Van het zuiverste water: deze drie oceaanbeschermers doen alles voor de zee

Wie geeft onze zeeën liefde? En wie draagt zorg voor de onderwaterwereld? Deze drie oceaanhelden proberen het tij te keren.

Vijf minuten. Zes minuten. Met de juiste training lukte het Hanli Prinsloo steeds langer om zonder duikmateriaal onder water te blijven. Het was tijdens haar studie in Göteborg dat de Zuid-Afrikaanse kennismaakte met het concept freediving. ‘Ik had me tijdens het duiken altijd gehinderd gevoeld door het materiaal’, zegt Prinsloo. ‘Bij het freediven was ik heel gefascineerd door wat mijn lichaam kon en voelde ik een enorme connectie met de natuur.’

In 2010 richtte Prinsloo daarom de organisatie I Am Water op. ‘Tijdens wedstrijden kreeg ik de kans om op verbazingwekkend mooie plekken over heel de wereld te duiken. Die ervaring wilde ik delen met anderen.’ Voor haar project werkt ze met Zuid-Afrikaanse kinderen uit achtergestelde wijken om hen via gratis workshops kennis te laten maken met de wonderen van de zee. Ze onderwijst de kinderen in het ecosysteem van de oceaan, gaat met hen snorkelen en maakt stranden afvalvrij.

Naast de workshops organiseert de onderneemster ook duurzame reizen voor een meer gegoede klasse. De opbrengsten pompt Prinsloo in de kinderworkshops. ‘Steeds meer mensen tonen interesse voor oceaantrips, maar eindigen bij organisaties die naar overbezochte plekken trekken en het plaatselijke ecosysteem in gevaar brengen. Wij bezoeken alleen plaatsen waar we geen negatieve impact hebben op dieren, door met de juiste boten te reizen, de dieren op een correcte manier te benaderen en samen te werken met wetenschappers die het oceaanbehoud waarborgen. We willen de lat hoog leggen wat betreft duurzame oceaanreizen. Het moet anders.’

‘ Protect what you love, is mijn motto . Als mensen meer verbonden zijn, creëer je automatisch een mentaliteitswijziging’, zegt Prinsloo. Voor die inzichten vertrekt de Zuid-Afrikaanse steevast vanuit positieve verhalen, niet vanuit negatieve evoluties die de oceaanfauna en -flora bedreigen. ‘Ik geloof dat je mensen eerder via inspirerende ervaringen dan door schuld tot inkeer kunt brengen. Verandering op lange termijn komt voort uit een gevoel van verbondenheid en liefde. Een aha-erlebnis, zeg maar.’

iamwaterfoundation.org

Zeewierboerderijen inspecteren, zeegras heraanplanten, ‘zeemonsters’ verzamelen voor laboratorisch onderzoek: het takenpakket van de nieuwbakken Nederlandse Sea Ranger Service valt bezwaarlijk in een hokje te duwen. ‘Noem ons gerust de boswachters van de zee’, vat de 29-jarige Cedric Van Overstraeten zijn kersverse job samen. Met een team van collega-rangers vaart de jonge Antwerpenaar bijna dagelijks uit langs de Nederlandse kust om de vele biotopen die onze Noordzee rijk is te beschermen en beheren.

Het was in 2016 dat sociaal ondernemer en natuurbeschermer Wietse van der Werf de eerste lijnen uitzette voor een project dat al langer in zijn hoofd sudderde. Met het geld dat hij kreeg als winnaar van de Future For Nature Award, een prijs voor jonge, innovatieve natuurbeschermers, richtte hij ’s werelds eerste Sea Ranger Service op. Er waren op dat moment immers al veel organisaties die campagne voerden en bewustwording creëerden rond het behoud en de bescherming van onze oceanen, maar wie zou er effectief de handen uit de mouwen steken om de boel te monitoren?

Zo’n halfjaar geleden werd daarom de eerste lichting zeewachters met een zeilend werkschip de Noordzee op gestuurd. ‘Momenteel werken we bijvoorbeeld samen met het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee aan een studie naar het effect van microplastics op de ecologische voedingsketen’, kadert zeewachter Van Overstraeten. ‘Je kunt op eender welke plek in de Noordzee een netje uitgooien, het plastic vind je helaas vanzelf. Met het onderzoek wordt bekeken welke biotopen door onze plasticconsumptie bedreigd worden.’

Naast een ecologisch luik koppelde oprichter Wietse van der Werf ook een sociale kant aan het nieuwe project. Gezien de hoge werkloosheidsgraad in havensteden werden er voor de voorafgaande zeewachteropleiding verschillende werkloze jongeren warm gemaakt voor een baan als ranger. Cedric Van Overstraeten was een van de twaalf gelukkigen die de bootcamp met succes volbrachten. ‘Ik was blijkbaar een van de eerste mensen die zich voor de opleiding hadden ingeschreven.’ Ook al is hij oorspronkelijk muzikant van opleiding, toch twijfelde de Antwerpenaar geen seconde toen hij de oproep van de Sea Ranger Service zag. ‘Een droomjob’, noemt hij het. ‘Ik had altijd al een passie voor zeilen en ben nogal een groene jongen. Dat ik op deze manier actief kan deelnemen aan duurzaam natuurbehoud maakt voor mij het plaatje compleet.’

searangers.org

Hawaï, eind jaren zeventig. Wanneer het gebruik van zonnecrème doorbreekt in de Verenigde Staten slaan de Amerikanen massaal aan het smeren. ‘Je zag letterlijk een olielaagje op de zee drijven’, zucht de Hawaïaanse Lisa Bishop. ‘Je kon het ruiken en proeven in het water, op het zand en op de rotsen. We wisten gewoon niet beter.’

De kranige 62-jarige vrouw werkt sinds haar pensioen als voorzitster van Friends of Hanauma Bay, een vrijwilligersorganisatie die zich inzet voor het natuurbehoud in en rond de populaire Hanauma Bay. Het beschermde oceaanreservaat is de tweede meest bezochte attractie van de hele staat. De plaatselijke koralen en riffen kreunen onder de massale toestroom van toeristen, en wel om een heel specifieke reden: zonnecrème.

‘Het was in 2015 dat onze organisatie de studies van Craig Downs onder ogen kreeg, onderzoeker bij het Haereticus Environmental Laboratory‘, herinnert Bishop zich. ‘Hij was de eerste die oxybenzone en octinoxaat linkte aan uitstervende koralen en riffen. Deze twee giftige chemicaliën worden vaak gebruikt in zonnecrèmes. Sommige koralen sterven binnen de 24 uur als ze aan de stoffen worden blootgesteld.’

Nadat een eerste wetsvoorstel werd afgewezen voor een verbod op zonnecrèmes met de bewuste stoffen in Hawaï, trommelde de conservatiegroep Downs op om in het water van de baai de aanwezige chemicaliën te meten. ‘We wilden aantonen dat de baai echt in crisis was’, legt Bishop uit. ‘Wat bleek? Hanauma Bay had de hoogste zonnecrèmevervuiling van heel Hawaï.’

Aan de hand van de studie en het nodige lobbywerk slaagden Bishop en co erin de wet door te drijven. In mei 2018 werd de Hawaïaanse sunscreen ban goedgekeurd bij de overheid. ‘Vanaf 2021 zal het verboden zijn om zonnecrèmes met schadelijke chemicaliën te verkopen’, glundert de zestiger. ‘Gebruik kunnen we helaas niet controleren, we gaan geen sunscreen police opstarten. (lacht) Tot dan zullen we bewoners en toeristen onderwijzen in waarom ze beter opteren voor onschadelijke producten.’

‘Onder meer Palau, Aruba en Key West in Florida kwamen daarna met een gelijkaardig verbod’, zegt Bishop. ‘Ik ben erg trots dat onze kleine staat de weg plaveit voor een gezondere oceaan.’

friendsofhanaumabay.org