‘Jongeren hechten wel belang aan wederzijdse toestemming, maar geven niet altijd duidelijk hun grenzen aan’

‘Hoe begin je aan zoiets ingewikkelds als seks als je niet eens op eigen kracht aan de schoolpoort of een kot raakt?’, vraagt Knack Weekend-redacteur Wim Denolf zich af.

De geest van de seksuele revolutie is terug, betoogde een opiniestuk in de Volkskrant vorige maand. Datingapps die de seksuele vrijheid vergroten, meer gendergelijkheid op het gebied van seks, discussies rond normen en stereotypen, experimenten met andere relatievormen: volgens cultuurjournalist Colin van Heezik zijn we getuige van een radicale transformatie van gedrag op het gebied van liefde en seks. Breder en democratischer dan de seksuele revolutie in de sixties, maar met dezelfde inzet: ‘Het gaat erover hoe we de liefde ‘vrij’ kunnen maken: vrij van kleinburgerlijke opvattingen, het knellende instituut van het huwelijk, de overgeërfde christelijke moraal.’

Anders dan in de jaren zestig nemen jongeren deze keer niet het voortouw. Zo bevestigde het University College London onlangs nog eens dat millennials niet gehaast zijn om tussen de lakens te duiken: in een langetermijnstudie van 16.000 millennials was één op de acht nog maagd op zijn 26ste.

Geen tijd voor seks, want te druk met studeren/werken/Netflix/ smartphone, moeite met face to face-contacten wegens het vele texten en sexten: verklaringen voor dat seksuele uitstelgedrag zijn er genoeg. Maar de meest genoemde boos- doeners zijn hyperseksualisering en blootstelling aan porno. Als twaalfjarige vond ik het al heel wat om Jan Wolkers‘ Turks fruit te ontdekken, nu is dat de gemiddelde leeftijd waarop jongens (meisjes volgen een jaar later) kennismaken met porno. Een recept voor onrealistische verwachtingen, complexen en angst voor echte intimiteit, zeggen experts.

Anderen wijzen op de waarden en vertroeteling die millennials in hun opvoeding hebben meegekregen. Wie voortdurend focust op zijn eigen geluk, vrijheid en zelfontplooiing investeert minder snel in seks- en liefdesrelaties met anderen, en hoe begin je aan zoiets ingewikkelds als seks als je niet eens op eigen kracht aan de schoolpoort of een kot raakt?

Alsof het met één partner al niet ingewikkeld genoeg is, wordt polyamorie (meerdere liefdesrelaties tegelijk) nu een trend genoemd, maar dan toch niet bij jongeren. Tinder en de bijbehorende hook-up cultuur leiden dan wel tot kortstondige seksuele contacten en relaties, voor de grote meerderheid blijft het ideaal een monogame relatie. Jongeren houden er dubbele maatstaven op na voor seksueel actieve jongens en meisjes (tot daar de seksuele revolutie), maar zorgen over de losbandige jeugd zijn fel overtrokken, stelde de vzw Pimento vorig jaar: jongeren van nu hebben over het algemeen duidelijke en verantwoorde attitudes op het vlak van relaties en seksualiteit en zijn, als ze er al aan beginnen, veeleer conservatief in hun seksueel gedrag.

Al gaapt er tussen de lakens algauw een kloof tussen theorie en praktijk. Helpt een beetje oefenen dan niet om tot voor beide partijen leukere seks te komen? Je zult als millennial maar naar bed gaan met een leeftijdsgenoot die bij het eerste gestuntel met weerspannige veters, behasluitingen en condooms het noorden en zijn opwinding verliest, die nauwelijks of nooit geleerd heeft om een ander lichaam aan te voelen en met moeite een aarzelende ‘misschien’ van een overtuigde ‘ja’ onderscheidt.

Dat laatste is zeker voor tieners niet evident. Jongeren hechten dan wel belang aan dialoog en wederzijdse toestemming, dat wil niet zeggen dat ze ook actief goedkeuring zoeken of duidelijk hun grenzen aangeven. Doe er het gebrek aan ervaring, onzekerheid en schrik om afgewezen te worden bovenop, en dan is goed en fout gedrag herkennen plotseling niet zo gemakkelijk meer. Sensoa en Theater O’Kontreir gaan daarom na de zomer de boer op met Grensgevallen, een interactieve voorstelling waarin korte scènes herkenbare situaties uitbeelden, die de jongeren dan via hun smartphone beoordelen. Broodnodig, leren de cijfers: één op de vijf Vlaams meisjes en één op de tien jongens krijgt voor ze achttien jaar zijn te maken met grensoverschrijdend gedrag. De helft van de gevallen doet zich voor tussen jongeren onderling.