‘Eenzaamheid is niet altijd problematisch’: kunstfestival Artefact maakt komaf met clichés

Een still uit de film Amos' World, te zien op Artefacts. © Cécile B. Evans en Galeri Emanuel Layr

Eenzaamheid kent veel vormen en maten. Dat bewijst kunstfestival Artefact met een reeks lezingen, workshops en kunstinstallaties die de hardnekkige clichés erover aan de kant schuiven. ‘Iedereen voelt zich weleens alleen, al durven we dat zelden toe te geven.’

The crazy cat lady, de bejaarden in de Lunch Garden of de buurvrouw die zwijgend achter haar sanseveria’s naar buiten tuurt. Het zijn doorgaans weinig opbeurende stereotypes die onze maatschappij met eenzaamheid associeert. Met het thema ‘Alone Together’ wil het Leuvense kunstfestival Artefact komaf maken met dat soort vastgeroeste denkpatronen. De workshops, expo’s, lezingen en films doen je stilstaan bij enkele cruciale vragen. Wat betekent het om alleen te zijn? Wanneer ben je niet enkel alleen, maar ook eenzaam? En is dat laatste altijd problematisch?

Taboe

‘Naar schatting voelt zo’n 3 à 10 procent van de bevolking zich chronisch eenzaam’, legt KU Leuven-onderzoekster Marlies Maes uit. ‘Dat zijn hoge cijfers, maar het lijkt er niet op dat er tien jaar geleden minder eenzame mensen rondliepen. Het idee dat er een eenzaamheidsepidemie aan de gang is, klopt niet. Er is wel meer media-aandacht voor het thema, waardoor mensen zichzelf sneller als eenzaam zullen bestempelen in de onderzoeken die erover gebeuren. De volgende stap is dat we er ook open over praten met elkaar. Er rust nog altijd een taboe over het onderwerp.’

Om dat taboe van de baan te helpen, moeten we onze manier van denken over eenzaamheid aanpassen. ‘Eenzaamheid is het gevoel dat je iets mist in je sociale leven: dat kan kwantitatief of kwalitatief zijn. In geval één mis je gezelschap, in geval twee mis je goed gezelschap’, verduidelijkt de onderzoekster.

'Sleeping Heart van Annette Messager
‘Sleeping Heart van Annette Messager© Annette Messager

‘Wanneer je sociale situatie wijzigt, kan je je gedurende een bepaalde tijd eenzaam voelen. Wie verandert van school, naar een andere stad verhuist of plots opnieuw single is, zal zich wellicht even eenzaam voelen. En eigenlijk is dat net goed. Het vervelende gevoel dat voortkomt uit die eenzaamheid, motiveert om ons actie te ondernemen om er wat aan te doen. Je gaat op zoek naar nieuwe vrienden of je kijkt hoe je bestaande relaties kan verdiepen. Bijna iedereen voelt zich weleens eenzaam in het leven. Dat hoeft heus niet altijd problematisch te zijn.’

Sociale media: vloek of zegen?

Op Artefact worden de tekeningen van Liana Finck tentoongesteld. Met haar eenvoudige schetsen wist de Amerikaanse cartoonist meer dan 340.000 volgers op Instagram te verzamelen. Wellicht omdat haar tekeningen erg herkenbaar zijn voor de vele jongeren die ze vanuit het slaapkamer zien passeren op hun smartphonescherm.

1.0lianafinckhttps://www.instagram.com/lianafinck11285554772211104453616411052_1128555477Instagramhttps://www.instagram.comrich658

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
https://scontent-cdg2-1.cdninstagram.com/v/t51.2885-15/sh0.08/e35/s640x640/80107445_688315981698616_5342483334420901357_n.jpg?_nc_ht=scontent-cdg2-1.cdninstagram.com&_nc_cat=104&_nc_ohc=3kbxYrivcK0AX-d2bh1&oh=0d543dfe90cbe1964516620a7fdb6621&oe=5EB98C22640640

‘Sociale media kunnen eenzaamheid in de hand werken, maar het omgekeerde is ook waar. Ze maken het gemakkelijker om elkaars leven vanop afstand te volgen en nieuwe mensen te leren kennen’, aldus de onderzoekster. Sociale media krijgen vaak de kritiek dat ze geen realistische afspiegeling zijn van het echte leven en daarom nefast zijn voor het zelfbeeld, maar ik vraag me vaak af of dat in de offline wereld dan zo ongelofelijk anders is. Als je elkaar op een feestje tegenkomt, dan vertel je toch ook vooral de leuke vakantieherinneringen? Bovendien denk ik dat veel mensen intussen wel weten dat een oneindige stroom aan fantastische foto’s onmogelijk representatief kan zijn voor iemands hele leven.’

Tot slot is er nog het verschil tussen eenzaamheid en alleen zijn, twee zaken die vaak onterecht met elkaar worden verward. ‘Alleen zijn is een objectief gegeven, eenzaamheid is een subjectief gevoel. Alleen zijn is niet noodzakelijk vervelend, soms hebben we het zelfs nodig. Eenzaamheid voelt altijd vervelend en betekent voor iedereen iets anders.’ Met spiegels, installaties, beelden en geluiden wil Artefact de verschillen tussen die twee scherp stellen.

Artefact wordt georganiseerd door het Stuk in Leuven en loopt van 14 februari tot 1 maart. Op 17 februari kan je een lezing van Luc Goossens en Marlies Maes bijwonen rond eenzaamheid en alleen zijn. Alle praktische info via artefact-festival.be

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content