Achter een ruwe muur ontvouwt zich een intrigerende woning die speelt met contrasten : rond een intieme, mysterieus-donkere kubus liggen ruime, lichte leefvertrekken. En het verrassende spel van volumes en materialen zorgt ervoor dat dit geen saaie, rechthoekige bouwdoos is geworden.

:: Info : www.architektenVAV.be

Van op de weg lijkt deze villa een massief gesloten volume. Twee hoge muren in brute leisteen schermen het woongedeelte af van nieuwsgierige blikken. Maar wie nadert, merkt al snel dat de muren het huis liefdevol omarmen : ze openen zich en eenmaal je binnen bent, word je verrast door een openheid die je een welkom gevoel geeft. “De woning laat zich maar langzaam ontdekken. Dat was onze bedoeling”, zegt Kathy Vermeeren, samen met haar echtgenoot Claude Van Acker de drijvende kracht achter het architectenbureau VAV, dat deze woning concipieerde. De situatie vroeg om die geslotenheid. De bouwgrond lag in een tweede bouwzone, achter een bestaande rij huizen dus. De leisteenmuren waarborgen privacy aan twee kanten : die van de bewoners en die van de buren. In huis creëren ze bovendien een grote intimiteit en geborgenheid. Toch heb je nergens een gevoel van benepenheid of afzondering. Grote ruimten en een doordachte afwisseling van openheid en afscheiding kenmerken de woning. Kathy Vermeeren : “Weidsheid is wel mooi, maar als alles open is, zit je in een etalage en voel je je onbeschermd. Je hebt graag iets in de rug om van het weidse uitzicht te genieten, en dat hebben we proberen te realiseren. We houden nogal van contrasten : open-gesloten, laag-hoog, ruw-glad…”

Die tegenstrijdigheden zijn alomtegenwoordig. De structuur alleen al : op een L-vormige basis rust een rechthoekige bovenbouw. De dragende sokkel, opgetrokken in donkergrijze baksteen en blauwe hardsteen, oogt stoer en robuust. De bovenbouw lijkt veel lichter en is bekleed met pleisterwerk. “We wilden het gebouw heel duidelijk een stevige sokkel geven waarop de bovenbouw rust. De materialen spelen daarin een grote rol. Buitenpleisterwerk is een kwetsbaar, maar ook een heel mooi, dankbaar materiaal. Op zonnige dagen lijkt de verdieping haast te zweven.” Mooie materialen, liefst in een pure, natuurlijke vorm, daar kiezen ze voor. Zoals de blauwe hardsteen voor de benedenverdieping, en de leisteen voor tuinmuren en de opvallende kubus midden in de woning. Kathy : “Die kubus is een beetje het hart van het gebouw. Een gesloten volume met daarrond de veeleer spatieuze leefruimten. Leisteen is een materiaal dat je meestal in grijze of zwarte vorm kent. Dit is de paarse variant. Als de zon daarop schijnt, krijg je een ongelooflijk boeiend schouwspel van schaduwen. Het moet ook op deze manier gemetseld zijn : een beetje ruw, onaf bijna. Zo lijkt het op boomschors en in een bosrijke omgeving past dit ook.”

De inrichting is bewust sober gehouden. En ook hier spelen dezelfde tegenstellingen een rol. De zachte kleuren en materialen van de vloer contrasteren met de robuuste, donkere tint van de leisteen, die tot binnenskamers is doorgetrokken. Het gladde hout maakt de steen nog ruwer. En hoewel dit één grote ruimte is, heeft alles heel duidelijk zijn plek : “De inplanting is heel bewust zo gekozen : de eettafel hier, de zitruimte daar, de tv-hoek ginder. Alles heeft een plek, zonder elkaar te storen. Het bureau staat los van de woonunit, en toch zijn er hier en daar doorkijkjes, waardoor er contact is tussen wonen en werken. Die indeling lijkt als vanzelfsprekend zo te moeten zijn. Dat is goed, dan heb je het gevoel dat het ontwerp natuurlijk gegroeid is”, aldus Kathy.

De juiste schaal

In het hart, de robuuste kubus in het midden, bevinden zich de audio-videoruimte en bovenin een logeerkamer. Beneden geflankeerd door de eetkamer aan de ene en de zitkamer aan de andere kant. Die laatste wordt gedomineerd door een enorme open haard. Een speciaal verzoek van de bewoners, want er gaat niets boven het geluid en de geur van een knetterend vuur. Het zijn subtiele details die de woning afmaken. Overal vind je ze terug. Ook op de bovenverdieping, waar naast twee kinderkamers en een kinderbadkamer ook de nachtvertrekken van de ouders (slaapkamer, badkamer en dressing) zijn ondergebracht. De hele bovenbouw hangt over de onderbouw, een element dat in de inrichting werd geïntegreerd : in de ouderlijke slaapkamer rust bijvoorbeeld het bed op het uitkragend gedeelte, in een van de kinderkamers werd het onderdeel van een werkvlak. In de badkamer hangen niet één grote maar twee kleine spiegels, die bovendien kantelen : handig als je groot of klein bent, je kunt de spiegel naar jou toe oriënteren. Vanuit de ouderlijke slaapkamer heb je toegang tot een klein terras begrensd door een muur met een grote uitsparing : verrassend, want de muur werkt als een soort kader van een schilderij. Niet geschilderd maar puur natuur : het belendende bos, oftewel een kunstwerk dat met de seizoenen wisselt.

Het zijn die details die verraden hoe zorgvuldig over de indeling en het programma is nagedacht. Hoewel de architecten liever niet over een programma spreken. Kathy : “Een programma is vaak een momentopname. Als architect moet je juist trachten dat te overstijgen en de woning te zien in de tijd. Je hebt een koppel, er komen kinderen bij, maar die gaan ook weer het huis uit, dan komen er kleinkinderen enzovoorts. Wij proberen de klant daarin te laten meedenken : hoe zien zij hun woning evolueren met de jaren ? Een woning is bedoeld om heel lang mee te gaan, er is ook veel geld mee gemoeid, dus moet ze ook met de tijd mee-evolueren. Daarom is het belangrijk dat alles de juiste schaal heeft. Niet te groot, niet te klein, want je wordt het snel gewaar als iets niet klopt, als het te breed, te kort, te lang, te groot is. Let wel : het gaat om de schaal van de bewoner. Het moet voor hem kloppen. En dat vraagt van de architect ervaring en aanvoelen. Dat is een heel proces en op het eind is er ook maar één ontwerp dat het juiste is, datgene waarin al die elementen netjes op hun plaats vallen.”

Tekst Hilde Verbiest l Foto’s Sven Everaert