Wat we kunnen leren van Astrid Lindgren: word anders
Want allemaal hetzelfde is saai. Dit is een voorpublicatie uit ‘Leve Astrid’, het licht verteerbare eerbetoon van Barbara Rottiers aan schrijfster en eigenzinnige moeder van Pipi Langkous, Astrid Lindgren.
Hoe was Astrid Lindgren als tiener? Een nukkige puber? Een lieflijk meegaand meisje of eerder een rebels haantje-de-voorste?
Om dat te weten te komen maken we even een ommetje langs Frankrijk. Op 12 juli 1922 keurde de Franse overheid het wetsvoorstel dat vrouwen stemrecht zou geven af. Vrouwen ook laten stemmen? Ben je gek?! ‘Laat het uit!’ riepen de mannen in de regering luid. Astrid Lindgren was toen vijftien jaar. In Zweden was het stemrecht voor vrouwen een jaar eerder wél goedgekeurd. Maar in Frankrijk zou dat nog tot 1944 duren.
Op diezelfde julidag in 1922 bracht de Franse schrijver Victor Margueritte een boek uit dat de wereld op zijn grondvesten liet daveren: La garçonne. Het jongensmeisje. Het boek ging niet alleen over een meisje dat zich als jongen kleedde, haar haar kort knipte en heel vrij in het leven stond, maar erger nog … Het boek liet ook voelen dat jongens en meisjes gelijkwaardig zijn. Sinds Jeanne d’Arc hadden ze in heel Frankrijk geen meisje met kort haar meer gekend en met haar was het nu niet bepaald goed afgelopen. De Franse aarde daverde van Marseille tot Parijs, van de Pyreneeën tot Bretagne. Ook door de rest van Europa ging La garçonne als een lopend vuurtje.
De jonge Astrid was helemaal in de ban van La garçonne. Ze las het boek meermaals. En vervolgens liet ze als allereerste meisje in Vimmerby ooit haar haar kort knippen. Toen ze thuiskwam van de kapper waren haar ouders maar matig enthousiast. ‘Toen ik uiteindelijk met mijn korte haar aan de keukentafel zat, zei niemand iets. Iedereen bleef me maar aanstaren’, vertelde Astrid later. Waarna iedereen uiteindelijk zonder een woord te zeggen weer van tafel opstond en verder ging met zijn bezigheden op de boerderij.
Zelf heb ik mijn haar als tiener één keer in een brosse laten knippen. Ik weet niet meer op wie ik toen wilde lijken maar wel nog hoe overtuigd ik was van mijn zaak. Bij thuiskomst ben ik eindeloos beginnen huilen. Het zag er niet uit. Mijn ouders en broer kwamen niet meer bij van het lachen. Kon ik mijn haar maar terugkleven! Met secondelijm. Met plakband als het moest. En het was het seizoen niet om de ravage met een muts te verbergen. Dus feminisme: prima, maar voor mij graag met lang haar.
Astrid was wél blij met haar korte kapsel, alleen in de commentaren van anderen had ze niet altijd evenveel zin. Dus begon ze op straat een pet te dragen. Regelmatig waren er mensen die haar tegenhielden en vroegen of ze haar pet even kon afzetten om haar kapsel te tonen. En dan ging het van ‘ooo’ en ‘aaa’. Want een meisje met kort haar, dat hadden ze in heel Vimmerby en omstreken nog nooit gezien.
Astrid begon ook steeds vaker lange broeken te dragen. Dat was totaal niet in de mode aan het begin van de twintigste eeuw, tenminste niet voor meisjes. Dat deed ze om zich af te zetten tegen heel dat tuttige beeld dat over meisjes hing. Vrouwen die alleen maar goed waren voor het huishouden en om naar de (broeks)pijpen van een man te dansen, daar hadden meisjes als Astrid mooi genoeg van. Ze wilden niet alleen maar het huishouden doen terwijl meneer de echtgenoot uit werken was. Ze wilden zelf wel eens beslissen wat ze later wilden worden en dat gewoon doen. Revolutie! Dat wil niet zeggen dat de meisjes plots niet meer wilden trouwen. Dat willen veel meisjes (en jongens) nog altijd graag en ’t is ook best gezellig. Maar ze wilden zelf ook eindelijk eens wat te zeggen hebben. En daarin heeft dat boek La garçonne dus een belangrijke rol gespeeld.
Astrid zou dat korte kopje trouwens de rest van haar leven houden. Je ziet haar op geen enkele foto met lang haar en de vlechten heeft ze aan Pippi Langkous gelaten.
Meer lezen over pionier-met-pretlichtjes-in-de-ogen Astrid Lindgren? ‘Leve Astrid!’ van Barbara Rottiers verschijnt op 8 maart 2022 bij Pelckmans.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier