Hier komt biozuivel vandaan
In deze reeks gaan we een hele week op zoek naar wat bioproducten onderscheidt van hun reguliere soortgenoten. Zijn ze hun meerprijs waard? Is bio gezonder? Wat kan bio voor jou betekenen? Wij zoeken een week lang uit wat nu juist de meerwaarde van bio is, sector per sector. Vandaag: zuivel.
Dierenleed
Net zoals bij de eerder besproken activiteiten in de voedselindustrie waarbij dieren betrokken zijn (zie ook eieren en vlees), moet de biologische zuivelsector meer rekening houden met enkele diervriendelijke maatregelen. Zo moet het aantal koeien per hectare grond beperkt gehouden worden, mogen er geen preventieve geneesmiddelen worden gebruikt en moet hun voeder strikt biologisch geteeld zijn. Maar laten we eerst de niet-biologische praktijk bekijken.
Voor veel mensen lijkt alle melk een op en top natuurlijk en diervriendelijk product. Dat beeld moeten we een beetje bijschaven. Het is namelijk niet helemaal correct om te geloven dat een koe als vanzelf melk geeft . Voordat een koe melk kan geven, moet ze namelijk eerst zwanger worden. De kalfjes die daaruit voortkomen, gaan meestal richting de vleesindustrie. Hoewel lichtjes hartverscheurend voor emotionele mensen – moeder en kalf worden meteen gescheiden -, is het op zich een prima systeem zonder verspilling. Zeker als je weet dat jonge haantjes in de eierindustrie worden weggegooid wegens niet nuttig.
Door genetische selectie bestaat de melkveestapel in Europa voor het overgrote deel uit één ras: de Holstein-Friesians. De kwaliteit van hun melk is misschien niet de allerbeste, maar dat maakt de door de genetische selectie flink toegenomen kwantiteit meer dan goed: in 1940 produceerde een melkkoe gemiddeld 3000 liter melk per jaar, momenteel zit ze aan 8000 liter. Die meerproductie kan gepaard gaan met enkele ziektes zoals bijvoorbeeld uierontsteking.
Een onderzoek van de University of Newcastle wees nochtans uit dat er niet altijd doorgedreven selectie of overmatig krachtvoer aan te pas moet komen, want een koe simpelweg een naam geven en haar vriendelijk behandelen, zorgt ook voor meer melkproductie. Het is vanzelfsprekend dat boeren die kleinschaliger te werk gaan daar vlugger de tijd voor zullen vinden.
Gezond
Terwijl we bij eieren of vlees geen sluitende gezondheidsvoordelen konden vaststellen, zijn er voor melk wél al verschillende studies uitgevoerd die erop wijzen dat het biologische product daadwerkelijk gezonder is dan de reguliere variant.
‘Toen we vorig jaar tijdens de Bioweek aan mensen toonden wat er in het voer zit, lachten sommigen: “Die dieren eten gezonder dan wij!”
Renaat Devreese, biogeitenhouder
Biologische volle melk bevat namelijk meer gezonde vetzuren dan gangbare volle melk. Met name de hoeveelheid omega 3-vetzuren, die hart- en vaatziekten helpen te vermijden, zou hoger liggen en de balans tussen de vetzuren zou beter zijn. De studie die dit vastlegde, wijt het hoger gehalte omega 3 niet noodzakelijk aan het biologische aspect, maar wel aan het feit dat biologische koeien verplicht zoveel mogelijk op de weide lopen en zelf mogen grazen. De melk van gangbare koeien die veel gras mogen eten, vertoont namelijk hetzelfde hoger gehalte. Meer en meer worden gangbare koeien het jaar rond binnen gehouden en krijgen ze veel maïs als voeder, waardoor hun melk veel omega 6 bevat. Daarvan zeggen steeds meer wetenschappers dat we er te veel van binnen krijgen.
Wereldwijd bestaat er nog maar een onderzoek waarbij het effect van biologische voeding op opgroeiende kinderen werd onderzocht, maar er kwam wel al een duidelijk resultaat uit: kinderen die overwegend biologische zuivelproducten gebruiken, hebben op tweejarige leeftijd 30 % minder kans op eczeem. Uit hetzelfde onderzoek bleek ook dat de moedermelk van vrouwen die biologische zuivel nuttigen meer gezonde vetzuren bevat.
“Als bioboer moet je verder kijken dan de regels. Het lastenboek is een startpunt, geen eindpunt.”
Renaat Devreese, biogeitenhouder
Milieu
De intensieve veehouderij brengt enorme hoeveelheden mest met zich mee en die berg veroorzaakt twee milieuproblemen: een teveel aan stikstof dat een negatieve impact heeft op de waterkwaliteit en een teveel aan ammoniakemissie dat het klimaat negatief beïnvloedt.
Een biologische veehouderij is nooit intensief: het aantal dieren per hectare moet verplicht beperkt worden zodat de hoeveelheid geproduceerde mest geen stikstofprobleem kan veroorzaken. In bio is mest een welkome grondstof om de akkers vruchtbaar te maken.
Bovendien wordt de ammoniakuitstoot in bio erg beperkt doordat de dieren buiten in de weide lopen: ammoniak ontstaat immers in de stal wanneer urine en uitwerpselen op een betonnen stalvloer met elkaar in aanraking komen, niet in de weide. Ook gangbare melkveebedrijven die hun koeien lang in de wei laten lopen, hebben een lagere ammoniakuitstoot. Dat stelden onderzoekers van Wageningen UR Livestock Research vast.
Andere soorten melk
Er bestaan uiteraard ook andere soorten melk: ook geiten, schapen en zelf paarden en buffels worden gemolken. Hoewel ze een minder groot marktaandeel hebben dan koemelk, zijn ook daar zowel reguliere als biologische bedrijven in te vinden. Leuk om eens af te wisselen dus.
Verwerking
Wie een beetje bio is, houdt van zo authentiek mogelijke producten vol levende organismen. Daarom zal je in de biowinkel bijvoorbeeld meer rauwmelkse kazen vinden dan in de gewone supermarkt. Doorsnee kazen worden namelijk bijna altijd gepasteuriseerd, zodat alle bacteriën gedood worden. Het pasteuriseren verandert echter de smaak en doodt ook de goede bacteriën. Hoewel het risico laag is dankzij strenge hygiëneregels, worden niet-gepasteuriseerde kazen toch afgeraden aan zwangere vrouwen. Even opletten dus als je in biologisch gaat shoppen wanneer je in blijde verwachting bent.
In de winkel
We hoeven er geen doekjes om te winden: biologische zuivel is duurder. De meerprijs is te verklaren doordat biologische boeren meer tijd en ruimte investeren in hun product en een diervriendelijk leven primeren boven puur economische efficiëntie. In die kost zit wel een aangetoond gezondheidsvoordeel en een iets gelukkigere koe inbegrepen.
Wil je meer weten over bio of zelfs eens een boederij bezoeken? Deze week informeert Bio, mijn natuur je over bio-eieren en -zuivel. Alle info en adressen vind je dan ook op die website. p>
(EK)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier