Frankrijk is niet enkel het land van kaas en wijn, ook van de gebakken klei. Overal ontdek je pottenbakkersdorpen waar traditionele pottenbakkers én keramiekkunstenaars in de zomer hun deuren wijd open zetten. Dit is een bijzonder verrassende tocht doorheen het land, met haltes waar je anders nooit komt.
Keramiek is in, ook bij onze zuiderburen. In tientallen Franse dorpen zijn er schitterende keramiekateliers waar klei wordt gedraaid, geboetseerd en gebakken. Op veel plaatsen worden ook tijdens de zomer pottenbakkersmarkten georganiseerd. Het zijn doorgaans eeuwenoude centra die heropleven. Het is heerlijk om deze landelijke plekjes te ontdekken, ver weg van de toeristische routes. We vertrekken in het noorden, in het kleine centrumEnglefontaine(1) nabij Le Quesnoy, met enkele ateliers en waar je ook stages kunt volgen tijdens de zomer.
Maar hét pottenbakkersdorp bij uitstek, La Borne (2), ligt in het midden van het land, nabij Bourges. Daar brandde al in 1260 een oven en waren in 1914 nog 14 ateliers actief, in ’50 nog slechts vijf. Toen kwamen er artistieke pottenbakers uit Scandinavië, Australie en Engeland en werd La Borne herboren. Nu is het een begrip. In het museum krijg je alles te zien, van antiek tot hedendaags. Zestig kilometer zuidelijker kom je in pottenbakkersdorp Les Archers (3), gehucht van Le Chatelet-en-Berry, met zeven ateliers, waar we onder meer de werkplaats bezoeken van de hedendaagse ceramist Patrick Crulis. Ook dit is een oud pottenbakkersdorp dat herleeft.
Het zuiden van Frankrijk trekt heel wat keramiekkunstenaars aan uit binnen- en buitenland. Nabij Montélimar ligt het pittoreske GrasDieulefit /Gras(4) met liefst veertig ateliers. Nabij Montpellier kom je in het middeleeuwse Saint-Jean-de-Fos waar je eerst het Argiléum bezoekt, een kleimuseum, en vijfentwintig ateliers. Tussen Albi en Toulouse bots je op het schilderachtigeGrasGiroussens/Gras(5), een belangrijk keramiekdorp met museum en tientallen ateliers. Op een steenworp van Avignon, richting Alès, ontdek jeGrasSaint-Quentin-la-Poterie /Gras(6), nog zo’n idyllisch plekje.
Wie even doorrijdt naar de kust komt in Vallauris Golf-Juan (7), ooit het Mekka van de moderne keramiek toen Suzanne Ramié, Roger Capron en Pablo Picasso er kwamen werken. Je kunt niet alleen het atelier waar Picasso actief was, Madoura, bezoeken, maar ook de werkschuit van Cédric Massier, telg uit een beroemd pottenbakkersgeslacht dat al rond 1900 een begrip was. De komst van Picasso gaf het centrum een boost, waardoor ook de keramiekbiënnale ontstond, die daar volgend jaar weer plaatsgrijpt.
Daarnaast leggen veel centra zich toe op de traditionele pottenbakkerskunst. Deze traditie blijkt nog zeer levendig in de Elzas, rond Soufflenheim (8) en in Anduze (9) in de Gard, waar de wereldberoemde tuinpotten worden gemaakt in verschillende ateliers. Tussen Auxerre en Bourges ligt Saint-Amand-en-Puisaye (10) waar middeleeuwse tegels en allerlei architecturale keramiek wordt vervaardigd om gebouwen te restaureren.
Maar ook in de Calavados, te Noron-la-Poterie (11) worden sinds mensenheugenis ‘epis de faitâge’ gemaakt, dakversieringen met vogels en figuren. Een traditie die ook bij ons rond 1300 levendig was maar teloorging. Deze nokversieringen maken de Normandische architectuur extra mysterieus. Vergeet ten slotte ook niet de ontelbare keramiekmarkten te bezoeken, die overal in Frankrijk plaatsgrijpen en waar niet enkel vaatwerk, maar ook kleikunst wordt aangeboden, voor info: www.collectif-ceramistes.org.
Piet Swimberghe
Kaart van de route
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier