Een vleugje magie: parfum als een onzichtbaar, beschermend ‘donsje’

N°5, Chanel, limited edition voor kerst, 150 euro voor 100 ml. - Shalimar Philtre de Parfum, Guerlain, 99 euro voor 50 ml. - Black Opium Extreme, Yves Saint Laurent, 115 euro voor 50 ml. - Lucky, Maison Christian Dior, 220 euro voor 125 ml. - Spell on You, Louis Vuitton, 225 euro voor 100 ml. - L'Ombre des Merveilles, Hermès, 132 euro voor 100 ml. De kristallen komen van steenenbeen.be © FOTO: NAOMI KOLSTEREN

Parfumeurs grijpen meer en meer terug naar de mystieke rol van parfum. Een geur wordt dan een talisman. Of hoe je letterlijk betoverd kunt worden door het parfum dat iemand draagt.

Parfum is voor velen dé finishing touch voor ze de deur uit gaan en daarbij hoeven we niet langer trouw te blijven aan een bepaalde geur. Onze stemming, het seizoen en de plannen van de dag doen ons het ene moment naar de ene en dan weer naar de andere flacon grijpen. De geur waarmee we ons parfumeren heeft voor sommigen de functie van een talisman of zelfs de kracht van een tovermiddel. Etymologisch gezien verwijst de Latijnse oorsprong van de term – per fumum of ‘door de rook’ – trouwens naar het mystieke gebruik waarmee parfum lange tijd werd geassocieerd.

Heilige rook

Dat hebben de merken begrepen. Tot eind jaren zeventig gaven ze hun geuren namen met een bovennatuurlijke connotatie. Denk aan Magie Noire van Lancôme, Aromatics Elixir van Clinique of Opium van Yves Saint Laurent, dat net in een nieuwe versie onder de naam Black Extreme werd heruitgebracht. Al die benamingen verwijzen op de een of andere manier naar tovenarij en verslaving. “Ik geloof in de magische kracht van grondstoffen”, bevestigt Jacques Cavallier-Belletrud, al bijna tien jaar meester-parfumeur bij Vuitton. “Wierook is daar een mooi voorbeeld van. Deze ‘heilige rook’ werd lang gezien als een manier om een dialoog tussen mensen en goden te creëren. Bij het branden van wierook stijgt een witte, intense rook op naar de hemel en komt een doordringende geur vrij: de rook staat symbool voor mysterie en diepgang; de geur nodigt uit tot introspectie en meditatie.”

‘Je draagt een parfum in de eerste plaats voor jezelf, als een olfactorisch ‘donsje’ dat een geruststellend en beschermend gevoel geeft’ JACQUES CAVALLIER-BELLETRUD

Het is overigens die ‘rookzuil’ die Christine Nagel, huisparfumeur bij Hermès, wilde oproepen met L’Ombre des Merveilles, een nieuwe interpretatie van de gelijknamige eau de parfum. De geur is bedoeld als een omhullende sluier van zacht kasjmier. “Het bijzondere aan parfum is dat het een aura wordt, tegelijkertijd onzichtbaar, mysterieus en toch zeer aanwezig. Je draagt een parfum in de eerste plaats voor jezelf, als een olfactorisch ‘donsje’ dat een geruststellend en beschermend gevoel geeft.”

Chance bij Chanel

De meer bijgelovigen onder ons geloven graag dat een parfum als een soort van beschermmiddel kan werken, zoals de meikloktakjes die couturier Christian Dior bij wijze van geluksbrenger in de zoom van zijn jurken verborg. Door een van de geuren van zijn exclusieve lijn Lucky te noemen, brengt het Parijse modehuis een ode aan deze traditie. Lucky wordt zo een soort talismangeur voor al die keren dat we de behoefte voelen de vingers te kruisen.

Chanel ging nog een stap verder en noemde een volledig gamma van geurproducten naar het begrip ‘chance’. Het was overigens niet de eerste keer dat bijgeloof een rol speelde in de naamgeving van hun producten. Coco Chanel geloofde in de kracht van kristallen en had zo haar fetisjgetallen. Vooral het cijfer 5 beschouwde ze als haar geluksbrenger. Toen ze honderd jaar geleden uit de stalen die Ernest Beaux haar presenteerde de geur moest kiezen die haar signatuur zou worden, was het precies op het vijfde staal dat haar keuze viel. Het lot of toeval? Vijftig jaar later werd het getal 19, verwijzend naar haar geboortedatum, de naam van het laatste parfum dat tijdens haar leven werd gelanceerd.

Reptielenbrein

Onze geurzin is een bijzonder zintuig dat niet rationeel verklaard kan worden. Geuren werken immers rechtstreeks in op onze emoties. Het bijna dierlijke vermogen om herinneringen op te roepen die we verloren waanden en om onbewust onze stemming te beïnvloeden, heeft iets weg van toverkracht. “De oermens maakte veel meer gebruik van zijn neus dan van zijn ogen, die slechts dienden om te bevestigen wat hij had geroken”, legt Jacques Cavallier-Belletrud uit. “Een parfum is een onzichtbaar verleidingswapen. Ik geloof sterk in de functie van het ‘geurdonsje’, door de ervaringen en de herinneringen die we ermee associëren. Het vleugje parfum dat wij aanbrengen voor we naar buiten gaan wordt zo een sterk wapen om te verleiden.

Een vleugje magie
© FOTO: NAOMI KOLSTEREN

Dankzij geuren komen we via ons reptielenbrein in contact met ervaringen vanaf onze prilste kindertijd en dus met wie we zijn in het diepst van ons wezen. De klik is ogenblikkelijk. Door te zeggen ‘dit is een parfum voor mij’ of net niet, associëren we een geurakkoord of een ingrediënt met een goede of een slechte ervaring uit het verleden. Hetzelfde speelt uiteraard ook in onze liefdesrelaties. In die zin is een parfum een belangrijke factor bij een coup de foudre . Natuurlijk speelt de persoon zelf ook een belangrijke rol in de betovering, maar zonder dit specifieke parfum zou de ontmoeting waarschijnlijk heel anders zijn, toch zeker in onze herinnering.”

Liefdeselixir

Bij Spell on You, de nieuwste geur in de parfumcollectie van Louis Vuitton, gaat het wel degelijk om deze onweerstaanbare aantrekkingskracht. Een soort magnetisch krachtveld dat je niet meer loslaat, als het refrein van een liefdesliedje dat je niet kunt vergeten. Het zou makkelijk geweest zijn om te kiezen voor een oosterse geur, zoals Jacques Guerlain in 1925 deed met Shalimar. Of, recentelijk, Thierry Wasser die zijn Philtre de Parfum nog sensueler wilde maken met een extra dosis vanille. Maar Jacques Cavallier-Beltrud, afkomstig uit parfumhoofdstad Grasse, gebruikt liever de kracht van bloemen. “Ik heb de clichés willen vervangen door het verrassingseffect, ver weg van de bekende geuren. Ik wilde een parfum dat onmiskenbaar aanwezig is, maar zonder overdrijving.” Hier dus geen spoor van giftige tuberozen maar eerder van Arabische jasmijn, die door zijn uitbundigheid het hoofd in vervoering brengt en de weg opent voor een van de edelste grondstoffen in de parfumerie. “De iris is op zichzelf een liefdeselixir. Zijn geur opent letterlijk de zintuigen”, voegt de parfumeur, die gelooft in magische krachten, hier nog aan toe. “Niet toevallig heeft men lange tijd het poeder van de iris gebruikt in cosmetica. Het is hét verleidingselement bij uitstek.” Een poeder waarvan de zoete, talkachtige eigenschappen destijds werden gebruikt om de aanwezigheid van een gif te verdoezelen. Een dubbelzinnigheid die je doet rillen bij de gedachte alleen al.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content