Architecten denken out of the box: van een eenvoudig arbeidershuisje tot prachtige diamant

Verdient een klein, standaard arbeidershuisje meer dan een banale uitbouw? Tuurlijk wel, vindt Atelier Vens Vanbelle. Ze tekenden er eentje dat wat weg heeft van een mijnschacht, inclusief diamantvormig kookblok. Wel tof, maar niks voor mij, denk je misschien. Laat dat net het grootste compliment zijn voor de architecten.

Ze sieren zoveel straten in ons land, charmante bakstenen gevels van een vijftal meter breed. En onder het dak, een verzameling van kottekes verbonden door een trap, met wat geluk een veranda. Het is zo’n arbeidershuisje dat Mario op de kop wist te tikken via een openbare verkoop in 2014.

Het lag voor de hand dat hij voor de verbouwing ervan eerst bij zijn jeugdvriend, architect Maarten Vanbelle, zou aankloppen. Samen met Dries Vens vormt die het vaak gelauwerde Atelier Vens Vanbelle. “Maar ik kreeg een gereserveerd antwoord”, herinnert de veertiger – jobcoach in de sociale sector en drummer in zijn vrije tijd – zich. “Ze gaven me huiswerk en een duidelijke boodschap. Als ik zelf al perfect wist hoe ik de ruimte ingedeeld zag en hoe het eruit moest zien, konden ze me naar een uitstekende collega doorverwijzen. Ze wilden vooral de vrijheid hebben om hun ding te doen op basis van wat ik nodig had.” Een conditio sine qua non voor het duo. “Niet omdat we ons ego zo verheerlijken, hoor”, kadert Vens achteraf via Zoom. “We willen dat de bouwheer of -vrouw écht met ons meestapt in een avontuur. Dat ze verrast worden en hun idee-fixen loslaten. Dan pas kunnen we een ingreep naar dat speciale niveau tillen.”

En daar is ook een realistisch budget voor nodig. Vandaag nog méér dan voor al de crisissen die we intussen te verwerken kregen en nog krijgen. “Je kunt geen Lamborghini wensen als je het budget hebt van een Tesla. We kunnen heel ver gaan, maar niet toveren.”

Vuist in het gezicht

Wie arbeidershuis en uitbouw zegt, verwacht een lange platte doos, eindigend op een raam, met ergens onderweg een lichtstraat. En dat is eigenlijk ook wat Atelier Vens Vanbelle in grote lijnen uittekende. Alleen wisten zij er iets spannends van te maken, allesbehalve eenheidsworst.

De betonnen vloer doopten ze in het tomatenrood, wat je vroeger wel vaker zag in buurtsupermarkten of garages. De wanden en het plafond in geverniste berkenmultiplex sierden ze beurtelings met grote kruisen in constructiehout, een structuur die doorloopt tot in de stadstuin. Door de lichtstraat te bekleden met spiegelende Dibond-platen – een trademark van de architecten – vormt het zonlicht op haar beurt extra zonnekruisen bij mooi weer. Het kookeiland in geborsteld inox is niet rechthoekig, maar telt vijf hoeken, zoals een diamant. Vonden ze hun inspiratie in een mijnschacht, dan? “Daar lijkt het wel op, achteraf”, lacht Vens. “Maar dat was nooit het initiële plan”, vult Vanbelle hem vanachter zijn computer aan. “Het is eerder het gevolg van een aantal ontwerpbeslissingen omdat we geen banale, steriele, brave doos wilden neerpoten. Er bestaat ook zoiets als een funfactor, hè.” Wel tof, maar niks voor mij, denk je misschien. Laat net dat het grootste compliment zijn voor Vens Vanbelle. “Omdat het ook echt voor Mario is ontworpen. Op zijn maat én volgens zijn wensen. Maar dan met een vuist-in-het-gezicht concept. We doen niet aan bandwerk.”

Om de gigantische bakstenen muur van een loods waar de tuin aan grenst wat tegenwicht te bieden, kwam het idee van een structuur die geborgenheid kon bieden. Over de vorm van de keuken was geen twijfel: een rechthoek zou te veel ruimte innemen en het geheel ook te statisch en onpraktisch hebben gemaakt. Het hout moest voor gezelligheid zorgen, de rode vloer voor warmte. Al was dat laatste toch een serieus punt van discussie tussen bouwheer en architect. Mario lacht: “Met handen en voeten hebben ze me de meerwaarde van die kleur proberen bij te brengen. Maar ik bleef twijfelen: zoiets breek je achteraf niet snel uit. Dries en Maarten namen me uiteindelijk mee naar de Scala, een theater in het Gentse met zo’n vloer. Toen ik instemde, was het feest. Ik ben dan ook gestopt met te blijven denken aan veiligere keuzes.”

Luizen in de pels

Tijdens de wekelijkse werfbezoeken van Dries kwam Mario met andere vragen op de proppen. Of hij met Maarten ineens de slaapverdieping en de badkamer wilde bekijken.

Ook al was hij single en kinderloos op dat moment, toch raadde het duo hem af om van de zolder één kamer te maken. De steunmuur werd vervangen door een houten skelet dat zicht en licht doorlaat, maar met een paar gyprocplaten en isolatie toch een muur kan vormen. “Je weet nooit wat de toekomst brengt. De partner van je dromen of een doorverkoop van de woning, bijvoorbeeld.” De wand is als paravent ontworpen. De verbindingen waren noodzakelijk, de architecten hebben er gewoon meer voorzien zodat Mario er planten of andere spullen op kon schikken. “Soms doen we iets puur voor het design, maar als het functioneel én mooi kan zijn, des te beter.”

De ruime badkamer knipten ze visueel in twee. Van de douche en het bad maakten ze één polyestercel zoals je ze nog kunt vinden in de F1-hotels naast de snelweg. Het materiaal is populairder dan ooit in verbouwingen. Het is betaalbaar en je ontwijkt er de keuzestress rond tegels, vloer en voegen mee. Bovendien maakt het alles waterdicht. “Vaak is een badkamer een verzameling van dure sanitaire onderdelen die in de ruimte worden verspreid. Dit is zoveel eenvoudiger en je hebt achteraf geen dure badkamermeubelen meer nodig, want alle aandacht gaat automatisch naar de badcel. Je zet daar een ferme kleur op en klaar.” Al is het currygeel wel een verdienste van Mario. “Ik ben nochtans niet zo’n avonturier als het op kleuren aankomt. Ik had Dries en Maarten nodig om dat kantje in mezelf wakker te schudden. Ze waren de luizen in mijn pels, zeg maar. Maar dan van de aangename soort.”