Algen kunnen op steeds meer interesse rekenen van de cosmeticasector. De hoge concentraties van essentiële elementen en de veelzijdigheid van deze organismen laat een eindeloze toepassing toe in afslankende of verstevigende lichaamscrèmes, hydraterende verzorgingsproducten en ontgiftende kuren.

Sofie Albrecht / Foto Tony Leduc

Algen hebben evenveel gedaanten als verdiensten: sommige microwieren of plankton bestaan uit amper één cel, terwijl de grote exemplaren enkele honderden meters lang kunnen zijn. Ze voeden zich met zeewater, dat alle essentiële elementen bevat die ons organisme nodig heeft: oligo-elementen, minerale zouten, aminozuren en proteïnen. Ze hebben een groot aanpassingsvermogen en een natuurlijk beschermingsmechanisme tegen de wisselende omstandigheden van hun omgeving: hete zon overdag, ijskoude donkere nachten, eb en vloed die hen afwisselend verzuipen en uitdrogen…

Hun eigenschappen worden dus voornamelijk bepaald door hun milieu. Zo zijn algen die aan de oppervlakte van het water groeien groen, omdat UV-stralen de productie van pigment (chlorofyl) stimuleert. De soorten die iets dieper liggen en dus minder zonlicht te zien krijgen, hebben een bruinere tint; ze worden vaak in drainerende producten gebruikt. Op de bodem van de zee vinden we rodere types terug, die door hun samenstelling voornamelijk over verzachtende, hydraterende kwaliteiten beschikken.

Dat aanpassingsvermogen wordt gemanipuleerd in de kweekcentra van de cosmeticamerken, om bepaalde eigenschappen te versterken. “We hebben machines die het mogelijk maken om wieren te kweken in elke mogelijke situatie, om elk milieu te simuleren, naargelang de gewenste kwaliteiten”, vertelt Aimé Messana, directeur van het SOMAIG, Société Marine de l’Ile-Grande, een onderzoekscentrum dat de microalgen en het marien bronwater voor Dior’s Iod-lijn levert. “Wanneer we bijvoorbeeld een UV-filter zoeken voor een product, dan bekijken we soorten die veel blootstaan aan de zon en die een soort zelfverdedigingssysteem hebben ontwikkeld tegen die bestraling.” Door hun chemische samenstelling te beheersen, kan men de productie van bepaalde moleculen stimuleren: veel zuurstof bijvoorbeeld zorgt voor antioxidantia – een populaire troef in beschermende dagcrèmes -, terwijl weinig stikstof lipiden voortbrengt: bestanddelen die de huid hydrateren.

SOMAIG is gespecialiseerd in microalgen, eencelligen die in staat zijn om energie om te vormen. In totaal zijn er zo’n vijftig miljoen soorten, waarvan er een achthonderdtal aan de Bretonse kust floreren. Op Ile Grande kweekt het onderzoekscentrum microwieren in marien bronwater. “Tweeëntwintig meter diep, onder een zandbank, volledig afgeschermd van licht en lucht, bevindt zich een reservoir van bronwater uit roze graniet en oceaanwater dat door het zand gefilterd werd”, zegt Messana. “Het resultaat is een microbiologisch zuiver water met een uitzonderlijk evenwicht aan minerale zouten en sporenelementen, dat hydraterend en ontstekingsremmend werkt. De algen geven interessante lipidische extracten met een regenererende antirimpelwerking.” De combinatie van het marien bronwater en het plankton vormt de basis van de Iod-lijn, verzorgingsproducten bestemd voor een jonge huid.

De pionier in deze materie is Daniel Jouvance. Het merk bestudeert al meer dan twintig jaar de verschillende soorten in het onderzoekscentrum in Houat, eveneens aan de Bretonse kust, waar het kweekt in gezuiverd zeewater, verrijkt met voedzame elementen. Jouvance heeft verschillende gamma’s op basis van diverse microalgen met evenveel functies: een versterkende soort in Isocéance voor de gevoelige huid, aquaplankton dat de celvernieuwing stimuleert in het verstevigende Biostructure-gamma, een drainerend type in de afslankende crème Caféin’Algue en zuurstofproducerende exemplaren in de Océa anti-âge-lijn.

Terwijl de meeste merken met fytoplankton – organismen die energie halen uit licht – werken, gebruikt Biotherm zoöplankton: dat zijn chemotrope micro-organismen die veranderen onder invloed van chemische stoffen. Het thermaal plankton van Biotherm komt dan ook niet uit zeewater, maar van de warme zwavelbronnen van Molitg-les-Bains, een kuuroord in de Franse Pyreneeën. Testen toonden een stimulerende invloed op de celfuncties, net zoals een verzachtende en beschermende werking. Dat interesseerde het merk, dat het thermaal plankton als handelsmerk adopteerde en in 1994 in een eerste product ( Biojeunesse) verwerkte.

Macrowieren zijn beter en al langer bekend als ingrediënt en worden op verschillende manieren verwerkt in cosmetica. Thalgo was een van de eerste merken dat algen in cosmetica verwerkte: het heeft meer dan veertig jaar ervaring. De producten bevatten een geconcentreerd extract van fijngemalen en gestoomde wieren en hebben dan ook die typische zeegeur. Phytomer verkiest een cosmetisch parfum en ‘ontgeurt’ zijn ingrediënten, net zoals Dior en Biotherm dat doen. Het merk vriesdroogt de algen en gebruikt zeewater zonder zout en water, verrijkt met oligo-elementen.

Buitenbeentje is Crème de la mer, dat met kelp van de Californische kust werkt. Volgens George Cioca, vice-president research & development van de Max Huber Laboratories, zit het verschil niet in de ingrediënten zelf, maar in de manier waarop die worden bewerkt: met name het biofermentatieproces, dat zo’n vier maanden in beslag neemt. “Tijdens dat proces gebruiken we geluiden, energie- en lichtstimuli. Volgens Max Huber, de stichter van het merk, heeft elke chemische reactie immers zijn eigen geluid. Hij gebruikte in de jaren vijftig al technieken die nu met ultrageluid worden toegepast.”

Huber, een Nasa-fysicus met zware brandwonden, experimenteerde twaalf jaar lang om een crème te ontwikkelen die zijn littekens konden vervagen. Hij smeerde royaal en speelde zelfs naar verluidt regelmatig een lepeltje crème binnen. Toen hij 25 jaar later stierf, zouden zijn littekens nagenoeg verdwenen zijn…

Toen Estée Lauder het merk na zijn dood kocht, vond men niet meer dan een garage die was ingericht als geïmproviseerd laboratorium. Geen kant-en-klare formule, maar slechts enkele bladzijden krabbels, een paar tapes met geluiden en enkele bokalen vloeibare kweek. Het duurde maanden voor men de crème exact kon reproduceren.

Van die oorspronkelijke vloeibare kweek staat er nog een bokaal in het labo: een oranjekleurig vocht met een zoete geur. Daar worden onder andere nog vitaminetabletten, eucalyptus en citroenschillen in wodka aan toegevoegd. Even merkwaardig als het recept is het productieproces. Algen fermenteren een viertal maanden in glazen bokalen met katheters. Door de wazige groene smurrie zie je in de verte een klein lichtje flikkeren, terwijl een koperen plaat het geluid van etende bacteriën in de zee nabootst. Huber wou het ecosysteem niet verstoren en integreerde de natuurkrachten in het productieproces in zijn laboratorium. Een lange en omslachtige procedure, die merkelijk verschilt van andere merken en ongetwijfeld bijdraagt tot de hype die rond het product hangt. De activa werden ook verwerkt in de nieuwste producten van het gamma: een bodylotion, een serum voor het gelaat en een voor het lichaam die vooral op pigmentvlekken werken.

Ze Algen voeden zich met zeewater, dat alle essentiële elementen bevat die ons organisme nodig heeft.