Hommel op de lijst bedreigde diersoorten in VS: gevaar voor biodiversiteit

© Getty Images/iStockphoto
Lotte Philipsen
Lotte Philipsen Journalist KnackWeekend.be

De Verenigde Staten zetten voor het eerst de hommel op de lijst van bedreigde diersoorten. Omdat het belangrijke bestuivers zijn, is dat reden tot bezorgdheid.

Het is voor het eerst dat het Amerikaanse Agentschap voor Visserij en Natuurbeheer een wilde bij op de lijst van bedreigde diersoorten plaatst in de Verenigde Staten. Het gaat om de hommel (bombus affinis), een van de zevenenveertig bijensoorten op het Amerikaanse vasteland. In september 2016 werd in Hawaii al een inheemse bijensoort op deze lijst gezet.

De hommelpopulatie slonk bijna negentig procent sinds de jaren negentig, wat problematisch is voor de bestuiving van onder andere blauwe bessen, tomaten en wilde bloemen. Want vergis je niet, de hommel is ook een bij. In z’n schattige vacht en met z’n brommende geluid dragen ze ook, net zoals de honingbij, bij aan de bestuiving van verschillende gewassen. De zorgwekkende afname in hommelpopulatie maakt deel uit van een wereldwijde bijensterfte.

Dat is niet alleen jammer voor de bijen zelf, maar ook voor de mens. De biodiversiteit van onze voeding is immers in gevaar. Maar liefst 84% van de vierhonderd verschillende gecultiveerde planten die voor menselijke consumptie dienen, hebben honingbijen en andere insecten nodig voor een goede opbrengst en hoge kwaliteit. Het alternatief voor bestuiving via insecten? Manuele bestuiving door mensenhanden.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Vijanden van de bij

De bij heeft verschillende vijanden, die allemaal op hun manier bijdragen aan bijensterfte. De exotische parasitaire varroamijt, die vanuit Azië hier geraakt is, vormt een groot gevaar. Onze bijen hebben namelijk nog geen manier gevonden hebben om zich ertegen te weren. Ook het probleem van de neonicotinoïden, een groep van insecticiden die worden gebruikt in de landbouw, eisen hun tol. En zelfs insecticiden die particulieren gebruiken zijn een gevaar voor de bij.

De bij heeft verschillende vijanden, die allemaal op hun manier bijdragen aan bijensterfte.

Door de verstedelijking en intensieve landbouw is hun drachtgebied ook sterk terug gedrongen. Monocultuur van bijvoorbeeld maisvelden zijn groene woestijnen voor onze bijen, waar ze nauwelijks voedsel vinden. Wetenschappers van Penn State University ontdekten dat bijen in de war geraken door vervuilde lucht. Luchtverontreiniging verandert immers de geur van bloemen en planten, waardoor bijen er veel langer over doen om voedsel te vinden.

Greenpeace lanceerde recent een oproep om neonicotinoïden volledig te bannen. Ze vragen aan de Europese Commissie om deze bestrijdingsmiddelen volledig te verbieden én ecologische alternatieven te promoten. Wetenschappers aan de Universiteit van Sussex ontdekten immers dat deze insecticiden niet alleen een ernstige bedreiging vormen voor honingbijen, maar ook voor andere soorten als hommels, vlinders, waterinsecten en vogels. Bovendien zijn neonicotinoïden niet alleen te vinden op landbouwvelden, maar overal in ons milieu.

De inhoud op deze pagina wordt momenteel geblokkeerd om jouw cookie-keuzes te respecteren. Klik hier om jouw cookie-voorkeuren aan te passen en de inhoud te bekijken.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."

Lokale acties

Vlaams minister van Omgeving, Leefmilieu en Landbouw Joke Schauvliege heeft in overleg met de bijensector een nieuw bijenteeltprogramma opgesteld om de bijensterfte te bestrijden.

In 2016 werd Beveren uitgeroepen tot meest bijenvriendelijke gemeente.

Het nieuwe bijenteeltprogramma, dat in het najaar van 2016 van start gaat, zal focussen op betere imkertechnieken en een meer gerichte en wetenschappelijk onderbouwde selectiewerking naar kwalitatieve bijenvolken met een grotere weerbaarheid, aangepast aan onze lokale omgevingsomstandigheden. Ook is er een nieuw kwaliteitslabel voor Vlaamse honing in de maak en werkt men aan een app die vraag en aanbod van bijen en bestuivingsdiensten zal helpen verenigen. Het programma voorziet tot slot in de samenwerking met gespecialiseerde instanties, waaronder het expertiseplatform Honeybee Valley aan de Universiteit van Gent. In totaal wordt er 750.000 euro beschikbaar gemaakt voor de bijenteelt.

Minister Schauvliege moedigt met de wedstrijd ‘Bijenvriendelijkste gemeente’ alle Vlaamse steden en gemeenten aan om over te schakelen van decorbeplanting naar functionele beplanting met aandacht voor bestuivers. In 2016 werd Beveren uitgeroepen tot meest bijenvriendelijke gemeente. De Waaslanders kregen de titel voor hun bijenvriendelijk groenbeheer en de goede communicatie daarover met de burger. Gemeenten die speciale aandacht hebben voor bijen, kunnen zich vanaf eind april 2017 opnieuw inschrijven voor de wedstrijd ‘Groene Lente’.

Honingbij
Honingbij© iStock

Sinds 2014 organiseert het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie jaarlijks de Week van de Bij om de aandacht te vestigen op de onmisbare rol van bijen als bestuivers van landbouwgewassen en fruitteelten. Dit jaar vindt de Week van de Bij plaats van 28 mei tot 4 juni 2017.

In Nederland slaan Heineken, de provincie Zuid-Holland en kenniscentrum Alterra (Universiteit Wageningen) de handen in elkaar voor de actiegroep Groene Cirkels. Ze betrekken burgers, bedrijven, boeren en overheden bij het redden van de bij. De leden van Groene Cirkels hebben bouwstenen ontwikkeld waarmee het bijenlandschap gestalte kan krijgen. Op een speciale contourenkaart kan iedereen de realisatie van het project volgen.

Aantal bijenkorven neemt toe

Volgens een rapport van de Europese Commissie neemt het aantal bijenkorven in de EU toe. In de periode 2013-2015 stonden er 15,7 miljoen honingkasten in de lidstaten, wat een toename van 12 procent ten opzichte van de periode ervoor (2011-2013) inhoudt. De EU investeert jaarlijks 33 miljoen euro van het EU budget in nationale imkerprogramma’s, zoals het nieuwe programma dat Joke Schauvliege voorstelde.

Hoewel het aantal imkers in de EU afneemt (4%), neemt de concentratie van bijenkasten per imker toe.

Hoewel het aantal imkers in de EU afneemt (4%), neemt de concentratie van bijenkasten per imker toe. Toch blijven de meeste imkerijen (96%) kleinschalig, met minder dan 150 kasten onder hun hoede. Vooral Spanje (16%), Frankrijk (11%) en Roemenië (10%) doen een beroep op de EU-steun die onder meer is bedoeld voor de verbetering van de gezondheid van de bijenpopulatie.

Maar de honingbij die door imkers grootschalig wordt ingezet is volgens enkele partijen een soort huisdierbij geworden, die amper overleeft zonder suikerwater (ook omdat er vaak te veel honing wordt weggenomen) en vatbaar is voor ziektes. Tom van de Beek van I Love Beeing vertelt aan Oneworl.nl dat de manmade superbij en al dat uitwisselen en reizen van de bijen niet zo’n duurzame en diervriendelijke aanpak is. De diertjes krijgen stress en verliezen hun veerkracht bij ziektes.

Zelf bijen steunen kan dus door kleinschalig en diervriendelijk te imkeren, lokale imkers te steunen, bijenhotels te voorzien en – heel belangrijk – bijvriendelijke omgevingen te creëren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content