Nee, je hoeft niet op reis te gaan om je elders te wanen. En dat hebben de parfumeurs goed begrepen. Zij creëren geuren die ons meenemen naar alle hoeken van de wereld.
Aan de hand van drie nieuwe geuren laat Chanel ons kennismaken met Deauville, Venetië en Biarritz: drie kuststeden die Gabrielle Chanel na aan het hart lagen. Chanel betreedt hiermee een olfactorisch territorium dat nieuw is voor het merk. Een familie parfums, intiem en luchtig als een tere nevel, met als subtiel accent die dromerige frisheid die typisch is voor de drie steden. Nochtans heeft parfumeur Olivier Polge de steden niet bezocht toen hij de geuren aan het creëren was.
‘De keuze voor die drie steden was van meet af aan evident’, vertrouwt hij ons toe. Wij spreken met hem in een klein en intiem salon aan de Place Vendôme, op een boogscheut van het Ritz, waar mademoiselle Chanel tot haar laatste dag verbleef. ‘Ook Parijs, in de parfumnamen telkens door een koppelteken verbonden met de steden, had er een van kunnen zijn. Maar Parijs is het ankerpunt van deze parfums. Het idee van reizen zonder je fysiek te verplaatsen beviel me. Het zijn steden die ik ken, dat spreekt voor zich, maar ik wilde er geen tekstuele interpretatie van brengen, veeleer een vage impressie, de vertolking van het beeld dat ik ervan had.’
Neem nu Paris-Deauville. Wie in het vinnige groen van sinaasappelschil, petitgrain en basilicum duikt, denkt minder aan de beroemde houten promenade – al in 1913, toen Gabrielle Chanel haar eerste boetiek opende in Deauville, flaneerden hier de bevallige dames – dan aan de belofte van een wandeling door het hoge gras. Paris-Biarritz – Biarritz is het nieuwe vaderland van surfers uit de hele wereld – moest een geur worden die verbaast als een duik in ijskoud water op een zonnige dag, in een bries van grapefruit en mandarijn; gedragen door een ozonakkoord waarin witte muskus en vetiver doorklinken. Paris-Venise is nóg verrassender: Neroli, de prinselijke neef van de citrusvruchten, sluipt de creatie binnen, samen met naar amber geurende vanille. ‘Onze reukzin is ons meest subjectieve zintuig’, zegt Olivier Polge. ‘Een geur kan je doen denken aan mensen die je hebt ontmoet, aan plaatsen waar je bent geweest. Ik heb de parfums simultaan gecreëerd. Wat ze met elkaar gemeen hebben? Een genderneutrale elegante signatuur, een en al frisheid. Maar elk van de drie parfums neemt je mee naar een andere bestemming.’
Al die reislust doet denken aan de manier waarop Hermès ons met Jardins – een collectie waarmee Jean-Claude Ellena in 2003 begon – uitnodigde om verre oorden te verkennen zonder er zelf heen te gaan. Die reis begint in het Middellandse Zeegebied. Un Jardin en Méditerranée is, net als de vier creaties erna, een onderdompeling in oorden die worden vertaald in een geur. We reizen zo de wereld rond, van Egypte over India met zijn leven schenkende moessonregens tot China. Ook Dior deed vier verschillende kusten aan met Les Escales: François Demachy gooide de voorstelling die we ons maken van een reukwater totaal om, door de sprankeling van het citrusfruit te halen uit uitzonderlijke natuurlijke essences uit het land van ‘bestemming’.
Vergeet nostalgie
‘Geuren zijn in staat om herinneringen op te roepen’, analyseert Pablo Perez, directeur van haute-parfumerieboetiek Senteurs d’Ailleurs in Brussel. ‘De lijst met grondstoffen doornemen volstaat om je in verre oorden te wanen. Wie vanille zegt, denkt aan Madagaskar, jasmijn en patchoeli voeren je mee naar India, rozen naar Grasse. En dat is des te meer het geval wanneer de naam van het parfum een echte of denkbeeldige plaats oproept.’
Geuren creëren die iedereen aanspreken en die ogenblikkelijk beelden en indrukken oproepen die evengoed aansluiten bij iemands persoonlijke levensverhaal als bij ons collectief onderbewustzijn, dat is ook nog altijd de uitdaging van Replica, een collectie die Maison Margiela in 2012 lanceerde. De jongste telg – Sailing Day gedoopt, met Paros 2001 als ondertitel – geurt, zelfs zonder dat je het parfum hebt geroken, naar het azuurblauw van de in elkaar overvloeiende hemel en zee, naar de jodiumrijke bries, naar de smaak van zout op je huid na een duik in het water. Het verkwikkende water-met-aldehydeakkoord ademt de rust van de diepzee, getemperd door minerale toetsen van rode algen en grijze amber. ‘Elk van deze parfums spruit voort uit het verlangen om geuren die we allemaal kennen opnieuw uit te vinden door ze iets nieuws, iets unieks en iets heel actueels mee te geven. Nostalgie is een begrip waar ik niet van houd, ik geef de voorkeur aan het herontdekken van geuren die in wezen een deel zijn van elk van ons’, vertelt Jacques Cavallier-Belletrud, die samen met Marie Salamagne de eerste parfums uit het gamma creëerde.
Diezelfde benadering vinden we terug bij enkele klinkende namen uit de nicheparfumerie: ook zij putten resoluut uit hun erfgoed om ons mee te nemen op reis. Etro bijvoorbeeld, dat dit jaar zijn vijftigste verjaardag viert, brengt met Udaipur – een creatie die nu eens een mediterrane zomer, dan weer de geurige zoetheid van de betoverende maharadjatuinen oproept – andermaal hulde aan India, een land waar de stichter van het merk een zwak voor heeft. In een ander register heeft het Italiaanse merk zich ook toegelegd op de olfactorische vertaling van de zo bijzondere sfeer in de Milanese Via Verri, waar zich ooit de boetiek van het merk bevond.
Cactus in je neus
34, boulevard Saint-Germain van Diptyque geurt al even vertrouwd: deze eau de toilette probeert om de geur te reconstrueren van de oorspronkelijke winkel waarin de drie stichters objecten verkochten die ze van overal ter wereld hadden meegebracht. ‘Het resultaat is een soort potpourri van al hun iconische parfums. Kenners zullen er zowel iets van het groene akkoord van Philosykos, van de gedroogde specerijen van L’Eau, als van de houtachtige accenten van Tam-Dao in herkennen’, stipt Pablo Perez aan. ‘Over het algemeen zijn parfums die verwijzen naar een plaats evenwel exotischer. Ik denk bijvoorbeeld aan Bal d’Afrique van Byredo, maar vooral aan Encens Chembur. Dat parfum ademt de herinneringen van Ben Gorham, die met de creatie hulde wil brengen aan de wijk in Bombay waar zijn moeder lange tijd woonde.’
Bij L’Artisan Parfumeur liggen de beelden van een parfumeringsritueel uit Mali dan weer aan de basis van Timbuktu, een unieke creatie op basis van groene mango, uitgediept door specerijen en de karo-karoundebloem. Dzongkha – de naam van de officiële taal van Bhutan, een van ’s werelds meest mysterieuze landen – zet met een impressie van gelooid leer, rook van specerijenthee en houtvuur dan weer aan tot mediteren.
Nóg een bewijs dat het heel erg in is om je te laten meevoeren door een parfum: ook het New Yorkse ontwerpersduo dat Proenza Schouler oprichtte, geeft zijn allereerste parfum vleugels. Arizona, dat wordt gelanceerd door de groep L’Oréal, is geïnspireerd op een roadtrip door de woestijn, na de hectische periode van de defilés. Het steringrediënt? Cactusbloem, nooit eerder gebruikt in de parfumerie, maar vandaag wel pal op de trends…
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
