moeite voor te moeten doen…

Tekst Kim De Craene