Piet Swimberghe

De winkelarchitectuur bloeit als nooit tevoren. Getalenteerde bouwmeesters ontwerpen spatieuze boetieks waarin het zelfs leuk wonen zou zijn.

Piet Swimberghe / foto’s : Alberto Piovano en Jan Verlinde

DE TIJD dat kledingzaken goedkope theaterdecors waren van gips en karton is voorbij. Nu bloeit een moderne winkelarchitectuur, ontworpen door professionele bouwmeesters die ook woningen tekenen. Dat laatste is belangrijk, omdat zij beter weten in welke omgeving de klant zich thuisvoelt. Het verschil met vroeger is groot. Architecten kiezen voor echte bouwmaterialen als glas, beton, ijzer, hout en natuursteen. Ze creëren geen decors, maar degelijke architectuur, en introduceren bovendien een uitgesproken moderne vormentaal.

Helemaal nieuw is dat niet, ook in de jaren ’30 tot ’50 werden verrassend gedurfde winkels ingericht, met sobere etalages, open ruimten en veel licht. Maar daarna viel die trend stil. Het duurde opmerkelijk lang vooraleer handelaren gewonnen waren voor een nieuwe aanpak. Velen meenden dat moderne architectuur het publiek zou afschrikken. Maar er greep een duidelijke mentaliteitsverandering plaats. Nu verlangt het publiek dat de stijl van kleding en winkel een harmonieus geheel vormen. Bovendien zijn de kopers in hun woonomgeving al langer vertrouwd met de hedendaagse stijl. Vergeet niet dat de boom van de moderne architectuur begon in de eerste helft van de jaren ’80. Moderne winkels waren er toen nog maar met mondjesmaat. Nu het hek van de dam is, kiezen zelfs bedrijven, winkels en banken in landelijke gemeenten voor een hedendaagse outfit.

Ook dit jaar kwamen er mooie winkels bij. Vooral in de modesector is de hang naar een gedurfde vormgeving uitgesproken aanwezig. In Leuven springt de winkel van Migoscha in het oog. Een damesboetiek met een gedroomde ligging op een hoek van de Brusselse Poort, aan de Grote Markt. Het contrast tussen gebouw en winkel prikkelt de nieuwsgierigheid. Onder de arcades van het monumentale classicistische bouwwerk huist een kraakhelder winkelpand. De winkel lijkt goed op de Migoscha-vestiging in de Huidevetterstraat in Antwerpen, eveneens ontworpen door interieur-architecten Claire Bataille en Paul Ibens, die reeds heel wat realisaties op hun actief hebben. De Migoscha-winkels van Leuven en Antwerpen zijn diepe, smalle dozen. Om het publiek aan te trekken, werden helemaal achterin negen tv-monitoren opgehangen, die MTV de wereld insturen. Voor de rest is de aankleding minimaal gehouden. Alle aandacht gaat naar de ruimte zelf, waarvan de opbouw bijzonder helder en luchtig is. In Leuven zorgt het hoge plafond met de halfronde vensters voor extra architectuurspektakel.

Voor de boetiek Natan van couturier Edouard Vermeulen, in de Naamsestraat in Brussel, heeft architect Vincent Van Duysen een halve woning geconstrueerd. Een vreemde ervaring als je binnenkomt : net voorbij de deur, bots je al op een imposante trap. Die opstelling is vrij ongewoon, want weinig handelaars durven het aan om zo’n stuk architectuur op deze commercieel hoogst belangrijke plaats te situeren meestal wordt daar alleen kleding geëtaleerd. Uiteraard is de trap een spektakelstuk : het kunstwerk schuift door de ruimte naar boven. Het blanke lichaam is elegant van proporties en wordt geflankeerd door muren, eveneens volledig uitgepleisterd en witgeschilderd. De architectuur is uitgesproken constructivistisch van stijl. De trap heeft ook zijn nut, niemand gaat de deur uit zonder even naar boven te lopen. Door de nissen en gleuven van de muren krijg je een prachtig zicht op het interieur en de omgeving. Toch is de winkel van Natan meer dan een verzameling muren, pijlers en balken, je wandelt in een heus beeldhouwwerk. Van Duysen heeft zijn architectuur volledig uitgezuiverd, zelfs de verlichtingsarmaturen en spiegels zitten verstopt.

De verbouwing was een flinke klus. Het gebouw in de Naamsestraat stamt uit het begin van de eeuw en is puur Parijs van stijl. Ook de winkel was dat. De twee verdiepingen hoge boetiek was opgedeeld in benepen vertrekken. Van Duysen heeft de inwendige structuur ontmanteld. Er kwam een open zaal vrij met een plafond van liefst 8,5 meter hoog. Daarvan werd een groot gedeelte opengelaten. ?Het mocht geen traditionele winkel worden?, zegt hij. ?De opdrachtgever wilde de sfeer van een kunstgalerie of een New-Yorkse loft.? Hier kan je evengoed wonen als kunst exposeren.

Architect Wim De Vos kreeg een volkomen andere opdracht. Voor modeontwerpster Nathalie Vincent moest hij in de Brusselse Dansaertstraat een kleine winkel inrichten met een beperkt budget. De Vos liep reeds eerder in de kijker met een gelijkaardige opdracht voor Nathalie Vincent, toen hij aan de Waterloose Steenweg in Ukkel eveneens een klein winkelpand strak verbouwde. Deze ingreep, ondertussen ruim drie jaar oud, blijft de aandacht trekken. Ook hier werden met heldere, krachtige lijnen structuren ontworpen in een diepe, smalle ruimte. De ingreep in de Dansaertstraat was moeilijker, omdat de oude pui bewaard bleef. De vormgever moest vertrekken van een soort spelonk, voorheen een duistere frituur. Daarom werd aan de achtergevel een opening gemaakt om daglicht binnen te trekken. Achteraan is dat licht van groot commercieel belang, benadrukt hij, want voor het publiek is dit een aantrekkelijke plek.

De Vos kon met de herinrichting verschillende kanten uit. Even werd eraan gedacht het interieur met de stucplafonds zorgvuldig te herstellen. ?Dat hebben we niet gedurfd?, legt hij uit. Want als de ruimte piekfijn gerestaureerd was, dan was de winkel een erg klassieke zaal geworden, een burgerlijk salon met een deftige sfeer. Om dat te vermijden werd de ruimte ingedeeld, niet met muren, maar door het plafond gedeeltelijk te verlagen. Zo kreeg De Vos drie verschillende sferen : de openheid van de etalage, de geslotenheid van de ?middenkamer? waar de toonbank staat, en een rustige achterhoek. Het interieur is vrij sober, maar warm door de ruwe bakstenen wanden.

Voor Wim De Vos mag de architectuur van een winkel nooit alle aandacht opeisen.

Alle architecten zijn het erover eens dat winkels ontwerpen behoorlijk moeilijk is. Zo’n klus moet snel worden geklaard, de technische voorbereiding is groot en de planning delicaat : elk onderdeeltje, van het meubilair tot en met de etalages, beïnvloedt de verkoop.

Migoscha in Leuven, ontworpen door het bureau Bataille-Ibens : strak en sober, maar lumineus en fascinerend door het videoscherm.

Voor Natan ontwierp Vincent Van Duysen een gedurfde winkelruimte rond een elegante betonnen trap. Dit constructivistische kunstwerk is een ode aan de jaren ’30.

In de Brusselse Dansaertstraat verbouwde Wim De Vos een tweede winkel voor Nathalie Vincent. Door het plafond te verlagen en achterin licht te trekken, creëerde hij een ruimte met verschillende sfeernuances.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content