In zijn huidige vorm destabiliseert de landbouw onze planeet. Hij duwt de aarde voorbij haar ‘veiligheidsgrenzen’ en brengt de menselijke soort zelf in gevaar. Dat staat in een studie in Ecology and Society.
De studie onderzoekt hoe vandaag voedingsmiddelen worden geproduceerd en vertrekt daarbij van de negen veiligheidsgrenzen van de planeet die sinds 2009 zijn vastgesteld.
Van die grenzen zijn er vandaag al twee overschreden: de integriteit van de biosfeer – die houdt verband met het aantal uitgestorven soorten en de vermindering van de genetische diversiteit – en de verstoring van de wereldwijde stikstof- en fosforcyclus.
Klimaatverandering
‘De landbouw is ook de belangrijkste motor achter de overschrijding van twee andere grenzen: de verandering in het bodemgebruik en de verandering in het zoetwatergebruik. Die twee bevinden zich nu in een onzekere zone’, zegt coauteur Rodomiro Ortiz van de Zweedse Universiteit voor Landbouwwetenschappen. ‘De landbouw draagt ook in aanzienlijke mate bij tot de klimaatverandering, de vijfde grens.’
De vier andere veiligheidslimieten zijn de verzuring van de oceanen, de afbraak van de ozonlaag, de atmosferische lading van de aerosolen, en de introductie van nieuwe entiteiten die niet in de natuur voorkomen, of die op een beperkte schaal voorkomen, zoals bepaalde soorten chemicaliën of transgene organismen.
Duurzame landbouw
Volgens de auteurs loopt er iets fout bij de productie van voedingsmiddelen voor een planeet die steeds meer bewoners telt. Ze wijzen erop dat ook de VN de noodzaak om pesticiden te gebruiken om voedingsmiddelen te produceren als ‘een mythe’ bestempelen.
Maar niet alleen dat. ‘Het hele voedselsysteem, van de landbouw, over de verwerking, logistiek en verkoop tot de consumptie, beïnvloedt de planeet en biedt een breed scala aan mitigatiemogelijkheden.’
‘Door een gebrek aan ruimte zitten verticale boerderijen met hydrocultuur sterk in de lift. Het is nog steeds een duur systeem. Maar het is fout om te stellen dat je de wereld niet zonder landbouwchemicaliën kunt voeden’
Om de negatieve rol van de landbouw te verminderen zijn heel wat ingrepen nodig, zegt Ortiz. Bijvoorbeeld duurzame landbouw stimuleren die de productiviteit verhoogt, de veerkracht verbetert, de uitstoot van broeikasgassen vermindert of elimineert, en de voedselzekerheid en nationale ontwikkelingsdoelen garandeert.
Terug naar agro-ecologie
Voor bioloog Irene Wais de Badgen, expert ecologie van de Oregon State University (VS), is de vraag hoe de landbouw niet langer een bedreiging voor het voortbestaan van de planeet kan zijn, ‘makkelijk te beantwoorden maar zeer moeilijk te implementeren.’
Niettemin heeft ze enkele voorstellen: ‘Men moet terug naar de agro-ecologie, zoals men nu in Europa doet. ‘Door een gebrek aan ruimte zitten verticale boerderijen met hydrocultuur sterk in de lift. Het is nog steeds een duur systeem. Maar het is fout om te stellen dat je de wereld niet zonder landbouwchemicaliën kunt voeden. Dat is nochtans wat de multinationals stellen die pesticiden en meststoffen produceren, waardoor ze enorme en onomkeerbare schade veroorzaken.’
