Sinds de wodkarevolutie midden vorige eeuw, is de ginhype van de voorbije vijf jaar de grootste revival die de spiritbusiness ooit beleefde. Is whisky ‘next in line’? Eén ding is zeker: de spirit is aan een steile opmars bezig.

Het valt op als we langs de gin-, rum-, port- en whiskystandjes kuieren op het Spirits in the Sky-festival in Brussel, een van ’s lands bekendste spiritevenementen: niet alleen de iets oudere generatie is hier op zoek naar a good dram, we spotten ook veel jonge, hip geklede jongens en meisjes. Sinds de Belg zijn smaakpapillen herontdekte dankzij kookprogramma’s en bijbehorende -boeken, en we via het succes van gin-tonic massaal de weg naar de cocktailscène hebben gevonden, gaat het hard in de spiritbusiness. Gin-tonic is al een tijdje erg populair maar ook whisky doet het goed. De spirit wrikt zich los van het imago van oubollige drank die voornamelijk in klassieke salons en elitaire sigarenclubs gedegusteerd wordt. Hij ontpopt zich als een hippe slok waar steeds vaker naar gevraagd wordt in cocktailbars.

WHISKY EN VROUWEN

Iemand die dat nieuwe elan uitdraagt is de gelauwerde Hannah Van Ongevalle (27), de jonge, charismatische bartender van de Knokse cocktailbar The Pharmacy. “Van alle spirits straalt whisky het meest klasse uit”, vindt zij. “De drank geeft me een warm gevoel en de smaak is complex. Wat mij daarin ook boeit, is de geschiedenis en de verhalen erachter: niet alleen de manier van distilleren is bepalend voor de smaak, ook het hout van het vat waarin het rijpt, en de lengte van de rijpingsperiode. Goede whisky maken is moeilijk. Ervaring en vakkennis zijn heel belangrijk. Geen enkele drank is zo interessant op zo veel verschillende vlakken als whisky.” Hannahs broer Ran (22), die ook in The Pharmacy werkt en net de Best Bartender Award kreeg, beaamt: “Er bestaan zo veel soorten en het gamma is zo breed, dat het bijna onmogelijk is dat mensen geen enkele whisky zullen vinden die bij hem/haar past. Je hebt fruitige en rokerige stijlen, er zijn zachte Speysidewhisky’s en geturfde Islays. Daardoor is dit een heel dankbare drank om mee te experimenteren in cocktails.” Hannah, die in de vorige editie van de vermaarde World Class-bartendercompetitie een knappe twaalfde plek behaalde op zesduizend deelnemers wereldwijd, heeft er een persoonlijke missie van gemaakt om whisky populairder te maken bij vrouwen. “Als vrouwen bij ons in de bar zeggen dat ze geen whisky lusten, stel ik hen altijd een whiskycocktail voor. Dan zeg ik: ‘Als je deze niet lekker vindt, geef je hem gewoon terug.’ Geloof me, dat gebeurt bijna nooit.” Als bartender kun je volgens haar veel afleiden uit de drankkeuze van een klant. Zelf wordt ze meestal verkeerd ingeschat, grinnikt ze. “Ik kom binnen in een kleedje en op hoge hakken, en dan denkt men dat ik een fruitige cocktail wil, die een beetje zoet is. Maar dat is niet zo: ik drink het liefst een stevige, geturfde whisky.”

MALT MANIACS

Dat vrouwen onderschat worden als whiskydrinkers, is oud nieuws voor Bert Bruyneel. Volgens de West-Vlaamse whiskykenner – met zijn 38 jaar nog net geen éminence grise in het wereldje, hoewel hij naar eigen zeggen ‘duizenden’ soorten geproefd heeft – kunnen vrouwen zelfs beter whisky dan mannen. Ze hebben fijnere zintuigen. Op tastings benoemen ze de smaken van een whisky vaak veel beter dan mannen. Dat heeft een biologische reden: al van in de oertijd proeven moeders het voedsel van hun kroost voor, om te weten of het wel oké is.

Dat vrouwen bovendien eerder een voorkeur hebben voor complex smakende whisky’s dan voor ‘zachtere’ soorten, merkt Jesse Den Dulk (28) vaak in Jigger’s, de trendy Gentse cocktailbar waar hij drankjes mixt. “Er bestaan geen dames- of herenwhisky’s. Een merk valt in de smaak, of niet.” Volgens Jesse schrikken vooroordelen over de manier waarop whisky gedronken hoort te worden, jongelui af. “Mensen houden nu eenmaal van wat vertrouwd is. Ze vinden het eng om whisky te proberen, omdat daarrond blijkbaar een bepaalde etiquette hangt. Een bepaalde categorie van mensen houdt die vooroordelen graag in stand. Ze halen hun status uit het feit dat ze single malt drinken, waarbij ze stellig verkondigen dat je er geen water of ijs bij mag doen. Het gebeurt nog vaak dat klanten beledigd zijn als ik voorstel om een Talisker (een legendarische, rokerig smakende single malt van het Schotse eiland Skye) te gebruiken in een cocktail. ‘Zo’n whisky dient niet om te mixen’, zeggen ze dan. Terwijl Talisker superlekker is in een cocktail.”

Bert, die vijf jaar lid was van de befaamde Malt Maniacs en daarnaast zijn eigen club en whiskylabel runt, ziet gelukkig het tij keren. Vroeger was whisky inderdaad meer een drank voor oudere mannen en die kun je moeilijk van hun idee-fixen af krijgen. Maar als jonge bartenders, zoals Hannah en Ran of Jesse, een gefundeerde mening kunnen geven over de drank, zullen hun leeftijdsgenoten hen daarin volgen. Jonge mensen staan veel meer open voor nieuwe dingen.

EEN SLOW PRODUCT

Hoog tijd dus om komaf te maken met de heilige huisjes. Het motto luidt: “Drink whisky zoals je het zelf wil.” Joanne Brown (28), brand ambassador van de legendarische stokerij Bruichladdich, zegt dat haar bedrijf graag ziet dat bartenders met de whisky’s experimenteren. “In Londen wordt onze Port Charlotte 5 Years gebruikt in Old Fashioneds en bloody mary’s. Dat maakt het drinken van whisky toegankelijker voor beginners, ze worden geïntroduceerd op een zachte, leuke manier.” Hoewel traditionele maltdrinkers Bruichladdichs belangrijkste doelgroep blijven, probeert de distilleerderij ook jongere generaties aan te spreken. “Bruichladdich is geen merk dat zich concentreert op die traditionele Scottishness. Wij tonen ons niet met een tartanmotief, in onze commercials hoor je geen doedelzakken, vergeet dat hert op die heuveltop. Bij ons gaat het over echte mensen die echte whisky maken, en dat spreekt jonge mensen steeds meer aan. Ze zijn geboeid door de organische oorsprong van ons product.”

Whisky is een van de laatste ’trage’ verhalen in een steeds sneller draaiende, digitale wereld. Het is een ambacht dat doorgegeven wordt van generatie op generatie. De drank wordt gestookt met vaak nog vooroorlogse machines en rijpt met de tijd. Misschien is dat old-fashioned tempo een van de redenen waarom het jonge mensen aanspreekt.

De spiritrenaissance beperkt zich intussen niet tot whisky: in Spanje rijzen vermoutbars als paddenstoelen uit de grond, vanuit de VS komen bourbon (Amerikaanse whiskey) en rye (roggewhisky) overgewaaid. Bourbon wordt gemaakt van rogge en mais in plaats van gemoute gerst. Rye verving brandy in de States toen fylloxera (druifluis) de Europese wijngaarden verwoestte, eind negentiende eeuw. Het is een zoete spirit met een kruidige toets. Spaanse vermout is een versterkte, kruidig smakende wijn.

De groeiende populariteit van spirits is dus geen of-ofverhaal, maar een kwestie van en-en. “Er is inderdaad meer dan alleen whisky”, bevestigt Bert Bruyneel. Dat je dat hoort uit de mond van een eminent whiskyliefhebber is ongetwijfeld een sign of the time! En Hannah Van Ongevalle besluit: “Ik zie het allemaal graag gebeuren, zolang whisky maar niet dezelfde kant opgaat als gin. Mensen moeten er klaar voor zijn, je moet geen whisky bestellen om in te zijn. Je moet je er bewust van zijn dat je iets speciaals gaat proeven.”

DOOR DIETER MOEYAERT & FOTO’S JAN VANDEVYVER

HANNAH VAN ONGEVALLE : “Je moet geen whisky bestellen om in te zijn, je moet beseffen dat je iets heel bijzonders en complex proeft”

JESSE DEN DULK : “Er bestaan geen dames- of herenwhisky’s. Een merk valt in de smaak, of niet”