Dat André Verroken Europese klasse heeft, wisten we al. Maar nu vallen ook de Japanners voor zijn werk.

Moniek Bucquoye

Vlamingen verrassen Japan. Vorige jaar sleepte de Limburgse ontwerper Patrick Reuvis er een belangrijke prijs in de wacht met een handtascreatie, en recent bekoorde meubelontwerper André Verroken (57) er een eminente internationale jury met zijn meubeldesign.

De Japanse Asahikawa-meubelwedstrijd had als thema Design with love, life with wood. Met 1353 inzendingen uit 42 landen en twee regio’s was ze een succes. In de jury zaten bekende ontwerpers als Antti Nurmesniemi (Finland), Jeffrey Osborne (USA) en Mayumi Miyawaka (Japan). Ze selecteerden 31 finalisten. De eerste prijs ging naar een Deen met een kindermeubel, de tweede naar een Fins ontwerpersduo met een stoel, en het brons ging onverwacht naar André Verroken. Hij nam deel met een vrij groot meubel met een strenge designlijn die bij de Japanners in de smaak valt.

Verroken is een houtfanaat. Hij ontwerpt meubelen die helder en functioneel zijn, abstract en proportioneel berekend. Hij overhaast zich niet, waardoor zijn productie beperkt en kleinschalig blijft. Bewonderenswaardig is dat hij compromissen schuwt als de pest en er niet te redeneren valt over langer of korter : verhoudingen zijn verhoudingen.

Elk meubel heeft een voorgeschiedenis op papier. Verroken schetst of schildert op grote vellen goedgestructureerde rechtlijnige composities. Hij houdt niet van organische vormen en gebogen lijnen. Ordenen en rechttoe rechtaan is hem lief. Modulair samengestelde meubelen of losse elementen (bijvoorbeeld tafels), opgesteld in meetkundige composities, zijn vandaag zijn ding. Elke verhouding, elke afmeting is met grote precisie gekozen, ingepast en uitgelegd. Alleen topschrijnwerkerijen durven het aan zijn meubelen te maken volgens zijn strenge eisen inzake maatvoering, materiaalkeuze en afwerking. Noem zijn ontwerpen ook niet tafel of kast, maar kunstmeubelen.

Hoewel Verroken er altijd van gedroomd heeft met zijn ontwerpen een plaats te veroveren in het kunstcircuit, zijn het telkens de musea voor kunstambacht of design, de galeries voor toegepaste kunst en de architectuurtijdschriften die zijn werk in de kijker zetten. Jarenlang maakte hij dan ook nog om den brode met wisselend succes ontwerpen voor de industrie.

Precies over de relatie ontwerp/kunst, kunst/werk en vormgeven/ontwerpen gaat het in zijn werk. De discipline waarin Verroken actief is, hoort niet bij de traditionele kunstdiscipline. Een van zijn inmiddels gestorven voorgangers Pieter De Bruyne kon nauwelijks verdragen gerekend te worden bij het kunstambacht of de toegepaste kunst. Het ergste vond hij beschouwd te worden als een veredeld binnenhuisarchitect. Vroeger werden meubelontwerpers gedumpt als mooimakers, een soort ingehuurde artiesten die orde op zaken moest komen stellen in de moderne interieurinrichting. Door het groeiend aantal galeries, prijzen en manifestaties rond toegepaste kunst heeft de meubelontwerper nu enige status verworven. Verroken profiteert daarvan en ontving enkele maanden geleden nog de prijs Henry van de Velde voor zijn werk.

Terwijl kunstenaars worden opgeleid tot isolement, staat een ontwerper-vormgever als Verroken in de maatschappij en moet hij het klaren met klanten en meubelmakers. Vaak heeft hij concrete opdrachtgevers en is hij zelf geen uitvoerder, waardoor hij altijd toegevingen moet doen. Alleen kunstenaars stellen hun werk nu eenmaal samen vanuit een uiterst onafhankelijke en individuele visie. De laatste tijd werkt hij toch onafhankelijk van opdrachtgevers, waardoor hij dichter bij kunst gaat aanleunen. Zijn meubelen zijn altijd bruikbaar als kast, tafel, boekenrek of console, hoewel ze je in de eerste plaats bezighouden met hun volumes en verhoudingen. Zijn modulair Kontener-meubel, waarmee hij de Japanners bekoorde, geeft overtuigend vorm aan zijn functionalisme en aan zijn meetkunde.

Opbergelement Kontener, van beuk en MDF, afgewerkt in een combinatie van Indisch palissander- en esdoornfineer. De kast heeft als basiselement een lade (90x16x49 cm) die op verschillende manieren herhaald en gecombineerd kan worden. Zo telt de hoekopstelling 18 bruikbare laden. Zowel gevarieerde rechtlijnige als ruimtelijke hoekopstellingen zijn mogelijk. Het geheel is tweezijdig bruikbaar en staat op wielen.