BIO EN LOKAAL ALS DAGELIJKSE KOST

© GETTY IMAGES

Colruyt, dat al jaren uitpakt met de laagste prijzen, opende twee jaar geleden zijn eerste filiaal van Cru, een luxueuze versmarkt. De prijs is er geen punt meer, alles ademt versheid, ambacht en smaak. Ook boerenmarkten, veganistische kruideniers en nose-to-tail slagers zetten volop in op kwaliteit, nabijheid en beleving. En de consument is er klaar voor.

Om te snappen waar deze trend vandaan komt, gaan we praten met de Nederlandse Joszi Smeets. Zij staat samen met Joris Lohman aan het hoofd van Food Hub : een expertisecentrum dat opleidingen aanbiedt aan professionals in de voedselsector. Zo geven ze duiding bij de snel veranderende wereld van voedsel en landbouw. “De opkomst van de nieuwe foodconcepten is het resultaat van een tegenbeweging”, aldus Joszi. “Om duidelijk te maken wƔƔrtegen de consument zich afzet, moet ik even geschiedenisles geven, ” lacht ze, “maar ik probeer het kort te houden.”

“Vanaf de jaren vijftig heeft Europa alles op alles gezet om de voedselproductie op te drijven. De honger van de Tweede Wereldoorlog zat nog vers in het geheugen. Het ultieme doel was : voorzien in genoeg en betaalbaar voedsel voor alle burgers. Daar zijn we met behulp van technologische vooruitgang en intensieve landbouw goed in geslaagd”, verduidelijkt Joszi. Zo goed dat er na een tijd zelfs overschotten ontstonden : in de jaren zeventig was er sprake van melkplassen en boterbergen. “De overvloedige oogsten waren ook goedkope input voor voedselverwerkende bedrijven, die kant-en-klare maaltijden of verwerkte producten op de markt brachten.” Kortom, de industriĆ«le landbouw en productie hebben ons gespaard van honger, maar ons ook vervreemd van de herkomst van ons voedsel. “De afstand tussen consument en producent, tussen stad en platteland, tussen jezelf en wat je in je mond stopt, is gigantisch groot geworden”, benadrukt Joszi. “Waarden als ambacht, kwaliteit en smaak hebben aan belang ingeboet.” En de consument krijgt het daar lastig mee. Dat er met voedsel wordt omgesprongen als met eender welk ander anoniem handelswaar wringt bij mensen. Want eten blijft een intieme zaak : elk ritueel of feest, waar ook in de wereld, is verbonden met eten. “Of je nu de ramadan viert door te vasten of je verjaardag door pannenkoeken te eten : het is een hoogstpersoonlijke uiting van je waarden.” De climax die deze beweging heeft bereikt, doet de slinger nu in de andere richting slaan : winkels die bol staan van lokale producten, een herwaardering van smaak en ambacht.

“Ik merk dat de markt voor die niche-initiatieven ei zo na verzadigd is”, zegt Joszi. “Er is elke week wel een marktje waar je ambachtelijke broden of lokale pompoenen kunt kopen. De waarden van deze initiatieven worden uitgehold, doordat almaar meer commerciĆ«le spelers met de vorm gaan lopen zonder de inhoud te respecteren. Dan gaat het steeds minder over het verhaal achter het eten.” Zo speelt in BelgiĆ« fastfoodketen Quick gretig in op de lokale trend : een van hun hamburgers – het archetypische toonbeeld van het geglobaliseerd voedselsysteem – wordt aangeprezen als local burger. “We moeten waakzaam zijn dat wat deze beweging interessant maakt niet gekaapt wordt voor marketingdoeleinden”, waarschuwt Smeets.

Zo toont deze trend dat we op een interessant kantelpunt zijn aanbeland. What’s next ? “De kansen liggen in het middenveld : de ruimte tussen de gepolariseerde extremen van dure, kwalitatieve nichemarkt enerzijds en de pervers goedkope kiloknallers anderzijds”, zegt Smeets. Ze is hoopvol, want het potentieel is groot. “De uitersten die nu nog vaak loodrecht tegenover elkaar staan – traag versus snel, bulk versus gedifferentieerd, ambachtelijk versus technologisch, industrieel versus kwalittief – gaan de komende jaren meer naar elkaar toegroeien. Als technologie en efficiĆ«ntie worden verbonden met waarden als duurzaamheid en diversiteit kan er hĆ©Ć©l veel.” Prille voorbeelden zijn te vinden bij de lokale boer die een makkelijk en snel onlineplatform cre-eert om zijn producten te verkopen. Of bij een producent als de Vegetarische Slager die op grote schaal in reguliere supermarkten gezonde vleesvrije alternatieven aanbiedt. “Als we dat middenveld kunnen verduurzamen en kwalitatief voedsel minder elitair kunnen maken, kunnen we echt een maatschappelijke win teweegbrengen. Anders blijft de trend slechts een oppervlakkige gril voor wie het kan betalen.”

Tekst Barbara Serulus

Dat er met voedsel wordt omgegaan als met eender welk product wringt bij de consument

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content