Enquête: Is België werkelijk ‘een paradijs voor transgenders’?

In samenwerking met het Transgender Infopunt lanceert het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen een grote online-enquête op www.transgenderinbelgium.be.

Tien jaar geleden, in 2007, was België een Europese koploper met haar wet rond transseksualiteit. Transgenders die hun geslacht wilden aanpassen, konden dat vanaf dat moment via een administratieve procedure bij de burgerlijke stand en hoefden niet langer langs de rechtbank te passeren waar een rechter hun nieuwe toestand moest vaststellen.

Al snel bleek die wet maar voor een kleine groep transgenders echt bruikbaar: de medische voorwaarden die werden opgelegd voor een wijziging van de voornaam en de geslachtsvermelding waren te streng. Bovendien zijn ze ook strijdig met het mensenrecht om erkend te worden in de eigen genderidentiteit. In 2014 werden genderidentiteit en genderexpressie daarom expliciet opgenomen in de antidiscriminatiewetgeving.

In 2007 organiseerde het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen organisatie een grootschalig onderzoek naar de discriminatie en ongelijkheden waarmee transgender personen in België worden geconfronteerd. Die pioniersstudiewas het vertrekpunt voor heel wat maatregelen, initiatieven en aanbevelingen rond de rechtssituatie van transgenders.

Knelpunten zijn er nog genoeg, bleek uit de studie.’Denk maar aan de gezondheidszorg en bij verzekeringen, waar de behandeling van transgenders vaak nog problematisch is. 60% van de transgender personen in ons land heeft ooit medische of psychologische hulp gezocht met betrekking tot hun genderidentiteitsproblemen. 62% heeft al zelfmoord overwogen en 22% heeft een zelfmoordpoging achter de rug. Dat blijkt onderzoek van het Instituut.

Op het vlak van tewerkstelling ervaren transgender personen heel wat problemen. Wanneer transgender personen wel aan het werk zijn, zijn ze vaak het slachtoffer van pesterijen. 54,1% verbergt zijn genderidentiteit dan ook op het werk. De meest negatieve reacties komen bovendien van collega’s. Wanneer er in een bedrijf een gelijkekansen- of diversiteitsbeleid bestaat, wordt daarin slechts in 9,5% van de gevallen aandacht besteed aan de transthematiek. Zowel werkgevers als transgender werknemers beschikken over te weinig informatie met betrekking tot hun rechten en plichten.

15,6% van de transgender personen in de studie is werkloos, ondanks een vaak hoog opleidingsniveau. Solliciteren verloopt bovendien dikwijls moeizaam. Onaangepaste identiteitsdocumenten en diploma’s verplichten mensen ertoe zich als transgender kenbaar te maken. Scholen en universiteiten zijn er immers (voorlopig nog) niet toe verplicht de naam op de diploma’s aan te passen.

De schokkende cijfers tonen aan dat het bestaande aanbod aan transspecifieke hulpverlening niet volstaat. Nu, op tien jaar tijd is er veel veranderd. Maar is België nu werkelijk een paradijs voor transgenders? Is het voor hen inmiddels goed leven in België? ‘In vergelijking met tien jaar geleden zijn transgenders veel zichtbaarder’, vertelt Liesbet Stevens, adjunct-directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. De verhoogde zichtbaarheid van transgenders is een positieve ontwikkeling, maar Stevens nuanceert: ‘Voor individuele transgenders kan dat ook een grotere kwetsbaarheid betekenen.’

Een aanpassing van de transgenderwetgeving dringt zich op, stelt Stevens: ‘Een van deze dagen wordt de nieuwe transgenderwet gestemd waardoor 2017 een nieuwe mijlpaal kan worden voor transgenders in België.’

In samenwerking met het Transgender Infopunt lanceert het Instituut nu een nieuwe grote enquête op www.transgenderinbelgium.be. Het onderzoek richt zich tot iedereen die gendervariant, gender non-binair, genderfluïde, transgender of transseksueel is, of die aan travestie doet, in België woont en 16 jaar of ouder is. De vragen gaan over een brede reeks onderwerpen: ervaringen op het werk, met familie en vrienden, de gezondheidszorg, over welbevinden, je plaats vinden in de samenleving, discriminatie ervaren, gesteund worden, enz.