Is dit het jaar van de introvert? Drie getuigenissen over onze verstilde tijd

Een lockdown doet introverten juichen en maakt extraverten somber. Of niet? Onderzoek toont aan dat de grens tussen beide veel minder scherp is dan we denken. Intro- en extraverten over onze verstilde tijd.

Hoewel iedereen de lockdown op z’n eigen manier beleefde, lazen en hoorden we vaak dat er een duidelijk onderscheid te zien was tussen enerzijds introverten, die de tijd van hun leven hadden, en anderzijds extraverten, die last hadden van het ontbreken van externe prikkels. Volgens psycholoog Martin Appelo is dit niet per se waar. ‘Voor veel introverten veranderde er niet zoveel en een deel van de extraverten kwam erachter dat de rust die de lockdown met zich meebracht nog niet zo slecht was.’

Bovendien is het onderscheid tussen beide niet zo evident. ‘Niemand is honderd procent introvert of extravert.’ Biologisch gezien kunnen we wél in hokjes denken. ‘Introverte hersenen hebben van nature een hoger arousal-niveau dan extraverte: de hersenactiviteit ligt hoger, waardoor introverten de neiging hebben prikkels te vermijden om niet gestresseerd te raken.’ Voor extraverte personen geldt het omgekeerde. ‘Zij hebben meer prikkels nodig om te voelen dat ze leven.’ Als we in hokjes moeten denken, zou je dus kunnen stellen dat een introvert beter gedijt in een periode van isolatie.

Maar slechts zeventig procent daarvan is aangeboren. ‘Personen die opgegroeid zijn in een veilige omgeving zullen zich gemakkelijker naar buiten toe openstellen. Introvert geboren personen kunnen zich extraverter ontwikkelen. Maar een extravert kan zich door traumatische ervaringen introverter gedragen.’

Extravert en introvert gedrag valt, al dan niet bewust, aan te leren. ‘Dat betekent wel dat je tegen je natuur ingaat, maar dat hoeft niet per se slecht te zijn. Voor introverten die leren om zich wat socialer te bewegen en naar buiten te richten, kan het een welkome aanvulling zijn op hun gedragsrepertoire. Tijdens de coronacrisis gold die aanvulling voor extraverte mensen: zij beseften dat het ook weleens fijn kan zijn om rustig binnen te zitten.’

Dit is meteen een van de redenen waarom van nature tegengestelde karakters elkaar kunnen verrijken. ‘Een introvert zet een extravert met beide voeten op de grond en een extravert kan de introvert op sleeptouw nemen en zo een brug zijn naar de wereld’, aldus Appelo. ‘Al moet je wel bedenken dat introverten langer moeten herstellen van sociale activiteiten. Andersom moet de introvert zich realiseren dat de extravert bijvoorbeeld vaker wil uitgaan, omdat die zich sneller herstelt en de prikkels opnieuw wil opzoeken. Het is een kwestie van elkaar de ruimte geven om anders te zijn, behoeften uit te spreken en op elkaar af te stemmen.’

‘Ik ben gepensioneerd, maar voel me allesbehalve oud. Op festivals ga ik los op muziek, maak ik contacten en feest ik met vrienden. Mijn vriendengroep bestaat uit jong en oud. Als oud-docent kan ik enorm genieten van de energie die de jongere generatie uitstraalt, maar natuurlijk heb ik ook momenten waarop ik me liever terugtrek. Als ik me verdrietig voel door een ruzie bijvoorbeeld, neem ik de tijd om dat op mezelf te verwerken. Dat kan niet als je constant onder de mensen bent.

Het niet kunnen knuffelen en verplicht afstand bewaren raakte mij tijdens de lockdown het meest. Gelukkig woon ik samen met mijn dochter en haar twee zoontjes. We hadden veel contact en gaven elkaar weleens een zoen. Dat had ik echt nodig. Ik miste mijn vrienden en mensen om me heen, maar ik vulde die gaten op door telefonisch contact te houden en te wandelen met mijn hondje.

Ik leerde om nog meer te genieten van de kleine geneugten van het leven. Niets is permanent en ook dit gaat voorbij. Er zijn nu al een hoop dingen verbeterd. Zo komt er vanmiddag een goede vriend op bezoek en kunnen we samen in het herfstzonnetje in de tuin zitten en babbelen met een flesje wijn. Meer heb ik niet nodig. En af en toe een festival. (lacht) Deze zomer waren er geen festivals. Graspop, Rock Werchter… ze werden allemaal afgelast. Ik zou zeggen: volgend jaar beter. Er zijn nu al programmaties bekend van festivals waarvan ik met volle teugen ga genieten met mijn vriendengroep. Want dat heb ik ook beseft: dat ik nóg meer wil investeren in mijn familie en vrienden.

Mijn sociale kring bestaat uit zowel introverte als extraverte personen. Introverte mensen hebben tijd nodig om zich bloot te geven, dat vind ik mooi. Ze zullen de show niet stelen, maar zijn vaak wel de moeite om te leren kennen omdat ze veel capaciteiten hebben en diepgang hebben. Extraverten kunnen zich makkelijk uiten: je weet eigenlijk meteen wat je aan ze hebt, wat ook zalig is.’

‘Als het echt nodig is om een label te plakken op mijn persoonlijkheid, dan zie ik mezelf als een introvert persoon die zich gemakkelijk extravert kan gedragen. Al voel ik me in mijn extraverte uniform vaak een overbodig en inefficiënt personage: het geeft vreugde, maar kost ook energie. Terwijl ik het vroeger belangrijk vond om mezelf te laten zien, voelt het nu juist natuurlijk dat ik mezelf niet meer hoef te bewijzen aan de buitenwereld. Mijn introverte kant domineert en de vaak ongebruikte extraverte energie zet ik om in artistieke hobby’s en sport. Ik zou mezelf als een leeuw omschrijven: ik observeer, registreer geduldig en kom pas in actie als ik een weloverwogen keuze kan maken en dus efficiënt kan handelen.

Ik verplichtte mezelf vroeger al vaker tot zelfisolatie om me honderd procent te kunnen focussen op mijn designwerk. De lockdown was voor mij dus niet uitzonderlijk, behalve dat ik mijn familie niet kon bezoeken. We hadden wel telefonisch contact.

Ik merk dat de band met mijn familie hechter is geworden; bepaalde onderwerpen die ik vroeger liever vermeed, wil ik nu wel bespreken. De emotionele bagage die ik bij me draag uit ons Rwandese oorlogsverleden of racistische ervaringen uit mijn kindertijd en volwassen jaren bijvoorbeeld, daar kan ik nu wel over praten.

Ik merk dat ik het mis om samen te zijn met mijn vrienden. Zij zijn loyale, vaak introverte mensen met wie ik diepzinnige gesprekken voer. Ik heb maar weinig extraverte personen in mijn vriendenkring, omdat hun impulsiviteit soms botst met mijn karakter. Ik heb geen problemen met extraversie – soms is het een leuke aanvulling – zolang het mijn innerlijke rust niet in de weg staat.

Wanneer ik extravert gedrag zie, herken ik er vaak een jongere versie van mezelf in: als jonge gast vond ik het nodig om begrepen te worden. Extraversie was voor mij een camouflage voor de innerlijke pijn die ik toen nog niet verwerkt had.’

‘Waar ik mijn emoties vroeger op anderen afreageerde, richt ik die nu liever naar binnen. Ik kan haarfijn aanvoelen waar een ander nood aan heeft, maar een liefdesrelatie onderhouden is moeilijk omdat ik mijn grenzen niet durf aan te geven. Ik heb wel vrienden die enorm veel voor mij betekenen, ook al zie ik hen weinig.

Voor mij veranderde er de afgelopen maanden weinig, behalve dat ik meer tijd had omdat ik mijn job bij een gerechtsdeurwaarder niet kon uitoefenen. Ik keek de Zweedse serie Kolsvart, voerde gesprekken met de Zweedse kerk en luisterde naar de Zweedse radio. Zweeds voelde zowat als mijn moedertaal, terwijl dat helemaal niet zo is. Via die kanalen hield ik dus niet alleen mijn Zweeds op peil, maar leerde ik ook op een meer wetenschappelijke manier over het coronavirus zonder dat het de hele tijd over besmettingen en doden ging. Voor dat soort prikkels sluit ik mezelf liever af, ook los van coronatijden.

Ik leerde dat ik zonder daginvulling verloren liep. Dus verdiepte ik me in chemie, begon ik te breien en toen ik een Facebookpost van de middelbare Steinerschool Michaël voorbij zag komen, waarin ze schreven dat ze hulp konden gebruiken, heb ik me daarop gesmeten.

Hoewel het niet uitzonderlijk was dat ik mijn familie en vrienden amper zag, was ik eenzamer dan ooit. De grootste uitdaging was dan ook om de stilte in mijzelf te omarmen. Ik dacht dat dat lukte, maar toen ik tijdens een yogales voor het eerst weer een arm voelde van een vriendin die me begeleidde, voelde het toch wel als een soort van verademing.

Ik ben slechtziend en kan daarom moeilijk afgaan op lichaamstaal. Ik moet het doen met verbale communicatie. Dus ondanks het feit dat extraverte personen soms een beetje overweldigend zijn voor mij, vind ik het ook fijn als mensen rechtuit communiceren. Ik ben soms jaloers op hoe gemakkelijk extraverten hun emoties kunnen uiten. Ik wou dat ik dingen sneller kon loslaten om zo minder in mijn hoofd te zitten. Nu gebruik ik daar mijn dagboek voor.’