Van moestuin tot naaldbos: een stukje natuur op het dak van een oude fabriek

Een zwembad, naaldbomen, een moestuin en kippen op het dak van een oude fabriek: wat begon als een grap, groeide uit tot een indrukwekkende daktuin. Een ongetemd stukje natuur in de stad, ontworpen door tuinarchitecten Bart & Pieter.

Achttien jaar geleden stuitte de opdrachtgever op een oud fabriekspand en braakliggend terrein in Borgerhout, Antwerpen. De schaal en de ligging van het gebouw brachten hem op het idee om er een bijzondere groene stek midden in de stad te creëren. Het duurde wel nog even voor hij de tuinarchitecten Bart & Pieter hiervoor in de arm kon nemen. Eerst moest er een nieuwbouw komen. Architect Joachim Walgrave maakte het ontwerp. Opvallend is het buitenzwembad, dat via de leefruimte en de keuken bereikbaar is en aansluit op de rest van de platte daken. ‘Dat zwembad is eigenlijk begonnen als een grapje. Maar achteraf gezien ben ik er heel blij mee. Elke dag neem ik een frisse duik’, vertelt de bewoner. Het zwembad zorgt voor veel animo. Om de poolparty’s , barbecues en playdates van de kinderen af te schermen van de buren, werd er een groene, natuurlijke buffer aangelegd van wintergroene struiken, bloemen en bomen.

Geen cliché

Boven op het platte dak kwam er een ruwe tuin, die recht uit Californië lijkt te zijn overgevlogen. ‘De bewoner wilde een wild stukje natuur met veel groen. Het ontwerp mocht niet te braaf zijn, en vooral geen cliché. De mogelijkheden waren eindeloos omdat het dak veel gewicht kon dragen’, legt tuinarchitect Bart Haverkamp uit. Dat laatste was vooral belangrijk voor de aanplanting van grote bomen, zoals de Taxus baccata ‘Fastigiata’, een mooi alternatief voor de Italiaanse cipres, die de opdrachtgever zo graag wilde. Taxussen zijn schitterende haagplanten met glanzende, zachte en donkergroene naalden. Ze worden met staaldraad vastgebonden opdat ze niet uit elkaar zouden vallen. Een andere boom die naast het zwembad staat, is de Pinus strobus ‘Radiata’, een traag groeiende, laag blijvende dwergconifeer met breed uitgaande groei en lange, grijsblauwe naalden.

Maaien en sproeien

Een naaldbos verwacht je niet op een hoogte. Gazon evenmin. Toch doet gras het opvallend goed op een dak, omdat het er vaak meer licht krijgt dan in een tuin. ‘Er is veel vraag naar gazon op daken’, zegt de tuinarchitect. ‘Het is kindvriendelijk en geeft een echt tuingevoel. Bovendien doet gras je onmiddellijk vergeten dat je op een dak zit. Klein nadeel is dat het na een regenbui traag droogt. Grind is veel sneller weer beloopbaar.’ Een grasmat vraagt ook meer onderhoud, zoals wekelijks maaien en soms sproeien, maar dat mag geen reden zijn om het niet te overwegen. De voordelen van een groendak zijn aanzienlijk: het beschermt de dak- bedekking, het vangt regenwater op, het isoleert de woning tegen zomerse hitte en het dempt geluid uit de omgeving. Planten op je dak filteren ook fijnstof en helpen zo de luchtkwaliteit te verbeteren. En de buren fleuren er ook helemaal van op.

Graag ruig

Maar uitsluitend gras is saai. ‘Het is niet spannend als je tuin in één oogopslag te vatten is. Het is net fijn om al wandelend nieuwe planten en bloemen te ontdekken’, weten tuinarchitecten Bart & Pieter. Daarom hebben ze in het ontwerp verschillende zones uitgetekend. Gemengde borders en struikengordels trekken bijen, vlinders, vogels en insecten aan, en brengen meer schwung, diepte en kleur in de tuin. Een wilde bloemenmix van tuinhibiscus, allium, glansmispel, vuurpijlen en duizendknoop zorgt het jaar rond voor bloei. Tropische grassen en planten met bonte bladeren, zoals de Japanse mispel en Fatsia japonica (vingerplant), blijven het hele jaar groen.

Hoewel de daktuin er woest en ongetemd uitziet, wordt hij goed onderhouden door de bewoner, die groene vingers heeft. Op het dak van de eerste verdieping legde hij zelf een moestuin aan en bouwde hij een kippenhok voor een stelletje Mechelse koekoeken. Hij is graag bezig in de moestuin en dat het er in zijn tuin ongeregeld aan toegaat, vindt hij geen probleem. Ruig kan ook, dat is lekker rock-‘n-roll.