Meer info : Belgisch Instituut voor Verkeerstherapie, Oude Houtlei 10, 9000 Gent, 0479 90 71 54. Er zijn ook afdelingen in Leuven en Eupen. Website : www.bivt.be.

Psychoanalytica Francine Danniau behandelde in haar praktijk al vaker mensen die hulp zochten voor hun rijangst. Als directeur van het Belgisch Instituut voor Verkeerstherapie (BIVT) in Gent wordt ze geconfronteerd met hun tegenpolen : mensen die te weinig angst in het verkeer vertonen en door hun roekeloos en normafwijkend gedrag anderen in gevaar brengen. Zowel achter te veel als te weinig angst gaat soms een dieper liggend probleem schuil.

Francine Danniau : “Soms is angst in het verkeer het resultaat van een trauma, na een ongeval bijvoorbeeld. In andere gevallen zit de oorzaak dieper. Neem nu iemand die op weg naar het werk ineens blokkeert en aan de kant van de weg moet gaan staan. Het gaat niet meer, men heeft het gevoel voor een barrière te staan. Het is niet toevallig dat zoiets onderweg gebeurt : je neemt je problemen mee in het verkeer, dat ook al strop zit. Je kunt het zien als een knooppunt van verschillende problematieken, persoonlijke en maatschappelijke. Of als een metafoor voor het leven : we moeten alsmaar vooruit, er is geen tijd voor aarzeling of onzekerheid. Het verkeer is een reëel gevaar, niemand zal dat ontkennen. Het is dus sociaal acceptabel om bang te zijn achter het stuur. Maar mensen die zeggen : ik kan niet meer gaan werken want ik durf niet te rijden, kampen soms met andere, moeilijker onder woorden te brengen emoties. Faalangst, het gevoel de werkdruk niet aan te kunnen, twijfels over belangrijke beslissingen, problemen met de baas of met collega’s. Ook relatieproblemen kunnen een rol spelen. Een paniekaanval onderweg hoeft dus niet per se te maken te hebben met de verkeerssituatie van dat moment. Maar de angst is een signaal en heeft in die zin ook een beschermfunctie. Met pillen verdoven is niet altijd aangewezen. Zoals andere vormen van angst kan rijangst behandeld worden door een goed opgeleid therapeut die luistert naar wat erachter zit.

Geldt dat ook voor een gebrek aan angst ?

Francine Danniau : In het Instituut voor Verkeerstherapie krijgen wij vooral te maken met mensen die door een arts, advocaat of politierechter werden doorverwezen omdat ze reden onder invloed van alcohol of drugs. Wat op het eerste gezicht een gebrek aan angst is, is vaak ook angst, maar dan onderdrukt of verdronken. In sommige gevallen worden die mensen voor de keuze gesteld : gedurende een paar weekends een cursus volgen bij het Belgisch Instituut voor Verkeerstherapie of een straf zoals een hogere boete of gevangenis. Een cursus of therapie volgen is dus nooit verplicht, maar een keuze van de betrokkene. In de ons omringende landen doet men al veel langer een beroep op gesprekstherapie op het domein van de verkeersveiligheid : ik heb vier jaar in het buitenland gewerkt in instituten die al dertig jaar rond deze problematiek werken. Alleen het rijbewijs intrekken is geen afdoende maatregel. Je leest het geregeld in de krant : mensen die herhaaldelijk betrapt worden op zware verkeersovertredingen, op rijden zonder rijbewijs of verzekering. Verkeerstherapie kan deze mensen een kans bieden zich niet meer zo onverantwoordelijk te gedragen en de onderliggende problemen aan te pakken, zodat ze op een veilige en verantwoorde manier aan het verkeer kunnen deelnemen. In het begin is het opnieuw willen verwerven van het rijbewijs de stimulerende factor, nadien worden andere beweegredenen zoals verbeterde relaties thuis en op het werk motiverend.

Komen jongeren volgens u voldoende voorbereid in het verkeer ?

Nee, in onze kennismaatschappij is er te weinig aandacht voor de praktische aspecten van het leven. Jongeren studeren vele jaren, maar dat rijbewijs, toch een belangrijk document, moet zo snel mogelijk gehaald worden, want meer lessen, dat kost geld. Rijervaring is een vorm van levenservaring, ik pleit er dan ook voor dat jonge mensen vroeger en beter voorbereid worden op de participatie aan het verkeer, in schoolverband en desnoods via simulatie.

Mathieu Laporte, laatstejaarsstudent criminologie aan de RUG, werkt op het BIVT aan een thesis over verkeersagressie : rijden is meer dan de wegcode kennen en de techniek van schakelen en parkeren beheersen. Uit zijn onderzoek blijkt dat jongeren vaak te weinig inzicht hebben in het verkeer en zich niet bewust zijn van het gevaar dat ze in een auto voor zichzelf en anderen betekenen. Er bestaan her en der wel projecten ter remediëring van het probleem van de jonge verkeersdelinquentie, maar het ontbreekt in dit land aan een serieuze omkadering.

Door Linda Asselbergs / Illustratie Jean-Michel Meyers