‘Sociaal onhandig: alsof iedereen een handleiding heeft gekregen behalve ik’

We hebben ze allemaal weleens, gênante of sociaal ongemakkelijke momenten waarbij we net niet voldoen aan kleine, maar belangrijke sociale verwachtingen.

‘Hallo, ik ben Aleksandr Skorobogatov.’ De man komt naast mij zitten aan de Boekenbeurstafel, waar we de volgende twee uur allebei onze boeken gaan signeren, en steekt met een glimlach zijn hand uit. ‘Maar iedereen noemt mij Sasha.’

‘Hallo Sandra, ik ben Nathalie.’

Ik hoor het mezelf zeggen – Sandra – en moet me beheersen om niet meteen als een overjaarse tiener awkward! te roepen om het vervelende moment te ontmijnen. In plaats daarvan verontschuldig ik me als een normale volwassene uitgebreid bij mijn verbaasd kijkende mede-auteur. We hebben ze allemaal weleens, gênante of sociaal ongemakkelijke momenten waarbij we net niet voldoen aan kleine, maar belangrijke sociale verwachtingen. Vaak leveren ze grappige verhalen op waar je nog vele keren mee scoort. In een column, bijvoorbeeld.

Maar sommige mensen maken bovengemiddeld van dit soort rodekakenmomenten mee. Ty Tashiro is er zo een. In zijn boek, Awkward, omschrijft hij zichzelf als sociaal onhandig. Niet weten wanneer een hand te geven, wat te zeggen terwijl je een slow danst of fout inschatten wat de juiste plek in een al redelijk volle lift is, dat geeft een minder soepele omgang met andere mensen. ‘In sociale omgevingen had ik vroeger het gevoel dat alles te snel ging en dat er geheimen waren die ik nog niet ontcijferd had’, schrijft Tashiro. ‘Alsof iedereen een handleiding had gekregen, en ik niet.’ Dat is omdat sociaal onhandige mensen een beetje anders zijn.

Het Engelse awkward komt van het Oudnoordse afgr, vrij vertaald als ‘de verkeerde kant opkijken’. Dat is volgens Tashiro – en de wetenschappers die hij citeert – letterlijk wat sociaal onhandige mensen doen. ‘Stel je voor dat je naar een theaterstuk gaat. De hele scène is verlicht en je hebt een algemeen zicht op wat er aan de gang is. Bij sociaal onhandige mensen is het alsof er alleen een volgspot op het podium schijnt, en ze dus maar een klein stukje van de actie zien. Ze missen in sociale situaties een holistische visie, lichaamstaal-signalen en gezichtsuitdrukkingen, maar focussen op details, waardoor ze ‘sociale’ fouten maken.’ Ze hebben bijvoorbeeld wel opgemerkt dat links een man staat met een tijgerprintdas, maar niet dat de persoon die hen begroet naar voren buigt voor een beleefde kus op de wang.

Onhandigheid is – excuseer – niet altijd handig en toch is Tashiro er blij mee. ‘Ik heb ondertussen geleerd om wat vlotter met mensen om te gaan, maar met de oorzaak van mijn onhandigheid doe ik nog altijd mijn voordeel. Onhandige mensen zien dan misschien alleen maar wat er in de volgspot verschijnt, ze zien die details wel ontzettend goed. Hun focus is messcherp, ze zijn goed in het spotten van systemen en patronen, en ze hebben ook vaak een rage to master.’ Een zucht naar meesterschap en kennis dus. Het zijn niet zelden doorzetters met een licht ontvlambaar, enthousiast kantje en het mag dan ook niet verbazen dat wetenschappers vaak aan de onhandige kant zijn, stelt Tashiro, net als schrijvers, kunstenaars en andere gepassioneerde experts. De volgende keer dat je je belachelijk maakt bij een Russische schrijver kun je het dus op je enthousiaste oog voor detail steken.