‘Vrouwen krijgen niet de credits die ze verdienen. Gisteren niet, maar vandaag evenmin’

‘Hoewel ze er wel degelijk zijn, de vrouwen die meeschrijven en -bouwen aan de geschiedenis van onze wereld, blijven ze op een paar uitzonderingen na onzichtbaar voor de mainstream’, schrijft Knack Weekend-redactrice Amélie Rombauts.

‘Moh, heeft een vrouw dit ook ontworpen?’ zegt hij blij verrast. Mijn man kijkt op uit het grote rode boek Breaking Ground – Architecture by Women van Jane Hall dat ik op de keukentafel heb laten liggen. Hij toont me een beeld van De Krook, het stalen gebouw waarin Gent haar stadsbibliotheek heeft ondergebracht in 2017. Ik leer even verrast bij dat Carme Pigem, partner bij het Spaanse, Pritzker Prize winnende RCR Arquitectes, medeverantwoordelijk is voor het Gentse landmark. Voor het zwarte lijnenspel dat ’s avonds zo mooi oplicht langs de Kuiperskaai en weerspiegeld wordt in de Schelde.

Een paar maanden later is het weer van dat, wanneer mijn oog valt op de Uten.Silo in Halls nieuwste boek Woman Made. Voor de plastic wall organizer uit 1969 had ik al een zwak sinds mijn studentenjaren, toen Vitra het opbergstuk met zijn ronde vakken en felle kleuren opnieuw uitbracht. Ook het breinkind van een vrouw, weet ik nu. Van Dorothee Becker om precies te zijn. Haar familie ontmoedigde haar destijds om zich met design bezig te houden, maar ze waagde zich er toch aan toen ze naar Californië verhuisde met haar man Ingo Maurer, een industrieel ontwerper. Met succes zelfs, tot plastic wegens de oliecrisis van de jaren 70 te duur werd en ze terugkeerde naar de huiswarenwinkel die ze runde en de bijbehorende anonimiteit.

Is het, op een moment waarop genderneutraliteit een belangrijk thema is en zoveel jongeren zich liever niet in een binair vakje laten duwen, dan zo belangrijk om te weten of een vrouw auteur is van een gebouw of object? Ja, vindt Hall en samen met haar andere academici die het woord namen op het symposium van Wiki Women Design, een initiatief van het Vlaams Architectuurinstituut. Het afgelopen jaar heeft het VAI zich – samen met partners en vrijwilligers – ingezet om vrouwen die actief waren en zijn in de Belgische ontwerpsector, uit de schaduw van de geschiedenis te halen. Want vrouwen krijgen niet de credits die ze verdienen. Gisteren niet, maar vandaag evenmin. Door verzamelaars of curatoren worden ze overgeslagen, in vakbladen komen ze weinig aan bod, van hun parcours ontbreekt vaak elk spoor.

Om terug te komen op Dorothee Becker: over haar leven bestaat geen Wikipedia-pagina, maar over haar man Ingo Maurer wel. Dat is nog eens niet zo verwonderlijk. Als je alle biografieën op Wikipedia samentelt, blijkt slechts achttien procent over een vrouw te gaan. Vreemd, als vrouwen voor de helft meeschrijven en -bouwen aan de geschiedenis van onze wereld. Hoewel ze er wel degelijk zijn, blijven ze op een paar uitzonderingen na onzichtbaar voor de mainstream. Volgens Hall komt het daardoor dat een beroep als mannelijk wordt beschouwd, terwijl het ook iets anders kan betekenen.

Dat er zoveel mensen verrast zijn als ze ontdekken dat er een vrouw achter een ontwerp schuilgaat (of achter een bedrijf, een uitvinding, een restaurant…) toont aan hoe we geprogrammeerd zijn om vooral een man te verwachten. Zet je daarom schrap voor een hele resem verrassingen in het genre in Knack Weekends Black Design van deze week. Maar ook voor ontdekkingen. Wist je dat je van zout, aarde en versleten denim geweldig design kunt maken? En dat er een leger bestaat dat oude wegwerpmondmaskers omtovert tot stoelen, sleutelhangers en buitenzitbanken ?

Dat is het ding met verrassingen, ze schudden je wakker en doen je met een open blik naar de wereld kijken.