Gaucho’s, Argentijnse veehouders die verantwoordelijk zijn voor het bekende Argentijnse rundvlees, en milieuactivisten werken tegenwoordig samen om de biodiversiteit op de pampa’s te bewaren. En dat gaat helemaal niet ten koste van de kwaliteit van het befaamde vlees.
“We proberen de menselijke activiteit een onderdeel van het ecosysteem te laten zijn”, zegt Gustavo Marino van Aves Argentinas (Argentijnse Vogels). “Omdat het grasland op de pampa’s bijna volledig particulier eigendom is, moeten we daarvoor samenwerken met de producenten.” Aves Argentinas werkt voor het project, dat steun krijgt van de Wereldbank, samen met de Argentijnse natuurbeschermingsorganisatie FVSA.
Diverse zoogdieren die leven op de pampa’s worden bedreigd, terwijl de diversiteit aan planten en dieren juist noodzakelijk is om het ecologisch evenwicht in stand te houden.
Cowboys en (veel) vlees
Vanuit de pampa’s ontstond een cultuur waarvan de gaucho, of cowboy, het middelpunt is en die de hele Argentijnse cultuur doordringt, zegt Marino. “Denk aan traditionele gerechten zoals asado (vlees geroosterd boven een houtvuur) en de behoefte aan open ruimte, om de horizon te zien”, zegt hij. De pampa’s vormen volgens hem het hart van de Argentijnse economie.
“Ze leveren ons verschillende goederen en diensten, en ook vlees, melk, wol en leerproducten”, zegt milieuactivist Fernando Miñarro van de FVSA. Op de pampa’s komen meer dan 370 soorten kruidachtige planten voor, voornamelijk grassen, 400 vogelsoorten en ongeveer 100 soorten zoogdieren. Diverse zoogdieren, zoals het pampahert, worden echter bedreigd. Dit terwijl de diversiteit aan planten en dieren noodzakelijk is om het ecologisch evenwicht op de pampa’s in stand te houden.
Intensieve landbouw
“De pampa’s zijn van invloed op de samenstelling van atmosferische gassen door het vasthouden van CO2 en de controle van bodemerosie. Ze zijn ook een bron van genetisch materiaal voor een groot aantal plant- en diersoorten die momenteel de basis vormen van het wereldwijde dieet”, zegt Miñarro. Ze spelen daarnaast een fundamentele rol als leverancier van bestuivende insecten en natuurlijke vijanden voor plantziekten.
Volgens Marino is Argentinië 60 procent van zijn grasland kwijtgeraakt als gevolg van de expansie van intensieve landbouw (zoals soja- en rijstproductie), commerciële bosbouw en verstedelijking van de meest waardevolle gebieden – de gebieden die niet kwetsbaar zijn voor overstromingen.
“We kiezen voor de middenweg waarbij de gaucho’s geld kunnen blijven verdienen en tegelijkertijd de biodiversiteit in stand houden.”
Bij de natuurbeheerplannen zijn zeventig veehouders betrokken. Zij gebruiken samen 200.000 hectare land. Deze gaucho’s combineren traditionele landbouwmethoden met de nieuwste landbouwtechnieken en ecologische kennis. Dat houdt onder meer in dat in het groeiseizoen bepaalde stukken land ontzien worden bij de beweiding en dat begroeiing wordt afgebrand zodat de groei en kwaliteit daarna verbetert, legt Marino uit.
Een andere techniek die wordt gebruikt, is het creëren van kleine ‘dijken’, die water moeten vasthouden tijdens het regenseizoen.
Sceptisch
Het gebruik van deze methoden heeft de groei van exotische planten gestimuleerd en levert grassoorten van hoge kwaliteit op voor het vee. Ook trekt het vogels aan zoals de Amerikaanse goudplevier. “Dit is het meest illustratieve voorbeeld. Enerzijds richten we ons op de vleesproductie, anderzijds verbeteren we de habitat van de goudplevier”, zegt Marino.
“Het grasland in goede conditie houden is in het voordeel van de gaucho’s, het is het natuurlijke kapitaal waar hun economische activiteit op is gebaseerd.”
De agronoom zegt dat de gaucho’s acht jaar geleden, bij de start van het project, erg sceptisch waren. Maar ze kloppen nu steeds vaker aan voor advies “omdat we kiezen voor de middenweg waarbij zij geld kunnen blijven verdienen en tegelijkertijd de biodiversiteit in stand houden.”
Miñarro zegt dat het behoud van diversiteit ook in het belang van de veehouder is. “Anders moeten ze veevoer of voedingsstoffen kopen. Dat is duur, en ze zijn dan afhankelijk van marktprijzen. Het grasland in goede conditie houden is in hun voordeel, het is het natuurlijke kapitaal waar hun economische activiteit op is gebaseerd.”
“Dit vlees komt van dieren die grassen eten van de pampa’s waar we de ecologische balans in stand houden. Het heeft de smaak van het traditionele Argentijnse vlees waarmee we wereldberoemd zijn geworden.”
De nieuwe benadering levert bovendien een hogere prijs voor het vlees op, en opent exportmarkten voor vlees dat op verantwoorde wijze is geproduceerd. “Consumenten willen steeds vaker weten uit welk productiesysteem het vlees dat ze consumeren komt. Dit vlees komt van dieren die grassen eten van de pampa’s waar we de ecologische balans in stand houden. Het heeft de smaak van het traditionele Argentijnse vlees waarmee we wereldberoemd zijn geworden”, zegt Marino.
Groeiende markt
Tiziana Prada, eigenaar van de hacienda San Antonio, een bedrijf van bijna 5000 hectare en 2000 stuks vee in de noordoostelijke provincie Corrientes, is ook overgestapt op duurzame productie. “We hebben in eerste instantie onze rijstproductie stopgezet en het land omgezet in weidegrond”, zegt ze. “We zagen al snel meer herten, zwarte brulapen en yacarekaaimannen. Ook kwamen veel vogelsoorten terug.”
“Als je meer weet van de groeicycli van de kwaliteitsgrassen, kun je ze beheren op basis van de seizoenen. Daarbij houden we ook rekening met de broedseizoenen van de vogels en andere dieren.” Prada constateert dat natuurbeheer en productiviteit goed samen kunnen gaan. “Veehouders moeten, vooral nu ze terechtkomen in gebieden waar het ecosysteem veel kwetsbaarder is, aan natuurbeheer doen. Anders wordt de basis onder ons bestaan vernietigd.”
Prada ziet steeds meer interesse voor duurzaam produceren bij andere veehouders. “Zij zien dat er een groeiende markt in de steden is voor duurzaam geproduceerd voedsel.” Maar dat gaat volgens haar niet alleen om business. “Plattelandsbewoners houden ook van de natuur.”
(Fabiana Frayssinet)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier