We hebben deze apothekerspotten geërfd, hoe oud en waardevol zijn ze ?

De twee flessen zijn van omstreeks 1700, de cilindrische pot of zalfpot, in het Frans pot à canon genoemd, is een paar tiental jaren jonger. Maar niet veel jonger, want de potten die later zijn gemaakt, werden op een andere wijze afgesloten. Deze drie potten hebben namelijk een bindrand. Op de pot werd er een stuk varkensblaas of perkament gelegd die met een touwtje achter de rand werd vastgebonden. Later werden koperen deksels gebruikt, waarvoor er een rechte hals werd aangebracht. Hoewel ze in de handel en bij veel verzamelaars als Delfts aardewerk worden beschouwd, komen ze uit andere centra. De blauwe apothekerspot ontstond rond 1625 in Haarlem en werd kort daarna ook in Delft geproduceerd. Tegen 1660 waren er echter ook in de Zuidelijke Nederlanden ateliers waar soortgelijke blauwe faience werd gemaakt, onder meer in Brussel, Gent, Brugge en vermoedelijk ook Doornik. Hoewel archiefonderzoek dit bewees, kunnen we weinig stukken met zekerheid aan die productie toeschrijven. Maar door vergelijking met andere stukken ceramiek en met de Noord-Nederlandse productie kunnen we toch een groep potten van Zuid-Nederlandse herkomst isoleren. De flessen met hun typische golfcartouche in renaissancestijl zijn zeker ‘zuidelijk’, ze komen hoogstwaarschijnlijk uit Brussel. De pot in het midden kan van Delftse makelij zijn. Jammer genoeg is de foto iets te onduidelijk en kunnen we de onderzijde niet bekijken. Bij Delftse potten is die mooi wit geglazuurd, Zuid-Nederlandse potten hebben meestal een ongeglazuurde bodem. Dus ook in de Zuidelijke Nederlanden werden apothekerspotten gemaakt met de beroemde Delftse pauwencartouche. Gezien de vogels meer op duiven dan op pauwen lijken, zal ook deze pot niet uit Delft komen. Van Delftse potten is het blauw bijzonder intens en de schildering meestal heel fijn en juist. Waar ze ook vandaan komen, deze potten zijn prachtige antiquiteiten. Door de band worden de Delftse potten hoger gewaardeerd. Voor Zuid-Nederlandse potten is de markt dus beperkt tot ons land. Hou er rekening mee dat de Belgen geen vrijgevige ceramiekverzamelaars zijn. De intacte fles is 800 euro waard, de beide andere, beschadigde objecten 300 à 400 euro. Ten slotte ook een kleine uitleg over de producten die ze destijds hebben bevat. Twee potten hadden het zelfde basisbestanddeel, calendula officinalis, goudsbloem. In de kleine pot zat gekonfijte goudsbloem, in de grote een wateroplossing. A solani betekent aqua solanum nigrum, water van de zwarte nachtschade.

Piet Swimberghe