In Brugge verbouwde interieurarchitect Tom Callebaut zijn privéwoning tot een open huis waar iedereen welkom is. Ook om te vergaderen of te petanquen. ‘Mijn woning is meer dan een dak boven ons hoofd.’
De manier waarop wij leven zit diep geworteld in onze Vlaamse klei. Om daar verandering in te brengen heb je een open geest nodig. Buiten de lijntjes kleuren volstaat niet, je moet de lijntjes weggommen. Dat deed de Brugse interieur-architect Tom Callebaut (47): hij tekende een huis waar de grenzen tussen binnen en buiten nauwelijks nog bestaan.
De grensvervaging begint al in de tuin. ‘Ik noem het een buitenkamer’, zegt Tom. ‘Uiteraard heeft dit huis ramen en een deur, maar bij mooi weer staan ze altijd open. Wij léven dan ook echt buiten.’ Vorige zomer stond Toms bed niet in de slaapkamer maar op het terras. ‘We hingen er een muskietennet rond en sliepen maandenlang buiten.’ De woning heeft aan meerdere kanten een overdekt terras waarlangs een gordijn in zeilstof wappert dat beschermt tegen regen en wind. Een hangmat, zitnissen en een buitendouche creëren een ‘leefruimte-in-de-tuin’ voor het gezin van vijf.
‘Toen we beseften hoeveel er buiten eigenlijk kan, zelfs in België, was dat voor ons een bevrijding. In februari al nemen wij een fleece, steken een vuurtje aan in de korf en drinken een aperitiefje met uitzicht op de bomen. Dit huis beweegt zoals eb en vloed. Vijf maanden lang leven wij alleen buiten. Dan worden de dagen langzaam kouder en donkerder en trekt de woning zich terug in zichzelf. Ze klapt als het ware in.’
Seventiesclichés
Dertien jaar geleden stond hier een bungalow met kleine kamertjes en een donkere, onbewoonde zolder. Tom toont foto’s van vroeger, een plakboek vol seventiesclichés: vast tapijt op de grond, vaalgele tegels in de badkamer, een tuin omgeven door hoge hagen en ingepalmd door een serre, een tuinhuis én een veranda. ‘Die stijl sprak mij uiteraard niet aan’, vertelt Tom. ‘Maar in de bungalow hing wel een vrolijke vakantiesfeer. En ik wist toen al: als ik die haag verwijder, heb ik een prachtig uitzicht.’
In Toms achtertuin ligt het natuurgebied Ryckevelde. ‘Je zag het niet, omdat het verstopt zat, maar het was er wél.’ Achter de haag, een typisch Vlaams fenomeen. ‘Vlamingen planten een haag, omdat iedereen het doet. Dat geeft een gevoel van bescherming. En ‘we moeten onze privacy toch bewaken’, klinkt het dan.’ Vandaag is Toms haag weg, net als die van de buren. Toms visie op wonen werkt aanstekelijk. ‘Onze kinderen spelen en ravotten nu allemaal samen.’
Het huis werd in twee fases verbouwd. Een eerste keer dertien jaar geleden; toen sneuvelden de kleine kamertjes. Een tweede keer vorig jaar; toen sneuvelde de haag, op zolder kwamen er ‘slaaphutten’ voor de kinderen en het concept ’tuin’ kreeg een nieuwe invulling. ‘We hebben ons huis opengeklapt en buitenruimten bijgebouwd’, zegt Tom. Die buitenruimten worden voor een deel afgebakend door een gordijn, maar ook door nieuwe muren in groen beton. ‘Door ze die kleur te geven, zweven ze ergens tussen natuur en architectuur. Als je buiten iets bouwt, krijgt het na een jaar toch een mosgroene laag, dat brengt extra poëzie.’
Duizend mensen op bezoek
Passeer je Toms huis via de straatkant, dan kun je zo zijn tuin/buitenkamer aan de voorzijde binnenwandelen en er een tuinbank, -tafel of bloempotten stelen. Maar dat gebeurt niet. ‘Hier wordt nooit iets gestolen. Sociale controle is de beste bescherming, veel efficiënter dan een haag.’
Dat we meer ‘open’ kunnen leven dan we denken, trekt Tom Callebaut ook door naar de buurt. ‘Met draperieën én gordijnen én driedubbele sloten én een poort én een haag sluit de gemiddelde Vlaming zich op in zijn huis. De buitenwereld is slecht: dat idee geef je mee aan kinderen. En daar moeten zij dan in opgroeien?’ Tom pakt het anders aan. Het voorbije jaar kwamen in zijn huis bijna duizend mensen over de vloer voor workshops, een buurtdrink of een filmavond. Iedereen is welkom om iets te organiseren, zolang de activiteit een sociaal doel heeft of mensen samenbrengt. ‘Dat is het basisconcept van deze woning. Niemand hoeft daarvoor te betalen. Ik beschouw mijn huis als een deel van de buurt. Een huis dat alleen comfort biedt, is een plek waar je in slaap valt.’
Muntplukkerij
Tom had op school een leerkracht Frans die op het einde van de les steevast een filosoof introduceerde. De ideeën van Jean-Jacques Rousseau bleven hem bij. De wereld is van niemand en de vruchten zijn van iedereen. ‘Miljarden mensen voor mij hebben onze aarde gemaakt tot wat ze nu is. Ik kom hier gedurende een belachelijk korte tijd genieten en ik hoop dat ik iets kan achterlaten voor de bewoners na mij.’
Veel mensen zouden dat als naïef omschrijven. ‘Daar ben ik mij van bewust’, lacht Tom. ‘Stad Brugge, bijvoorbeeld, was eerst in paniek. Oei, iemand die zijn privé-eigendom ter beschikking wil stellen van de buurt!’ Tot ze op bezoek kwamen en met eigen ogen de impact van een ‘open deur’ konden zien. Intussen heeft de stad geïnvesteerd in een petanquebaan en wordt er zelfs vergaderd bij Tom thuis. Als bezoekers toch een bijdrage willen leveren, kunnen ze storten voor een vzw die als doel heeft andere, soortgelijke projecten te laten groeien.
In het begin merkte Tom dat buurtbewoners gegeneerd de andere kant op keken als ze voorbijkwamen. ‘Want wij doen de gordijnen niet dicht. Gelukkig zijn de mensen dat ondertussen gewend en zwaait iedereen.’ Tom en zijn gezin zijn de buren waar de buren een eitje komen halen. Het duurde wel even voordat die buren de ‘grens’ durfden over te steken. ‘Een tijdlang had ik vooraan een moestuin waar iedereen munt mocht plukken. In het begin deed niemand dat.’ Pas toen Tom er een schaar hing met een briefje ‘free mint for a free mind’ erbij, zetten ze hun schroom opzij.
‘Ieder voor zich, binnen zijn eigen vierkante meters, dat zit vandaag in onze woongewoonten ingemetseld. We leven in een maatschappij waar iedereen al zoveel heeft. Een beetje meer delen kan geen kwaad. Daarvoor hoef je niet te verbouwen zoals ik deed. Een zitmeubel in je voortuin doet al wonderen. Of zet gewoon af en toe een taart op je vensterbank.’
ID Tom Callebaut
° Bekend als interieurarchitect van de eerste heroriëntering van een kerk in Vlaanderen, in 2002.
° Docent aan de KU Leuven.
° Zijn bureau tc plus verbouwt woningen en is gespecialiseerd in de herbestemming van leegstaande kerken en sacrale ruimten. Callebaut schrijft een doctoraatsverhandeling over dat onderwerp.
° ‘Een huis is meer dan een dak boven ons hoofd’, is de korte samenvatting van deze woning. Maar tien woorden doen die mooie filosofie te weinig eer aan. Meer weten? Toms deur staat altijd open.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
