De neus achterna: in het spoor van François Demachy, de meester-parfumeur van Dior

Bijna vijf jaar volgden filmmakers Arthur de Kersauson en Clément Beauvais het spoor van François Demachy, de meester-parfumeur van Dior. In de documentaire Nose kijk je achter de schermen van een beroep dat minder eenzaam is dan het lijkt.

We bellen Clément Beauvais en Arthur de Kersauson terwijl de avond valt in Bali. ‘Het zit hier vol muggen’, lacht Clément, alsof hij wil afdingen op de paradijselijke plek. De twee kompanen zijn erin geslaagd om van hun reislust hun beroep te maken. Zelfs de pandemie kon hen niet stoppen. Wat ze wel moeten missen: de première van hun kersverse documentaire op het grote scherm. De film moet het doen met streamingplatforms. In de zeventig minuten durende docu neemt François Demachy, parfumeur bij Dior, de kijker op sleeptouw. Bijna vijf jaar lang reisden de makers met Demachy door veertien landen, om een beeld te schetsen van wat een parfumeur precies doet. Eén ding is alvast duidelijk: een geur, hoe subtiel ook, maakt nog geen parfum. De smell good movie is een eerbetoon aan alles wat bij het creëren van een parfum komt kijken: de mooie bloemen uiteraard, maar ook zij die ze kweken, de bottelaars en uiteraard de ‘neus’, diegene die de geur samenstelt.

Hoe kwamen jullie op het idee voor deze documentaire?

Arthur de Kersauson: ‘We hadden François Demachy al ontmoet tijdens de opname van commercials die Dior bij ons had besteld. We voelden al snel dat er meer in dit onderwerp zat en stelden voor om een echte film te draaien voor een breder publiek. Zo zouden mensen de kans krijgen om de parfumerie op een andere manier te ontdekken.’

Gingen jullie anders te werk voor deze film?

Clément Beauvais: ‘Voor al ons werk hanteren wij een bepaalde manier van werken, dus voor ons is er niet echt iets veranderd. Voor François daarentegen was het wel wennen. In de korte films die hij al met ons had gemaakt, werkten we heel doelgericht op één aspect. Hier komen verschillende elementen aan bod. Zo moest hij reflecteren over zijn job. Daarnaast kwam ook zijn netwerk aan bod, alle schakels tussen hem en het parfum. Hij staat bekend als de reizende parfumeur, die zijn grondstoffen uit alle hoeken van de wereld haalt, zelfs moeilijk bereikbare plaatsen. Ik denk bijvoorbeeld aan patchoeli: het kostte ons bijna vier dagen heen en weer reizen om met hem de plantage te bezoeken.’

Gaf Dior jullie carte blanche?

De Kersauson: ‘Ja, nadat we hadden uiteengezet welke richting we uit wilden, liet het huis ons begaan. Weet je, bij dit soort documentaire is er altijd een stilzwijgende overeenkomst: het is niet de bedoeling om elkaar pijn te doen. We hadden al een fijne relatie met Dior, ze vertrouwden ons het imago van hun huis toe. Dan ga je daar respectvol mee om. We wilden geen diepgravende journalistieke reportage maken over parfumerie, maar wel de parfumerie doen leven door middel van beelden en muziek en door onze belevenissen te tonen.’

Werden jullie na een tijdje onzichtbaar, als cameraploeg?

Beauvais: ‘Dat was niet zo evident. (beiden lachen) Demachy staat niet graag in de schijnwerpers, dat ligt hem niet. Maar net die verlegenheid maakt hem charmant. Je begrijpt wie hij is door de manier waarop anderen naar hem kijken, vooral dan de mensen die met hem werken en die van hem houden. Dát is de rode draad van ons verhaal geworden.’

De Kersauson: ‘François Demachy is het meest zichzelf als hij bij de mensen is van wie hij houdt. Mijn grootmoeder, die psychoanalytica is, heeft daar een theorie over. Voor haar is reuk het meest dierlijke zintuig. Als mensen beginnen te praten, keren ze zich af van geur. Een parfumeur die zo nauw verbonden blijft met zijn reukzin, heeft misschien nooit echt de behoefte ontwikkeld om zich verbaal uit te drukken. In een tijd waarin mensen over alles hun mening klaar hebben, was het eigenlijk een aanwinst voor de film om eens iemand te treffen die geen geoefend verteller is.’

Wat zal jullie het meest bijblijven van het maken van deze film?

De Kersauson: ‘Hoe François ons dingen liet ruiken. Overal en permanent. Als je met een parfumeur rondwandelt, stopt hij voortdurend om aan dingen te ruiken. En niet alleen dingen die lekker ruiken. Hij denkt dat er geen slechte geuren zijn. Elke geur fascineert hem. Hij heeft ons echt een olfactorische opvoeding gegeven. Dankzij hem ruik ik anders. In een parfum herken ik nu de poederige kant van de iris, de witte bloemen… Ik ben in staat de verschillende noten te identificeren, heb mijn smaak verfijnd.’

Beauvais: ‘Hij ziet zichzelf niet als een artiest, maar als een ambachtsman. Natuurlijk vereist het creëren van een parfum een zekere mate van eigen inspiratie, maar het is geen eenzame bezigheid: een hele keten van professionals werkt mee aan dat parfum.’