Als oorlog de geschiedenis uitwist: expo eert design uit Libanon

Na de jarenlange burgeroorlog stond een nieuwe generatie designers op in Libanon, zegt product- en interieurontwerper Carlo Massoud. Een selectie van zijn werk in Beiroet is momenteel te zien in Le Grand-Hornu.

‘Een van de belangrijkste kenmerken van het hedendaagse Libanese design is zijn diversiteit’, zegt ontwerper Carlo Massoud ((37), die zijn designstudio in Beiroet opende in 2013. Zijn veelzijdige oeuvre is vaak geïnspireerd op sociale, politieke en culturele kwesties en omvat zowel maatwerkmeubelen, lampen en sculpturale objecten als verpakking, beursstands en interieurs. Een selectie ervan is momenteel te zien in de tentoonstelling Beiroet. De tijden van het design in Le Grand-Hornu.

Het is de eerste keer dat een expo de Libanese designwereld echt in kaart brengt, zegt Massoud niet zonder trots. ‘Een van onze rijkdommen op designvlak is de grote verscheidenheid. Elkeen heeft zijn eigen manier van denken en tekenen en maakt zijn eigen synthese van alles wat ons omringt en beïnvloedt.’

Hoe verklaar je die rijkdom aan visies?

‘Na de oorlog, in de jaren negentig, keerden veel ontwerpers die in het buitenland gestudeerd hadden terug naar Beiroet. Tegelijkertijd wilden veel Libanezen investeren in hun woning, terwijl er hier ook echt een markt is voor unieke producten. Iets bezitten dat niemand anders heeft: dat behoort echt tot onze mentaliteit. Veel van die terugkeerde ontwerpers kregen dus opdrachten voor op maat gemaakte objecten, waarna ze een band legden met galeries in landen als Italië en Griekenland en ook in Dubai. Zelf behoor ik tot de generatie die daarna kwam, maar die diversiteit kenmerkt ons nog altijd.’

De expo in Le Grand-Hornu besteed ook aandacht aan het Libanese modernisme. Waarom kennen we die stroming niet beter?

In tijden van oorlog is het bewaren van het verleden geen prioriteit, en de Libanese Burgeroorlog woedde vijftien jaar (van 1975 tot 1990, red.). Toen ik in Beiroet binnenhuisarchitectuur studeerde, werd daar zelfs helemaal niet over gesproken. In Beiroet zet Souheil Hanna van kunstgalerie XXe Siècle zich de laatste jaren nu in voor de herontdekking van het werk van de Franse interieurontwerper Jean Royère. Die had in de jaren veertig tot zestig samen met architect Nadim Majdalani een kantoor en productieateliers in de stad. Van daaruit maakte hij interieurs en meubels voor de Sjah van Iran, de Egytpische koning Faroek I en andere klanten in het hele Midden-Oosten. Zijn meubelen werden hier in grote hoeveelheden vervaardigd, en hun rehabilitatie helpt ons te begrijpen hoe het modernisme vorm heeft gegeven aan het Beiroet van vandaag.

Door je veelvuldige samenwerkingen met ambachtslieden grijp je zelf ook vaak terug naar het verleden en traditie.

‘Voor mij maakt dat deel uit van onze rol als ontwerpers. Ambachtslieden zijn de bewakers van een enorme knowhow, en ermee samenwerken is altijd een reis met unieke resultaten. Samen met een juwelier in het Italiaanse Valenza hebben we bijvoorbeeld Mar Mikhael Silver City gecreëerd, een eerbetoon aan een wijk waarin ik woonde in Beiroet in de vorm van een zilveren juwelendoosje. Die vakman had nog nooit zulke grote stukken gemaakt en dus wat het een uitdaging voor hem, net zoals het dat voor mij was. In Libanon zijn er nog veel ambachtslieden, maar dat erfgoed is wel aan het verdwijnen. Enkele vrienden van me begonnen ze vorig jaar te inventariseren en zetten ze nu in de verf op hun Instagrampagina The Ready Hand – zoiets had de overheid nog nooit gedaan.’

Je zus Mary-Lynn is een keramiste. Ondanks de moeilijke tijden maakten jullie onlangs behoorlijk kleurrijke en vrolijke meubels samen.

Plezier maken is een manier om uit het slop te geraken. Uiteraard is de situatie is Libanon momenteel de hel: na de pandemie volgden de explosie in de haven en de val van het Libanese pond, en zowel ’s nachts als op verschillende momenten doorheen de dag is er gewoon geen elektriciteit. Als landbouwland hebben we momenteel nog groenten en fruit, maar vlees is schaars, en aangezien zeventig procent van onze tarwevoorraad uit Oekraïne komt, is de bezorgdheid groot. Maar veerkracht zit ons ondertussen in het bloed, Libanezen passen zich aan en vinden oplossingen. Tijdens de lockdowns trokken we met familie of vrienden naar het strand of de bergen, mensen namen weer de tijd om echt samen te leven.

Beiroet. De tijden van het design, tot 14 augustus in het Centre d’Innovation et du Design in Le Grand Hornu. carlomassoud.com, marylynncarlo.com