Waarom maakt burlesk een come-back?

“It’s the tease without the sleaze.”

“It’s the tease without the sleaze.” Dita Von Teese danste ‘burlesk’ enkele jaren geleden nieuw leven in. En nu lijkt ook Vlaanderen te vallen voor de charmes van de ondeugende dans- en theatervorm. Wat zit daar achter?

1. De wetenschapper

“Omdat we willen ontsnappen aan de massaproductie.”

Evelien Jonckheere (25) is doctoranda aan de Universiteit Gent. Vorig jaar publiceerde ze Kijklust en sensatiezucht: de geschiedenis van revue en variété.

“Burlesk is moeilijk te omschrijven, aangezien het genre de voorbije eeuw erg geëvolueerd is. Tot het einde van de negentiende eeuw was het een politieke en maatschappelijke satire, verpakt als een humoristisch schouwspel. Vrouwen speelden daarin vaak een verleidelijke rol, en dat aspect is er later uitgelicht. Een burleske act werd trouwens gewoon opgevoerd in het variétéprogramma, voor een gemengd publiek, tussen de act van de clown en de goochelaar in. In de jaren twintig verhuisde het naar de zogenaamde spektakelrevue, waar schaars geklede dames eerder anoniem en in groten getale werden opgevoerd. De opkomst van de bioscoop en televisie zorgde ervoor dat enkel de striptease van een identiteitloze danseres, en bijgevolg het mannelijke publiek, in live acts overbleef.”

“Vandaag onderscheidt burlesk zich opnieuw van striptease. Het gaat eerder om komische, verleidelijke sketches, met bijzondere aandacht voor historisch geïnspireerde kostuums en muziek. In de academische wereld wordt het ook wel intellectual dirt genoemd. De burleske danseres verleidt, maar ze is tegelijk meer dan een lustobject: ze toont dat ze een bepaald metier onder de knie heeft, ze benadrukt haar identiteit en ze refereert aan een verleden van gezellige theaterzalen waar een gemengd publiek ooit nauw in contact stond met de artiest.”

“De opkomst van burlesk in België is grotendeels te danken aan de retrogolf waar Radio Modern handig op inspeelt. Mensen willen ontsnappen aan massaproducten, en dus ook aan massa-entertainment. Men verlangt opnieuw naar de intimiteit van een kleine theaterzaal, naar het nostalgische karakter van tweedehandsmeubeltjes of de waarde van ambachtelijk gemaakte spullen.”

2. De pin-up “Omdat het een plezante en gewaagde vorm van volkstheater is.”

Jill Mathieu (24) is productieverantwoordelijke voor Radio Modern. Afgelopen zomer trok haar act Hotel Jarretelle tien dagen lang volle zalen tijdens de Gentse feesten.

“In het buitenland beperkt burlesk zich vaak tot een bepaalde scene. Wij willen het genre toegankelijk maken voor het grote publiek, en niet alleen voor wie geïnteresseerd is in retro. Het is dus een plezante en ietwat gewaagde vorm van volkstheater geworden. En vooral: iets anders dan de meesten gewoon zijn. Niemand wil nog tot zes uur ’s ochtends in een discotheek hangen. De kostuums, de muziek en de intieme sfeer maken burlesk tot een persoonlijke ervaring.”

“Na een tijdje valt de schroom weg. Op het einde van onze act staan we vijf seconden alleen gekleed in slip en pasties (tepellapjes) op het podium. In het begin leken die seconden eeuwig te duren, maar als je dat tien dagen lang twee keer per dag doet, went het wel. Ik beschouw het als een vorm van seksuele bevrijding. Er wordt wel eens geopperd dat we met onze acts terugkeren naar de jaren vijftig en de vrouw enkel en alleen voorstellen als een seksobject, maar daar ben ik het niet mee eens. We zijn allemaal volwassen vrouwen met een vaste baan, een lief en zelfs kinderen. Ik doe dit, omdat ik het wil. En niet om een man te bekoren.”

Drie tips voor toeschouwers

1. Op www.belfollies.com vind je een overzicht van alle burleske activiteiten en optredens in België en een handige lectuurlijst voor wie zich wil verdiepen in de materie: van de geschiedenis van burlesk tot mooie fotoboeken.

2. De Moulin Rouge in Parijs is vandaag eerder een toeristische attractie dan een origineel revuetheater, maar het blijft wel het epicentrum van het genre in Europa en één van de weinige plaatsen waar je iedere dag een burleske voorstelling kan bijwonen. De horde Japanse toeristen moet je er wel bijnemen. Info: www.moulinrouge.fr.

3. Ook Hollywood sluit neoburlesk in de armen. Op 22 december komt Burlesque in de zalen, een musical over een small town girl die het geluk vindt in een neo-burlesque club in Los Angeles. Klinkt cliché, en is het waarschijnlijk ook, maar misschien weet de sterrencast met Kristen Bell, Christina Aguilera en Cher wel te verrassen.

Ellen De Wolf.