Lijdt ons geluksgevoel onder de coronacrisis? ‘Er is meer angst, maar ook meer solidariteit’

'Gemiddeld genomen is ons geluksniveau min of meer gelijk gebleven.' © Getty Images

De coronacrisis maakt angstige mensen angstiger, evenwichtige mensen evenwichtiger. Dat blijkt uit het Nationaal Geluksonderzoek van NN en de UGent. ‘We zijn gemiddeld niet echt ongelukkiger dan voor de crisis. De kloof tussen het gelukkige en het ongelukkige deel van de bevolking is gewoon groter.’

Een gevaarlijk virus, een nakende economische crisis, sociale isolatie, geslote scholen en een onduidelijk toekomstperspectief. Er is geen Nationaal Geluksonderzoek nodig om te weten dat de afgelopen weken een mentale tol eisen. Verrassend genoeg heeft het gemiddelde geluksniveau in ons land slechts een kleine knauw gekregen: de Belgen geven hun levenstevredenheid een score van 6.62 op 10. Voor de crisis was dat 6.73. ‘Gemiddeld genomen is ons geluksniveau min of meer gelijk gebleven’, legt gezondheidseconoom en geluksprofessor Lieven Annemans van de UGent uit. ‘Er is meer angst, maar ook meer solidariteit. Die twee houden elkaar in evenwicht.’

De onderzoeksleider wijst erop dat de crisis de verschillen in de samenleving scherp gesteld heeft. ‘Een deel van de bevolking is erin geslaagd om zichzelf heruit te vinden. Hun nieuwe levensritme zit hen als gegoten. Ze nemen afstand van het nieuws, leggen hun smartphone regelmatig weg en bewaken hun gemoedsrust. Deze mensen stellen het merkelijk beter dan voor de coronacrisis. Aan de andere kant zien we ook een heel grote groep die meer dan ooit leeft in angst, armoede en eenzaamheid.’

.
.© Getty Images

Bange Belgen

Concreet heeft 46 procent van de Belgen last van angstgevoelens. Ter vergelijking: voor de coronacrisis ging het om 40 procent. ‘Die stijging van zes procent gaat over een half miljoen volwassen Belgen zich angstiger voelen dan voorheen. Dat is een grote groep. Bij sommigen is dat echt ernstig: het aantal angststoornissen is door de coronacrisis verdubbeld. Ook de neerslachtigheid, depressies en financiële stress is toegenomen’, aldus Annemans.

Sommige problemen verdwijnen na de coronacrisis even plots als ze gekomen zijn. De sociale isolatie wordt voorzichtig verbroken, sommige scholen gaan opnieuw open en mogelijks kunnen we dit najaar opnieuw de koffers pakken. Andere problemen zullen pas na de crisis de kop op steken. ‘De naweeën van deze crisis zullen heftig zijn, we kunnen ons verwachten aan een tweede golf van burn-outs en depressies. Sommige mensen zullen last krijgen van een soort post traumatische stress en zullen moeite hebben om te wennen aan de nieuwe normale wereld. Ook de financiële druk op kwetsbare groepen zal enorm toenemen. Dat heeft een enorme impact op het geluksgevoel. Wie onvoldoende middelen heeft om gezonde voeding te kopen en een fatsoenlijk dak boven het hoofd te houden, kan heel moeilijk gelukkig zijn.’

'Mensen die erin slagen om iets te betekenen voor een ander, zijn gemiddeld gelukkiger.'
‘Mensen die erin slagen om iets te betekenen voor een ander, zijn gemiddeld gelukkiger.’© Getty Images

Psychologische basisbehoeften

De levenstevredenheid hangt niet alleen samen met de financiële situatie. Ook onze autonomie, betrokkenheid en competentie zijn belangrijk. ‘Dat zijn onze psychologische basisbehoeften. Door de coronacrisis werd onze autonomie drastisch gereduceerd en moesten we in een razendsnel tempo leren functioneren in een vreemde wereld. Veel mensen werden technisch werkloos, een rol die je per definitie weinig competent doet voelen. Anderzijds ontstond er in de samenleving een ongezien golf van solidariteit en betrokkenheid. De mensen die erin slagen om in deze moeilijke tijd iets te betekenen voor een ander, door bijvoorbeeld boodschappen te doen of mondmaskers te maken, zijn gemiddeld gelukkiger.’

Beleidsaanbevelingen: belbuddy’s en preventie

De resultaten van dit onderzoek moeten helpen om de negatieve gevolgen beperkt te houden en tegelijk de op gang gekomen solidariteit in stand houden. ‘We zien heel duidelijk dat arbeiders en studenten twee kwetsbare groepen zijn. Daar moeten we preventief op in spelen’, aldus Annemans.

De onderzoekers doen een reeks beleidsaanbevelingen die daarbij moeten helpen. ‘Er is de website checkjezelf waar mensen die last hebben van angststoornissen tips kunnen lezen over hoe ze daarmee moeten omgaan. Die tips kunnen voorkomen dat de problemen erger worden en zouden massaal op nationaal niveau verspreid moeten worden’, legt Annemens uit.

Er moet geïnvesteerd wordn in de leefbaarheid van onze steden

Ook de alertheid in de omgeving kan helpen om angst de kop in te drukken. ‘Dokters en apothekers hebben een belangrijke signaalfunctie. Wanneer zij het gevoel hebben dat er iets niet pluis is, moeten ze de mensen naar de juiste hulp kunnen gidsen. Maar ook de directe omgeving kan dingen signaleren. Enkele gemeentes experimenteren al met een soort belbuddysysteem waarbij mensen uit kwetsbare groepen regelmatig worden opgebeld om te horen hoe het gaat. Dat is zeer waardevol en kan op grote schaal worden uitgerold.’

Veel mensen hebben de afgelopen weken tijd gehad om de eigen buurt te verkennen. Er werd massaal gepraat, geapplaudisseerd en geaperitiefd met de buurtbewoners. Die sociale cohesie moet volgens Annemans verder versterkt worden. ‘Er moet geïnvesteerd worden in de leefbaarheid van onze steden. Dat kan je niet doen zonder de mensen daar zelf bij te betrekken’, verklaart de onderzoeker.

Tot slot speelt ook de communicatie van de overheid en de media een grote rol. ‘Er zijn nog altijd mensen die ervan overtuigd zijn dat de samenleving een slangenkuil is waar je je momenteel maar beter niet in waagt. In plaats van die angst te voeden met controversiële titels en een tegenstrijdige informatie, is het beter om gerust te stellen, eenduidige info te geven en de hele bevolking te sensibiliseren voor het juist gebruik van mondmaskers.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content