Drie Belgen bleven in Cambodja: ‘Ik heb een terugkeer maar heel even overwogen’

Het nieuwe schoolgebouw van Mark Desmaele is zo goed als klaar. Nu is het wachten op de leerlingen. © Mark Desmaele

Vorige maand zijn de laatste repatriëringsvluchten vanuit Zuidoost-Azië vertrokken. Toch kozen verschillende Belgen ervoor om in een ontwikkelingsland als Cambodja te blijven. Hun passie voor het land is groter dan de angst voor corona.

‘De nieuwe school is bijna klaar’, vertelt Mark Desmaele mij, terwijl we een hoog klaslokaal binnenstappen waaraan een groepje arbeiders de laatste hand legt. De 180 leerlingen van zijn Angkor Tree Project hadden rond deze tijd in dit gebouw les moeten krijgen. ‘Bedoeling was om te starten na het Cambodjaanse Nieuwjaar, dat half april wordt gevierd’. Maar het coronavirus besliste er anders over. De regering liet eerst de scholen hier in Siem Reap sluiten, in het noorden van Cambodja. Later volgde hoofdstad Phnom Penh en ten slotte de rest van het land.

‘Het is nu voorlopig behelpen met online-onderwijs, maar de meeste families hebben onvoldoende computers of gsm-toestellen’, zegt Desmaele. De datum voor heropening is intussen verschoven naar november.

Wij voelen ons hier veilig, dit is een overlevingseconomie

Hector Leemans

Zo’n honderd kilometer verderop, in Sisophon, biedt ook de organisatie van Martin Maindiaux lessen aan als aanvulling op het gewone onderwijs. De leerkrachten van Kinderen van de Mekong (Les enfants du Mékong) gaan hiervoor bij de families thuis. ‘Maar we hebben ook zes centra waar we de kinderen begeleiden.’

In totaal gaat het over 3400 leerlingen die verspreid wonen over dorpen in de grensstreek met Thailand. Veel Cambodjanen vluchtten naar dit gebied in de jaren tachtig, toen er na het Rode Khmer-bewind een burgeroorlog uitbrak. ‘Toen eind jaren negentig de opvangkampen hier sloten, hebben wij ons het lot van de jongeren uit deze regio aangetrokken’, vertelt Maindiaux. Intussen woont hij al 23 jaar in het Zuidoost-Aziatische land. ‘Sinds 2011 heb ik de dubbele nationaliteit, eigenlijk voel ik me geen Belg meer.’

Officieel geen vuiltje aan de lucht

Intussen is Cambodja in rustiger vaarwater gekomen, maar het is nog steeds een ontwikkelingsland. De huidige premier, Hun Sen, is al 35 jaar aan de macht en bestuurt het land met ijzeren hand. Kritiek hebben op zijn beleid is niet zonder risico. Maar de officiële coronacijfers doen toch wenkbrauwen fronsen. Volgens de informatie van de overheid, is hier nog niemand aan het virus overleden. Van de 123 vastgestelde besmette gevallen zou er op dit moment nog één patiënt in het ziekenhuis verblijven, de anderen zijn genezen verklaard.

‘Natuurlijk zijn hier covidgevallen die de radar niet halen. Vooral als je weet dat er kort voor de uitbraak nog vliegtuigen uit Wuhan zijn geland’, zegt Hector Leemans. Hij is een Vlaamse arts en woont al sinds halfweg de jaren negentig met tussenpozen in Cambodja. ‘Er is maar één labo, het instituut Pasteur in Phnom Penh, dat testen uitvoert. Bij overlijdens worden meestal geen vragen gesteld, de officiële doodsoorzaak is zeker niet altijd bekend. Als er mensen aan covid-19 zouden sterven, komen we dat niet te weten.’

Toerisme tot nul herleid

‘Ik vraag me af of er een genetische verklaring is voor het lage cijfer. In elk geval voelen wij ons hier veilig, dit is een overlevingseconomie’, zegt Leemans, verwijzend naar de manier waarop Cambodjanen een genocide én een burgeroorlog te boven zijn gekomen. ‘Al is het natuurlijk wel zo dat het toerisme een serieuze slag heeft gekregen.’

De leerkrachten hadden schrik dat het nieuwe schoolproject zonder mij helemaal zou stilvallen

Mark Desmaele

Dat beaamt ook Mark Desmaele in Siem Reap. De stad ligt vlakbij de beroemde tempels van Angkor Wat en leeft normaal gezien van de toeristen. ‘Wij schatten dat 60 procent van de Cambodjaanse gezinnen teruggekeerd zijn naar het platteland, omdat ze in de stad geen baan meer hebben’. Om het contact met de leerlingen niet te verliezen, probeert Desmaele een uitzonderlijke toestemming van de overheid te krijgen om zijn school opnieuw op te starten. ‘De klaslokalen in het nieuwe gebouw zijn groot genoeg om de leerlingen op voldoende afstand van elkaar les te laten volgen. We voorzien ook in wastafels aan elke ingang, zodat de hygiënemaatregelen gerespecteerd kunnen worden.’

Voor Martin Maindiaux in Sisophon is heropenen geen optie. De leerlingen krijgen online lessen en er worden oefeningen rondgestuurd. ‘Onze leerkrachten gaan één keer per week naar de dorpen om het huiswerk op te volgen. De zelfdiscipline is voor veel leerlingen niet evident, maar voorlopig werkt dit systeem.’

Gekozen voor Cambodja

Blijft de vraag of deze dappere Belgen geen schrik hebben voor hun eigen gezondheid. Wat als je in een ontwikkelingsland moet opgenomen worden in het ziekenhuis? Maindiaux moet even lachen als ik hem de vraag stel. En dan somt hij zijn medische geschiedenis op. ‘Ik ben in Mexico geopereerd nadat ik tijdens een aanslag een kogel in mijn long had gekregen. Twee maanden na de kernramp in Tsjernobyl ben ik naar Rusland gereisd voor een vertaalopdracht; ik ben er ziek geworden en heb drie maanden in een hospitaal gelegen. Ik heb al vier keer dengue-koorts gehad. En malaria hier in Cambodja. Ik heb al zoveel ziektes opgelopen, ik denk wel dat ik een coronabehandeling ook zou overleven.’

Desmaele geeft toe dat hij getwijfeld heeft, maar uiteindelijk heeft hij voor zijn school gekozen. ‘De leerkrachten hadden schrik dat het nieuwe schoolproject zonder mij helemaal zou stilvallen. Ze hebben me gesmeekt om niet weg te gaan. Tenslotte kan ik me hier nuttiger maken dan in België’, zegt hij. Zijn belangrijkste opdracht is nu de voorbereiding van het volgende schooljaar. ‘Voorlopig kunnen we nog teren op onze reserves, maar de kas dreigt leeg te raken als we geen extra sponsors vinden.’

Ook arts Hector Leemans voelt zich veiliger in Cambodja, al heeft hij wel zuurstofflessen in huis gehaald voor het geval hijzelf of zijn veertienjarige dochter daar behoefte aan zou hebben. ‘Ik vermoed niet dat het probleem hier medisch gezien nog escaleert, anders was dat al lang gebeurd. Ik denk dat Cambodja recupereert als mensen opnieuw internationaal willen reizen. Maar dat kan misschien nog een paar jaar duren.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content