Op pluktocht in een biologische tuin: ‘Als je zelf moeite in de oogst moet steken, smaakt die ook beter’

Het eten van biologisch fruit en groenten heeft talrijke voordelen. Het is gezonder, lekkerder en een beter voor het milieu. Alleen is het daardoor vaak ook duurder. Al hoeft dat laatste niet noodzakelijk waar te zijn: tal van zelfplukinitiatieven bieden immers vers fruit aan een schappelijke prijs.

Terwijl je in een supermarkt al snel vijf euro betaalt voor een klein bakje biologische aardbeien of een nog kleiner bakje zwarte bessen, kan je overbodige kosten perfect vermijden. Intussen zijn er tal van korte keteninitiatieven die een pak goedkoper zijn en de boer meer zekerheid bieden. Denk daarbij aan zelfpluk- en CSA-boerderijen.

‘Kleinfruit is fragiel waardoor je in de winkel veel geld betaalt omwille van de voorzichtige oogst en de korte houdbaarheid’, verduidelijkt Petra Tas, adjunct-directeur bij Bioforum Vlaanderen. ‘Als je het zelf plukt, is het een stuk goedkoper en vaak heb je meer keuze.’

We besloten zelf maar eens de proef op de som te nemen. En dat deden we niet alleen. Tine Embrechts, boegbeeld van Bioforums campagne voor kleinfruit en hevige fan van biologische producten, ging met ons mee: ‘We leven in een maatschappij waar er enorm veel overdaad en overaanbod is. En dat kan niet meer. Biologisch fruit en groenten kunnen daarbij een goede oplossing zijn.’

Landbouw voor en door de gemeenschap

Enkele mannen zwoegen met ontbloot bovenlijf op het meest kleurrijke veld van de streek. De zon brandt en de donkerrode aardbeien, bessen en kruisbessen lonken, zo ver het oog reikt. Ze zijn rijp en klaar om geplukt te worden. Brecht Knippenberg is een van de boeren die op de CSA-boerderij in Schelle aan de slag is: ‘De leden ondersteunen de boer. Dat wil zeggen dat hij zeker geen schulden zal overhouden terwijl dat bij gewone boeren wel kan gebeuren wanneer de prijzen voor zijn oogst plots dalen. Bovendien wordt het oogstrisico door iedereen gedeeld.’ Landbouw gedragen door de gemeenschap, dat is het basisidee.

Brecht onderhoudt het veld van twee hectare met drie andere boeren en boerinnen. Ze werken tijdens de zomer- en wintermaanden en voorzien op die manier zo’n 150 gezinnen van voldoende groenten en kleinfruit. In Schelle kan de som geld bij de start van het jaar variëren per gezin: ‘We hebben op voorhand aan iedereen gevraagd of de personen die het wat breder hebben ook iets meer wilden betalen. Daardoor kunnen gezinnen die een beetje minder geld verdienen hun groenten en fruit aan een lagere prijs kopen.’ Iedereen ging akkoord volgens Brecht Knippenberg. ‘Het gemeenschapsgevoel is even belangrijk als gezond eten, een eerlijke prijs en lekkere groenten en fruit.’

Biologisch en ecologisch

Wat fruit gaan plukken op zo’n CSA-boerderij is niet gewoon een leuke daguitstap. Het fruit wordt op een biologische en ecologische manier geteeld. Dat betekent dat er geen chemische bestrijdingsmiddelen worden ingezet om insecten en ziektes te bestrijden, wat beter is voor het milieu dan de reguliere teeltwijze. En onkruid? Dat bestaat niet: ‘Je bedoelt kruiden. Die kan je eten. Net zoals de bloemetjes.’ Brecht plukt er enkele af en steekt ze in zijn mond. Wij volgen en toegegeven: het is best lekker.

Die kruiden en bloemen staan er natuurlijk niet louter om ze af en toe eens te proeven, laat staan voor de sier, want ze zijn best mooi. ‘Ze trekken natuurlijke beschermers van gewassen aan en zorgen er op die manier voor dat onze groenten en fruit gezond blijven’, legt Brecht Knippenberg uit. Dat is een voorbeeld van het ecologische aspect van de CSA-boerderij in Schelle.

De boerderij in Schelle gaat dus nog een stapje verder dan biologisch. Zo worden er bij sommige biologische boerderijen nog natuurlijk bestrijdingsmiddelen ingezet, maar dat proberen de CSA-boeren in Schelle ook te vermijden. Ze lokken liever vogels die het ongedierte opeten en bewaren een gezond evenwicht tussen de verschillende gewassen. Verder hebben ze een put gegraven die het regenwater opvangt. Op die manier hopen ze de jonge plantjes voldoende water te kunnen geven tijdens de drogere zomermaanden.

Biologische zelfplukboerderijen

Het nadeel aan een CSA-boerderij is dat je jezelf meestal op het begin van het oogstseizoen moet engageren. Leden sluiten zich ten laatste in september aan of zolang er voldoende ruimte is. Daarna kan je jammer genoeg geen lid meer worden. Voor mensen die zich niet konden aansluiten bij de boerderij of zo’n CSA-aandeel een te grote investering vinden, biedt een biologische zelfplukboerderij wellicht een mooi alternatief. Je plukt zelf je bakje kersen, aardbeien of bessen en betaalt daarvoor meteen een som geld aan de boer.

Bioforum Vlaanderen zet de hele maand juni biologisch kleinfruit in de schijnwerpers, onder andere ook de zelfplukboomgaarden. Daarom trokken ze samen met Tine Embrechts naar de bioboeren. ‘Waarom ik biologisch fruit koop?’, herhaalt Tine Embrechts. ‘Het is vijf voor twaalf en ik wil mijn kinderen graag meegeven dat het anders kan. Biologisch is niet enkel gezonder, maar ook beter voor het milieu en door je fruit rechtstreeks bij de boer te plukken, weet je waar je geld naartoe gaat, waar je fruit vandaan komt en wat ermee gebeurde.’

‘Je betaalt vaak meer voor bio, maar het is een landbouwmethode die minder externe kosten genereert voor de samenleving’, voegt Petra Tas van Bioforum Vlaanderen eraan toe. ‘Denk aan de groeiende antibioticaresistentie of de kost voor het verwijderen van pesticidenresidu’s uit ons water. Daar staan we vaak niet bij stil als we in de winkel de verschillende prijzen vergelijken.’

Tine geeft wel toe dat haar dagelijkse inkopen niet altijd biologisch zijn: ‘Biologisch eten is vaak duurder.’ Daarom vindt ze het leuk dat je fruit zelf kan gaan plukken in ruil voor een kleiner prijsje. Haar zoontje Gaston beaamt en dartelt nieuwsgierig tussen de grote bessenstruiken. Af en toe grijpt hij met zijn kleine handjes naar wat besjes. Even later klimt hij in de tractor die op het veld staat en vergeet hij zelfs dat er thuis een fris zwembadje op hem te wachten staat. Fruit plukken blijkt een geslaagd dagje uit te zijn.