Een hond van Vlaanderen is oorspronkelijk een 19de-eeuws verhaal over het harde leven van de weesjongen Nello en zijn trouwe hond Patrasche in het armoedige Hoboken. Vreemd genoeg werd dit verhaal – ‘A Dog of Flanders’ – bijzonder populair in Japan. Aan de busladingen Japanners die elk jaar door de straten van Hoboken rijden, hoeft men niet te vertellen hoe Nello die met zijn hond door de straten van Antwerpen trok om melk te verkopen, gefascineerd was door de schilderijen van Rubens en ervan droomde de armoede te overwinnen door de kunst. Zij kennen de ontroerende en tragische gebeurtenissen die eindigen met de dood van Nello en Patrasche in de Antwerpse kathedraal. Een oud verhaal, herschreven tot een leesbaar sprookje voor jonge kinderen vanaf zes jaar. (Clavis, 495 fr.) AS

Kan je verkouden worden door ‘in de tocht’ te zitten? Veel mensen denken dat, maar het is een fabeltje. Je kan overigens in de tropen net zo makkelijk een verkoudheid oplopen als op de noordpool. En waarom schuimt kokend water meteen over de rand van de pan als je er macaroni in kiepert? De schuld van het zetmeel dat de oppervlaktespanning van het water verlaagt, waardoor makkelijker bellen ontstaan. Het boekje Vragen die knagen van Bram Vermeer en Mark Mieras geeft antwoord op een paar honderd van dit soort kwesties waarover u en ik zich af en toe plegen te verwonderen. Want neem nu dat douchegordijn, waarom komt dat toch altijd zo hinderlijk naar je toe gewaaid? Waarom word je sneller dronken als je bier met een rietje drinkt? En waarom zijn er rondom kleine holletjes in een golfbal? Het is een verzameling vragen die ooit in het Nederlandse weekblad Intermediair werden gesteld en waarbij allerlei slimme mensen een gefundeerde uitleg geven. Heel af en toe zit er echter ook een heel domme raadgeving tussen, zoals die om je rode wijn in de magnetron ‘op temperatuur’ te brengen. (Het Spectrum, 460 fr.) PM

Nadat hij dit eerder in ‘Vooral over de liefde’ deed, vertelt de Israëlische schrijver Meir Shalev in De geest van het verhaal opnieuw over de boeken die een onuitwisbare indruk op hem maakten. De titel is een verwijzing naar ‘De uitverkorene’ van Thomas Mann waarin een verteller voorkomt die zegt dat de geest van het verhaal, die hij belichaamt, “doet alsof hij heel ervaren is en thuis in alles waarover hij vertelt”. Dat ‘doen alsof’ is waarschijnlijk niets anders dan een pose, want de schrijver achter de verteller weet uitstekend waarover hij het heeft.

De passages waarin Shalev vertelt over de vaak blijvende invloed van de onderwijzer op het kind zijn prachtig om te lezen. Het zijn invitaties aan het adres van de lezer om zelf het geheugen te laten spreken. Kinderen die later schrijver worden, denken aan hun onderwijzers met dankbaarheid terug, op voorwaarde dat die leraren ook geduldige vaderfiguren waren. De herinnering kan de andere kant opgaan als die onderwijzers kwaadaardige onbenullen waren. Ook die komen aan bod in het werk van de schrijver: “Het gaat om de wraak van een klein kind dat volwassen is geworden, maar dat zijn oude pijn niet is vergeten en nu door middel van zijn pen de macht heeft om wraak te nemen.” (Vassallucci, 790 fr.) PdM

De Amerikaanse fotograaf Jock Sturges is een man van de lange adem. In zijn langverwachte tweede monografie over het vrouwelijk lichaam (na ‘Radiant Identities’) traceert hij weer de opgroeiende en immer veranderende verschijningen van meisjes die hij ontmoette op naaktstranden in Frankrijk en Californië. De kijker ziet ze ouder worden, wijzer en minder beschroomd ook, Fanny, Vanessa, Mylene, Maia of Misty Dawn, allemaal meisjes zonder een verhaal maar met een expressie en een natuurlijkheid die vanzelf aantrekkelijk is. De beelden van Sturges zijn zo respectvol dat ze haast voorzichtig worden; aan kracht moeten ze niet inboeten, waar het technisch vernuft van deze tedere portrettist voor iets tussen zit.

Hij maakt er geen romantische tuin van Eden van, en ook geen softe erotiek; zijn foto’s zijn, om het met een cliché te zeggen, een ode aan de schoonheid. Dat blijft een nobel doel, zeker als het een geslaagde onderneming blijkt, zoals hier. Druk en vormgeving doen de beelden alle eer aan. (Scalo, ca. 3150 fr.) PdP

Soms loopt het goed af, zoals met de ongelukkige soldaat uit ‘Verlof’. Je neemt al aan dat niemand om hem geeft, maar als hij op zijn verjaardag thuiskomt, is er wel degelijk een feestje en op het einde van de avond pakt een naakte Marie zichzelf in cadeaupapier in zodat ze een geschenkje voor hem wordt. Maar het gaat ook soms grondig verkeerd in Ik wilde dat ergens niemand op me wachtte, een bundeltje precieuze verhalen van de Franse jonge schrijfster Anna Gavalda (°1970). In de vertelling ‘Die man en die vrouw’ weet die vrouw dat het nooit meer goed komt met haar man, ondanks de weelde en de auto van het exclusieve merk. Ze rijden naar hun buitenverblijf, ze denkt aan het kind dat ze nooit zal hebben (en denkt ze ook aan het groene pakje dat ze in de etalage van Cerruti heeft gezien): “Ze zijn net de eerste tolpoort gepasseerd. Ze hebben nog geen woord gewisseld en ze zijn er nog lang niet.” Prachtige kamerliteratuur is dit. (Bert Bakker, 525 fr.) PdM.

Frannie Hardy komt op een dag de kinderen niet afhalen van school. Haar man, de advocaat Dismas Hardy, is bezorgd want ze is een heel verantwoordelijke moeder. Al snel blijkt dat ze in de gevangenis zit omdat ze de rechtbank heeft beledigd. Ron Beaumont, van wie de kinderen op dezelfde school zitten, heeft Frannie een geheim verteld en dat weigert ze aan de rechter te onthullen. Ron wordt verdacht van moord op zijn vrouw… Dismas Hardy heeft maar 72 uuur om de moord op te lossen en Frannie vrij te krijgen.

Niets dan de waarheid is de vijfde misdaadroman van de Amerikaan John T. Lescroart met Dismas Hardy in de hoofdrol. Apart aan zijn jongste boek is dat Hardy dit keer meer dan ooit geconfronteerd wordt met aspecten van zijn privé-leven. (Van Holkema & Warendorf, 725 fr.) FB

Wie zich na te veel innemen beroerd voelt, heeft een kater. Die kater is een verbastering van het Duitse ‘Katarrh’, wat niets anders dan een ontsteking van het slijmvlies is. Wat voor drank er in de man is, is ook een kwestie van de volksaard.

Het Engelse “that’s not my cup of tea” betekent hetzelfde als het Duitse “das ist nicht mein Bier”. Toch ligt er een wereld van verschil tussen beide uitdrukkingen.

M. A. van de Broek is voor het samenstellen van zijn Alcoholisch Spreekwoordenboek op zoek gegaan naar woorden, uitdrukkingen en zegswijzen die naar geestrijke drank verwijzen. Onze voorvaders de Germanen dronken volgens Tacitus bier met emmers. Ze slurpten uit schedels van verslagen vijanden.

Soms hebben we een houten kop en even erg is het een hoofd als een brouwketel te hebben. Maar als je dat nooit overkomt, ben je ook verdacht: “Hij die zijn dorst met water lest, die moet men mijden als de pest.” (Veen, 495 fr.) PdM

Hans van Straten is een man die in Weer wankelt de boekenkast boeiende verhalen schrijft over schrijvers en artistieke randfiguren. Dat levert mooie stukken op die altijd goed voor een verrassing zijn. Boeiend is zijn essay over de laatste maîtresse van de Franse schrijver Léautaud: de Belgische surrealistische schilderes Rachel Baes, die eerder de geliefde was van Verdinaso-leider Joris van Severen. Beiden woonden in de jaren ’30 in Brugge en over van Severen publiceerde Baes een boek (Une âme) waarin zijn politieke rol onbesproken blijft. Later werd de schilderes in Parijs de geliefde van katten- en vrouwenliefhebber Paul Léautaud die met Baes brak toen ze met een journalist over de relatie had geroddeld. Als ze hem ter verzoening haar erotisch portret stuurt, werpt Paul Léautaud het in het vuur omdat hij niet wil dat de tekening na zijn dood tussen zijn papieren aangetroffen wordt. (De Prom, 640 fr.) PdM

Gay 2001 mag er zijn. Er staat een mooi stuk in over de autobiografische achtergrond van Thomas Manns ‘Der Tod in Venedig’, door Visconti verfilmd. Mann, die biseksueel was aangelegd, maar nooit iets ‘verkeerds’ deed, schreef in enkele brieven dat de liefde van de oude Goethe voor een jong meisje in Marienbad zijn belangrijkste inspiratiebron was bij het schrijven van zijn novelle. Informatief is het artikel over de getormenteerde Engelse schilder Keith Vaughan. Pièce de résistance is de roman ‘Goede zwarte’ van Adolfo Caminha, een naturalistische evocatie van een liefdesverhouding bij de Braziliaanse marine aan het einde van de 19de eeuw. Veel foto’s natuurlijk, en grappige tekeningen in de homosfeer van Theo van!den Boogaard. Verder enkele mooie, niet eerder gepubliceerde gedichten van E.B. de Bruyn, de Martialis-vertaler die in 1999 overleed: “In Eros’ dienst devoot/vereer ik lid en kloot.” (Vassallucci, 790 fr.) PdM.

Griet Schrauwen