Hoe symbolisch is Clintons nominatie? ‘Feminisme is een van de weinige constanten in haar carrière’

Een “historische en symbolische overwinning”, zo blokletterden (sociale) media toen Hillary Clinton voldoende stemmen had binnengehaald om de eerste vrouwelijke Amerikaanse presidentskandidaat van een grote partij te worden. Hoe leeft die overwinning in Amerika? Wij vroegen het aan Rudi Rotthier, Knack-correspondent in de Verenigde Staten.

Hoe wordt de nominatie van Hillary Clinton ervaren in de Verenigde Staten?

Rudi Rotthier: Alle koppen in de kranten en bijna alle commentatoren op tv verwezen naar het historisch aspect van haar nominatie. Maar een grote opwinding valt niet te merken, het is zeker niet te vergelijken met wat er te zien was bij de nominatie van Barack Obama acht jaar geleden.

Dat heeft te maken met de kandidaat Clinton, die eerder defensief is. Zelfs haar naaste medewerkers vinden het moeilijk om een centraal thema in haar campagne aan te duiden. Ze wil, samengevat, het beleid van Obama verderzetten, maar iets robuuster optreden in het buitenland. Ze wil de Obama-coalitie voor zich winnen, en dus voert ze een lappendekencampagne, waarbij ze probeert elk van de geviseerde groepen aan te spreken.

Hoezeer heeft ze haar nominatie te danken aan haar geslacht in plaats van haar programma?

Hillary Clinton is in vele opzichten een indrukwekkende kandidaat, bijna elke vraag over politiek kan ze in detail en met becijfering beantwoorden. Ze weet alles over alles. Het is geen grote overdrijving om haar, zoals Obama deed, de meest competente en de best voorbereide presidentskandidaat aller tijden te noemen. Bernie Sanders en Donald Trump zijn veel meer kandidaten van de grote lijnen, wat misschien verklaart waarom zij meer enthousiasme weten op te wekken.

‘Feminisme is een van de weinige constanten in de carrière van Clinton’

Feminisme is een van de weinige dingen die een constante zijn in de carrière van Clinton. En de oudere feministen zijn zeker in de wolken met haar nominatie. Maar het blijft ook bij hen in vele gevallen een verstandshuwelijk. Wat ik vaak van vrouwen hoor: “Ik zal zeker op haar stemmen, maar ik wou dat ik haar sympathiek kon vinden.”

“Bij jongere vrouwen, die in grote meerderheid Sanders verkiezen, speelt het feit dat Clinton de eerste vrouwelijke genomineerde is niet zo. Hen hoor je dikwijls zeggen: “Die vrouwelijke genomineerde komt er sowieso. Dat is nu niet waar om draait, en Hillary is niet de ideale eerste vrouwelijke president.”

Is het terecht dat op die manier getwijfeld wordt aan haar feministische verdiensten?

Rotthier: Van in het begin van haar politieke carrière, als echtgenote van Bill Clinton, heeft Hillary het lastig gekregen door haar feministische overtuiging.

In Arkansas, waar Bill gouverneur was, sprak men schande van een First Lady die haar eigen naam behield, die haar eigen standpunten en een eigen politieke agenda had en die er als een hippie bijliep. Ze bond tot op zekere hoogte in, ze veranderde haar uiterlijk en ze liet haar naam vallen. Ze had – veel later, net voor haar echtgenoot president werd – een interview over hun huwelijksproblemen waarbij ze zei dat ze geen “vrouwtje was dat zoals Tammy Wynette ‘stand by her man’” zou zingen. Maar na dat interview heeft ze zich uitvoerig verontschuldigd bij de zangeres. Ze had het er later ook over dat ze als presidentsvrouw geen koekjes zou bakken. Waarna er ook weer verontschuldigingen kwamen.

Tijdens haar eerste presidentscampagne in 2008 waren vrouwenrechten grotendeels afwezig, omdat ze dacht dat het kiezers zou afstoten.

Tijdens haar eerste presidentscampagne in 2008 was het thema vrouwenrechten grotendeels afwezig omdat ze dacht dat het kiezers zou afstoten. En nu ook weer is het iets dat eerder in mineur speelt. Het dook even op in februari, toen voormalig minister Madeleine Albright tijdens een Clinton-meeting zei dat er een speciale plaats in de hel voorbehouden is aan vrouwen die andere vrouwen niet ondersteunen. Vele jeugdige vrouwelijke Sanders-supporters vonden dat een aanstootgevende uitspraak. Albright heeft zich nadien verontschuldigd.

Clinton vindt het symbolische karakter van haar kandidatuur belangrijk, maar ze betwijfelt of het haar zou helpen, mocht ze het groot uitspelen.

Wat als Bernie Bernice was geweest? Had Clinton dan nog gewonnen?

Rotthier: Er was bijna een vrouwelijke Sanders, senator Elizabeth Warren, maar zij heeft om onduidelijke reden haar kandidatuur niet gesteld. Ik weet niet of zij Clinton zou verslagen hebben. Warren is even rechtlijnig als Sanders, en heeft wellicht iets beter becijferde plannen, maar zij mist de combinatie van boze bompa en knuffelbeer die Sanders aantrekkelijk maakt.

Sanders staat nu onder grote druk om toch Clinton te ondersteunen. Ik denk niet dat haar vrouw-zijn daar een rol speelt. Hij en zijn aanhang vertrouwen er niet op dat zij ten gronde veel zal veranderen in het land. Die aanhang behoort vaak niet tot de partij. Bij de partijleden is er niet zozeer verdeeldheid dan wel gebrek aan enthousiasme voor Clinton.

Verwacht men veel voor-stemmen voor Hillary of veel anti-stemmen voor Trump?

Rotthier: Men verwacht veel anti-stemmen voor de twee. Er is geen kandidaat die meer gehaat is bij Republikeinen dan Clinton. Er is in het land in het algemeen geen kandidaat die meer gehaat is dan Trump.

Bij de partijleden is er niet zozeer verdeeldheid dan wel gebrek aan enthousiasme voor Clinton.

Trump zal zeker inspelen op latent of niet zo latent anti-feminisme. Hij heeft al gezegd dat Hillary geen vijf procent van de stemmen zou halen als ze geen vrouw zou zijn. Uit studies blijkt dat zijn wit kiespubliek de bevoogding afwijst die het denkt te ondervinden van Washington, in het bijzonder van de Democraten en Obama.

Datzelfde onderzoek wijst aan dat die frustratie nog groeit als die vermeende bevoogding van een vrouw zou komen. En Hillary doet weleens van die uitspraken: “Iedereen zal het ermee eens zijn…”, “Ieder redelijke persoon vindt…”, “Dit is niet waar wij Amerikanen voor staan…” Dat versterkt dat gevoel.

Hillary heeft het glazen plafond gebroken als de meest traditionele kandidaat in het veld. Sommige aanhangers hopen dat een vrouw die altijd onder druk heeft gestaan, altijd tegen grote weerstanden heeft opgebokst, zal relaxen eens ze verkozen is, en dan wel weer meer controversieel en innoverend zal durven te zijn.

(KS)