Ze zijn bekend, de Michelin-gidsen: groene kleur, buitenissig formaat dat niet altijd even handig is, maar de toerist in het straatbeeld wel doet opvallen. In het Nederlands verschijnt nu Boedapest en Hongarije, het land met veruit de moeilijkste taal van Europa. Weinig landengidsen nemen de hoofdstad mee in hun titel. In dit geval is dat niet onterecht, want Hongarije is een land dat buiten Boedapest weinig overrompelende bestemmingen heeft: het Balaton-meer is te druk, de befaamde poesta is in cultuur gebracht. Blijven een paar steden als Eger, Pécs en Kecskemét voor de muziekliefhebber, Esztergom en Tihany naast landschappen als de Donau-bocht en kleinere gebergten. Naast het overzichtelijk karakter van de groene gids maken de Michelin-sterren dat aanbod in een oogopslag aanschouwelijk. Drie sterren is ‘de reis waard’, en dat blijft Boedapest ondanks de verwestersing ook nu nog. (Michelin, 530 fr.) MG

Jong geleerd is oud gedaan, dat is ongetwijfeld het motto dat aan de basis lag van Eerlijk is heerlijk. Kleine gids over natuurvoeding, een nieuwe uitgave van VELT. Hoewel gebaseerd op het volwassen ‘Handboek Ecologische Voeding’, is dit echt een boek voor kleine keukenprinsen en -prinsessen die alles willen weten over natuurvoeding. Tientallen grappige illustraties en dito titels – genre: planten met pep, zuivel op de graat en kraak met smaak -, maar bovenal degelijke informatie over vegetarisch eten, biovoeding en industrieel vlees, over mineralen en vitamines… In kadertjes staan allerlei eetweetjes en natuurlijk zijn er recepten. ‘Eerlijk is heerlijk’ met tekst van Evelien De Vlieger en tekeningen van Karen Pattyn, is een prettig kijk-, lees- en doeboek voor leergierige jongens en meisjes. (Productiehuis Impressant en Velt, 495 fr.) HV

Voor Aurelio Zen is Sicilië geen vakantie. De wat vermoeide en cynische Italiaanse politieman krijgt van Rome de opdracht te gaan kijken hoe rechters en ordehandhavers daar optreden tegen de maffia. En zo komt hij tussen twee vuren te staan. De politie beschouwt hem als een spion, de maffia als een regelrechte vijand. Daarbij komt nog dat hij in Bloedregen erg persoonlijk bedreigd wordt.

De Britse auteur Michael Dibdin heeft een paar jaar in Italië gewerkt. Hij kent het land, en toont ons de andere kant van de pizza en de chianti. We worden geconfronteerd met corruptie, gesjoemel, moord, verraad. Een wrange, overweldigende en mooi geschreven thriller. (Atlas, 700 fr.) FB

Omstreeks 100 v.C. werd Rome door onrust bezocht. Verarmde boeren stroomden naar de stad. De slaven begonnen zich onder Spartacus te roeren. In Rome ontbrandde een strijd tussen volkstribunen die de gunst van het volk en het leger zochten, en de conservatieve senatoren, waarvan de welbespraakte Cicero een van de leidende figuren was. In De klassieke oudheid in een notendop – Wat iedereen van de oude geschiedenis moet weten, vertellen Herman Beliën en Fik Meijer op een boeiende manier over deze overgangsperiode die uiteindelijk resulteerde in een periode van stabiliteit onder keizer Augustus. Augustus, de adoptiefzoon van Caesar, was geen doetje, wel een politicus die de maatschappelijke tegenstellingen gewiekst wist te overbruggen. Het staat aan het begin van de monarchale staatsvorm waarin de keizer de eerste van de Romeinse burgers werd. (Prometheus, 320 fr.) PdM

Fik Meijer, een Nederlands hoogleraar die prachtig kan vertellen, zit op zijn stokpaardje: de Oudheid. Hij schreef er nóg een boek over, over de ondergang van het Romeinse Rijk. Zo zouden vooral de rijke Romeinen te veel wijn hebben gedronken, zo’n twee tot vijf liter per dag. Maar niet de alcohol, wel het lood in de wijn zou ze stilaan vergiftigd hebben. En de wijn bevatte nogal veel lood omdat er allerlei vruchtensiropen aan werden toegevoegd voor de kleur en de smaak. Die siropen werden gekookt in loden vaten. Meijer weerlegt die stelling. De Oudheid van opzij bevat tientallen van die verhalen uit de geschiedenis van de Romeinen en de Grieken. Bijvoorbeeld waarom duikers in de Oudheid minachtend urinatores, plassers, werden genoemd. (Ambos, Flamingo Pocket, 298 fr.) FB

Ze zijn groot en zwaar – een volwassen bul weegt evenveel als 80 mensen – en ze kunnen wel 70 jaar oud worden. De olifant is een van de meest fascinerende dieren op deze wereldbol. Wist je dat hij met zijn slurf een muntstukje kan oprapen? En dat een baby-olifant opgevoed wordt door zijn tantes? In de serie Dieren in het wild verscheen zopas een boek over Olifanten, met tientallen foto’s en wetenswaardigheden. Een boek is bedoeld voor kinderen tussen 8 en 12, en voor iedereen die maar niet genoeg kan krijgen van deze schitterende dieren. (De Lantaarn, 498 fr.) HV

Velen besteedden er de voorbije maanden hun zondagavonden aan, of ze klaagden dat ze het gedeeltelijk moesten missen omdat de VPRO het veel te laat uitzond: ‘Van de schoonheid en de troost’, van Wim Kayzer. Vertel me wat het leven de moeite waard maakt, waardoor worden we getroost, welke herinneringen of verwachtingen zijn groter dan ons verdriet? Deze en andere vragen legde hij voor aan 29 schrijvers, filosofen, wetenschappers en kunstenaars die er niet alleen vanuit hun vak maar ook zeer persoonlijk op antwoordden. Boeiende en indringende televisie, weergegeven in een nog boeiender boek dat de meest diverse onderwerpen behandelt: van Bach tot Eliot, van de mooiste vrouw van Nigeria tot de oerknal, van het ondergoed van een koningin tot het rozenraam van de Notre Dame. Het boek van de schoonheid en de troost. (Contact, 1400 fr.)

De dinosauriërs hebben zo’n 135 miljoen jaar geleefd voor ze, waarschijnlijk door een natuurramp, van het aardoppervlak verdwenen. Op stap met dinosauriërs van Tim Haines geeft ons een schitterend en wetenschappelijk verantwoord beeld over het leven van deze monsters die voor het eerst op aarde verschenen als kleine tweepotige vleeseters. Het waren de handigste dieren die toen op aarde vertoefden. Ze werden snel groter in een tijdperk waarin de evolutie grote sprongen maakte. Dinosauriërs hielden qua beweeglijkheid het midden tussen een vogel en een krokodil, ook leggers van eieren. In tegenstelling tot wat we denken, waren dinosauriërs vederlicht voor hun omvang. Het boek is prachtig geïllustreerd. De auteur heeft veel oog voor de biotoop waarin de dieren leefden.

Haines maakt van de gelegenheid gebruik om het verhaal te vertellen van de uiteendrijvende continenten en van de klimatologische veranderingen die er het gevolg van waren. Lang voor de dinosauriërs op het ’toneel’ verschenen, werd de aarde getroffen door een ramp die bijna alle leven vernietigde. Daardoor is dit ook het verhaal geworden van de hardnekkigheid waarmee de natuur zich steeds weer herstelt en met onvoorspelbare levensvormen voor de dag komt. Is er van het oudste leven op aarde niets overgebleven? Jawel, spinnen zijn haast niet veranderd. Libellen ook niet, al konden hun vleugels destijds een spanbreedte van zestig centimeter bereiken. (Standaard/Tirion, 1450 fr.) PdM

In het kader van ‘The Thames and Hudson Rivers Project’, een groots opgevat kunstspektakel dat nu plaatsvindt in tegelijk Londen en New York en hun respectievelijke rivieren als uitgangspunt neemt, werd de Amerikaanse multimedia-artieste Roni Horn uitgenodigd. Horn, die iets heeft met natuurelementen, leverde Another Water in, een portfolio over de Thames dat installatiegewijs getoond wordt, maar vooral in boekvorm indringend werkt. Ze beschouwt de rivier als een lichaam dat steeds van identiteit wisselt, als een onbekende met evenveel geheimen als dieptemeters. Ze fotografeerde de oppervlakte van de Thames op verschillende tijdstippen, nu eens stilstaand, dan weer zwelgend en kolkend; aan de hand van die beelden pende ze haar observaties neer, droomvisioenen en poëtische invallen (‘Are you thinking Claude Monet, too?’), als in een stream of consciousness. Ze verzamelde ook politierapporten van Thames-slachtoffers, zelfmoordenaars en verdronken lui. Het resultaat, dat tekst en beeld ingenieus samenvoegt, is als haar onderwerp: mysterieus, meditatief, ongrijpbaar maar op een intrigerende manier ontroerend. (Scalo, 1360 fr.) PdP

Het citaat

‘In feite staat de ware wiskundige psychologisch dichter bij de dichter of de componist, beter gezegd, bij iemand die zich bezighoudt met het scheppen van schoonheid en het zoeken naar harmonie en perfectie. Hij is de tegenpool van de praktische man, de ingenieur, de politicus of de…’ – hier pauzeerde hij even en zocht naar iets dat op zijn waardeschaal nog verfoeilijker was – ‘de zakenman natuurlijk.’

Uit Oom Petros en het vermoeden van Goldbach, Apostolos Doxiadis, De Bezige Bij, 799 fr.

“Ik groeide op in een eenvoudig gezin in Noord-Frankrijk. Bij mijn geboorte deed niets vermoeden dat ik ooit de minnares zou worden van de tweede koning der Belgen.” Zo begint het dagboek van Blanche Delacroix, alias Barones de Vaughan. Haar memoires, herwerkt door Kris Wagner, vertellen het verhaal van de ontmoeting en de liefde tussen een jong meisje en koning Leopold II, die op dat moment de gezegende leeftijd van 65 jaar bereikt had. Het boek verhaalt niet alleen hun liefdesgeschiedenis, maar toont vooral welke listige plannen en mysterieuze intriges in gang werden gezet om die liefde toch maar de kop in te drukken. De schone en de koning, een boek over de ware aard van het leven aan het Belgische hof: gearrangeerde huwelijken, buitenechtelijke verhoudingen, nijd en haat. Met misschien iets te veel eer aan het adres van de barones. (Van Halewijck, 598 fr.) MVC

Oude kunst wordt te snel gesacraliseerd. Neem het voorbeeld van de negen meesterlijke Brusselse wandtapijten, de reeks Los Honores die tot 8 oktober te zien zijn in Mechelen. Wie het interessante kunstboek van de tentoonstelling doorleest, komt bijvoorbeeld te weten dat de tapijten ooit het voorwerp waren van een merkwaardige financiële transactie. Want de keizerlijke tapissier, Pieter van Aelst, een puissant zakenman die bemiddelde tussen kopers en producenten, had in 1522 zoveel schulden dat hij de tapijten moest verpanden bij de Fugger-bank die deze sieraden uiteindelijk verpatste aan Karel V. Lees het degelijk gedocumenteerde verhaal van Guy Delmarcel en je krijgt een volkomen ander beeld over het verleden. De weefsels uit de Koninklijke Collectie van de Spaanse Kroon worden er alleen nog boeiender door. (Pandora, 1650 fr.) PSW

Griet Schrauwen