Online dating is een beetje als Russische roulette: met een klein beetje geluk, kun je er de liefde van je leven mee vinden. Kijk maar naar de tinderkoppels en tinderbaby’s. De keerzijde is dat je ook in levensgevaarlijke situaties kunt belanden. ‘Online is de kans nu eenmaal veel groter dat je iemand tegenkomt met slechte bedoelingen’, zegt dr. Lara Hallam, auteur van het boek Online dating: the good, the bad and the ugly.
Trigger warning: dit artikel gaat over verkrachting en seksueel misbruik. Zit je met vragen over seksueel geweld? Bel naar 1712 of bezoek de website 1712.be. Ben je zelf slachtoffer van seksueel misbruik? Je kunt steeds terecht bij een zorgcentrum na seksueel geweld.
Een Australisch onderzoek toonde recent aan dat bijna driekwart van de gebruikers van online datingapps en -websites in de afgelopen vijf jaar geweld heeft meegemaakt op het internet. Een op de drie gebruikers werd zelfs het slachtoffer van lichamelijk seksueel misbruik. Een ver-van-mijn-bedshow? Toch niet, want ook in België kreeg hulplijn 1712 het voorbije jaar minstens vijftig oproepen over geweld waarbij een datingapp een rol speelde. Het gaat onder andere om confrontaties met sextortion (seksuele afpersing), grooming (seksuele intimidatie van een minderjarige door een volwassene), wraakporno (seksuele afbeeldingen verspreiden zonder toestemming van de persoon op de foto) en date rape (verkrachting).
Topje van de ijsberg
En dat is slechts het topje van de ijsberg, volgens dr. Lara Hallam. In haar boek staat de onderzoekster stil bij de mogelijkheden, maar ook de valkuilen en gevaren van online dating, want ook die zijn reëel. Uit haar onderzoek bleek dat een heel aantal mensen negatieve ervaringen had met online dating. ‘Zestig procent van de ondervraagden is geconfronteerd met nare en kwetsende ervaringen. Dat gaat van ongewenste avances en foto’s tot leugens en intimidatie.’
Die negatieve ervaringen zijn door de jaren heen alleen maar toegenomen. Het Nederlandse online meldpunt Helpwanted merkte doorheen de jaren een gigantische stijging, van 327 meldingen in 2010 tot meer dan 1600 nu. Een logisch gevolg van het toenemende aantal dating apps? ‘Dat, en ook het feit dat je online met substantieel meer mensen in contact komt dan in real life. Daardoor vergroot je je kansen op succesvolle interacties, maar ook op slechte ervaringen’, weet dr. Hallam. ‘En ook anonimiteit speelt een rol: je kunt dat ten goede gebruiken, om jezelf veilig te stellen. Maar dat wil ook zeggen dat andere mensen die anonimiteit kunnen misbruiken om hun naam, identiteit en (slechte) intenties te verbergen, met alle gevolgen van dien.’
Van catfishing tot hate crimes
Misbruik komt in vele gedaanten, weet Lara Hallam. Sommigen plegen haatmisdrijven: ze spreken via een datingapp af met een gebruiker om hem, haar of hen verbaal of fysiek aan te vallen. ‘Daar is de LGBTQIA+-gemeenschap bijvoorbeeld vaak de dupe van.’ Anderen doen aan cyberstalking, een vaak bijzonder netelig probleem voor slachtoffers. ‘Een stalker kan via het internet zoveel verschillende profielen aanmaken en een persoon dus op verschillende manieren belagen. Bovendien zijn ze enorm moeilijk te vervolgen: een case tegen een virtueel persoon is daarom moeilijker voor te leggen bij het gerecht en de politie. In het echte leven kan je makkelijker uitzoeken wie je voor je hebt staan.’
Dan heb je relatie- en vriendschapsfraude: ‘Dat gaat om oplichters die je in de val proberen te lokken door een vertrouwensband met je op te bouwen. Vaak mikken de daders op eenzame mensen die op zoek zijn naar affiniteit, liefde of gewoon iemand om mee te babbelen.’ Ook catfishing (het fenomeen waarbij je je online als iemand anders voordoet) is een veelvoorkomend fenomeen: ‘De emotionele schade is vaak immens bij slachtoffers: denk aan alle verloren tijd, energie en affectie die ze voor de daders voelen. ’ En dan heb je misbruik van seksuele aard, waar sextortion , grooming, wraakporno en date rape onder vallen.
Red flags
Het probleem met de bovengenoemde situaties, volgens Hallam, is dat de daders geen one-size-fits-all aanpak hanteren. Je kunt de rotte appels er dus niet zomaar uitvissen, maar je kunt wel opletten voor de rode vlaggen. Met deze concrete tips kun je jezelf indekken.
– Leer je iemand online kennen? Haal zijn/haar foto door Google Image Search. Dan kun je namelijk achterhalen welke sociale media profielen eraan verbonden zijn. Controleer of dat profiel overeenkomt met hoe die persoon zich voordoet op zijn dating profiel. Heeft die persoon geen of weinig vrienden? Dan is de kans groot dat het om een fake-profiel gaat.’
– Check ook kwaliteit van de foto’s van je contactpersoon: korrelige of wazige foto’s zouden ook kunnen wijzen op valse profielen.
– Last, but certainly not least: observeer het gedrag van je potentiële date. Wat zijn haar/zijn intenties? Komen die overeen met de jouwe? Probeert hij/zij je te manipuleren? Respecteert hij/zij je grenzen? Daden zeggen veel meer dan woorden. En dat geldt al zeker voor onbekenden.’
– Klaar om je date in levende lijve te ontmoeten? Op sociale media krioelt het van tips om je te behoeden tegen horrorscenario’s (met dank aan de beruchte televisiereeks over Jeffrey Dahmer en het populaire misdaadgenre). Zo lees je vaak: laat wat haar achter in de auto waarin je stapt, laat vingerafdrukken achter, maak een in-case-I-go-missing-file. ‘Maar zo ver hoef je natuurlijk niet te gaan’, verzekert Hallam. ‘Zeg heel duidelijk tegen een vertrouwenspersoon waar je bent en wie je ontmoet. Verplaats je je tijdens je date? Hou die persoon op de hoogte of deel je locatie, als je je daar comfortabel bij voelt. Neem ook een foto van de nummerplaat van je date als je opgepikt wordt. En spreek altijd af op een openbare plaats.’
Meer veiligheid
De bovenstaande tips zijn handig, maar hoe je het draait of keert: ze garanderen geenszins de veiligheid van online daters. In 2020 lanceerde Tinder dan wel nieuwe veiligheidsopties waarbij gebruikers zich tijdens een date kunnen laten volgen, een paniekknop om de politie in te schakelen en controle op de echtheid van profielfoto’s, maar de veiligheid op heel wat andere apps laat te wensen over. Hallam beaamt dat: ‘De identificatiemethoden moeten dringend verbeteren. Ook moeten ongepast taalgebruik en ongewenste nudes voorkomen worden. Het zou goed zijn om technologie in te schakelen waarbij ongepast gedrag gesignaleerd en geblokkeerd kan worden. Ook zou het mogelijk moeten zijn om een profiel te kunnen rapporteren na een misgelopen date. Je merkt dat apps iets willen doen aan die negatieve ervaringen, maar er is duidelijk nog veel werk aan de winkel.’
‘Online Dating, the good, the bad and the ugly’, Dr. Lara Hallam, Uitgeverij Borgherhoff & Lamerigts, € 24,95
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier