Swazi vrouwen houden hiv-besmetting geheim voor echtgenoot

Getrouwde vrouwen in Swaziland met hiv/aids stoppen vaak met de ART-behandeling, uit angst voor verstoting door hun man.

Maandenlang had ze er niet over durven beginnen tegen haar man. Nonkululeko Msibi was erachter gekomen dat ze besmet was met hiv/aids, toen ze als zestienjarig meisje van haar eerste baby beviel in het ziekenhuis in Mbabane. Ze was bang dat ze uit huis zou worden gezet, zei ze, en daarom liet ze de antiretrovirale therapie (ART) schieten, ook al woonde ze amper twee kilometer van de kliniek. Daardoor liep haar dochter ook hiv/aids op, waarschijnlijk door de borstvoeding.

Uitvallers

Msibi is niet de enige vrouw met dit probleem. “Sommige vrouwen komen niet op de juiste momenten terug bij de kliniek”, zegt onderzoeker Thandeka Dlamini. Samen met andere onderzoekers van het Swaziland National AIDS Programma (SNAP) deed ze onderzoek naar uitvallers van het behandelprogramma. Ze stuitte op “socioculturele uitdagingen” die te maken hebben met specifieke genderrelaties.

In juli gaat Swaziland Option B+ uitrollen, de nieuwste behandelmethode die er bestaat voor hiv-positieve moeders. Het bestaat uit een levenslange ART-behandeling voor zwangere vrouwen, die spoedig beschikbaar zal worden voor 4 van de 10 zwangeren die besmet zijn. Dat gaat vooral om vrouwen van 30-34, waarvan in 2010 meer dan de helft hiv-positief was.

Volgens de onderzoekers zorgen Swazi vrouwen beter voor hun gezondheid dan mannen, maar vinden ze het moeilijk om met hiv/aids om te gaan door socioculturele obstakels. Het is vaak een moeilijk dilemma voor ze: luisteren naar hun echtgenoten, of juist de zorgverleners.

Schaamte

In dit conservatieve land werden vrouwen vaak gezien als minderjarigen die hun mannen moesten gehoorzamen. Dat zorgt ervoor, zegt Dlamini, dat vrouwen met hiv/aids bang zijn om verstoten te worden. “Onderwerping kan tot de dood leiden, opstand kan juist tot leven leiden”, zegt een 25-jarige vrouw in het onderzoek. “Maar dat bedreigt wel je waardigheid, en de veiligheid die het huwelijk biedt, en het brengt schaamte als het huwelijk strandt.”

Van de bevolking tussen 15 en 49 jaar in Swaziland is 26 procent besmet, waarvan 110.000 vrouwen. In 2012 kwamen daar 5600 vrouwen bij, blijkt uit cijfers van de VN. Tweederde van de infecties vond plaats bij vrouwen boven de 25, dus in de fase van huwelijk en kinderen krijgen. Ook veel alleenstaande vrouwen lopen hiv/aids op, maar hun overwegingen zijn heel verschillend als het gaat om ART. Getrouwde vrouwen kunnen daar niet alleen toe beslissen. In totaal zitten 9 van de 10 mensen met hiv/aids na een jaar nog in de ART-behandeling, maar dat geldt niet voor zogende vrouwen. Van hen krijgen 7 van de 10 tijdens de borstvoeding geen ART.

Vaardigheden

Volgens Dlamini moeten getrouwde vrouwen vaardigheden aangeleerd krijgen om hierover te praten met hun man, en moet worden onderzocht hoe sommige vrouwen deze lastige situatie wel weten te overwinnen.

Een van hen is Msibi. Haar verhaal, en haar kind, is intussen acht jaar oud. Ze krijgt nu ART, samen met haar man. “Toen mijn kindje ernstig ziek werd, realiseerde ik me dat ik het moest vertellen”, zei ze. Ze kreeg er hulp bij van de zorgverleners. Ze stapte eerst naar haar schoonmoeder, die het al vermoedde. “Dat maakte het makkelijk voor mij om het tegen mijn man te vertellen. Hij vond het eerst moeilijk om te accepteren, maar uiteindelijk deed hij dat.” Hij volgde een training tot hiv/aids-adviseur, en nu kunnen hij en Msibi elkaar helpen om ART goed te volgen. (IPS/MS)